MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Według statystyk, niemal połowa śmiertelnych wypadków podczas prac rolniczych jest związana z eksploatacją maszyn oraz urządzeń. Żniwa to czas zintensyfikowanych prac z ich wykorzystaniem, dlatego wówczas ryzyko uszczerbku na zdrowiu czy też śmiertelnego wypadku znacznie wzrasta.

Państwowa Inspekcja Pracy wskazuje, że do głównych przyczyn wypadków należą: brak odpowiednich kwalifikacji oraz wiedzy o zagrożeniach, nieznajomość instrukcji obsługi użytkowanej maszyny, brak osłon części ruchomych, naprawa urządzeń przy włączonym napędzie, a także zła organizacja pracy.

Należy również pamiętać o czynnikach zwiększających ryzyko wypadku, którymi niewątpliwie są warunki atmosferyczne, przemęczenie, rutyna i pośpiech.

Operator kombajnu zbożowego powinien mieć uprawnienia do kierowania pojazdów po drogach publicznych kategorii T lub B albo wyższej. Ważne jest także ukończenie kursu dla operatorów kombajnów zbożowych. Odpowiednie przygotowanie osób obsługujących ciągniki, agregaty i samojezdne maszyny rolnicze to podstawowy warunek gwarantujący bezpieczną pracę.

W czasie pracy kombajnem należy bardzo ściśle przestrzegać przepisów przeciwpożarowych oraz zachować jak najdalej idącą ostrożność podczas obsługiwania maszyny.

1. Na kombajnie muszą obowiązkowo znajdować się stale dwie gaśnice przeciwpożarowe - jedna proszkowa do silnika i instalacji elektrycznej, druga pianowa do gaszenia pozostałych części kombajnu. Gaśnice muszą być utrzymane w należytym porządku i zawsze sprawne. Powinny one być regularnie kontrolowane, zgodnie z obowiązującymi przepisami przeciwpożarowymi dotyczącymi gaśnic.
2. Kolektor wydechowy silnika należy podczas przerwy w pracy często oczyszczać z plew, kurzu i słomy oraz sprawdzać stan jego uszczelnienia.
3. Operator w czasie jazdy i podczas pracy powinien bezwzględnie unikać bezpośredniego sąsiedztwa ognia, szczególnie należy uważać przejeżdżając przez podwórza gospodarstw oraz na postojach w pobliżu budynków gospodarskich itp.
4. Nie wolno wykonywać żadnych prac pod zespołem żniwnym (hederem), nie upewniwszy się czy jest zabezpieczony przed opadnięciem. Należy pamiętać, że najpewniejszym zabezpieczeniem oprócz podpór jest podłożenie w środkowej części zespołu żniwnego dodatkowej podpory np. klocek z grubego drewna.Utrzymanie zespołu żniwnego w górnym położeniu tylko za pomocą podnośnika hydraulicznego nigdy nie jest wystarczająco bezpieczne.
5. Podczas jazdy pedały obu hamulców powinny być stale sprzęgnięte.
6. W układzie hydraulicznym nie wolno samowolnie regulować zaworów bezpieczeństwa.
7. Bezpieczniki i elementy składowe instalacji elektrycznej muszą odpowiadać symbolami i charakterystyką oryginalnemu zestawowi.
8. Po zakończeniu pracy oraz przerwie w pracy należy odłączyć akumulatory za pomocą wyłącznika.
9. Naprawcze czynności spawalnicze należy wykonywać tylko wówczas, gdy uszkodzona część jest wymontowana z kombajnu. W razie konieczności spawania na kombajnie należy usunąć z maszyny plewy, pył i materiały łatwopalne oraz osłonić ekranami przeciwiskrowymi obszar spawania. W pobliżu przygotować gaśnicę i wiadro wody.
10. W czasie napełniania zbiornika paliwa baterie akumulatorów muszą być zasłonięte (jeżeli zbiornik jest nad akumulatorami np. kombajn Bizon).

Aby uniknąć nieszczęśliwych wypadków przy pracy kombajnem, należy przestrzegać następujących zaleceń:

1. kombajn może być obsługiwany wyłącznie przez przeszkolonego i uprawnionego operatora,
2. nie sprawdzać rękami części roboczych podczas ruchu maszyny,
3. w razie awarii zatrzymać kombajn, wyłączyć mechanizmy, wyłączyć akumulatory i wtedy dopiero usunąć usterkę,
4.  wszystkie regulacje, których nie można przeprowadzić z pomostu operatora wykonywać po zatrzymaniu maszyny
5. nie włączać mechanizmów przed upewnieniem się czy ich uruchomienie nikomu nie zagraża,
6. przed uruchomieniem silnika i włączeniem zespołów ostrzec sygnałem dźwiękowym
7. nie puszczać kierownicy podczas ruchu maszyny,
8. nie pozwalać na obecność osób postronnych na pomoście kierowcy oraz w pobliżu maszyny,
9. nie zbliżać się do elementów ruchomych przy włączonych napędach,
10. smarowanie łożysk oraz innych elementów przeprowadzać przy wyłączonych napędach oraz wyłączonym silniku,
11.  codziennie sprawdzać działanie kombajnu, sprawność działania sprzęgła, hamulców i mechanizmów kierowania oraz niezawodność szybkiego gaszenia silnika,
12. dbać, aby złącza śrubowe styków w instalacji elektrycznej miały bezoporowy, czysty styk metaliczny, były dobrze dokręcone oraz zabezpieczone z zewnątrz przed zwarciem
13. dbać, aby instalacja przewodów elektrycznych nie była uszkodzona. Przewody znajdujące się w pobliżu ruchomych części kombajnu powinny być umocowane i zabezpieczone przed ocieraniem i uszkodzeniem,
14.  nie wolno obsługiwać kombajnu osobom nietrzeźwym,
15.  wodę i paliwo należy uzupełniać po zatrzymaniu kombajnu i wyłączeniu silnika,
16.  przyrząd tnący może być odsłonięty wyłącznie w czasie pracy kombajnu w polu,
17.  jeżeli praca kombajnem wykonywana jest w porze nocnej, mechanizmy kombajnu, które wymagają kontroli lub obserwacji powinny być oświetlone,
18. pomost kombajnisty i drabinka do wchodzenia powinny być utrzymane w stanie zabezpieczającym pracownika przed poślizgnięciem lub upadkiem,
19. zabroniona jest praca kombajnem na polach o pochyłości przekraczającej 10 stopni (co wynosi około 20%).W takich sytuacjach kombajn musi być specjalnie przystosowany do pracy na terenach górzystych,
20. zabrania się w trakcie wykonywania prac żniwnych wchodzenia na kombajn, dokonywać doraźnych napraw oraz wysypu ziarna ze zbiornika w pobliżu linii i bezpośrednio pod liniami elektroenergetycznymi. W warunkach wysokich temperatur przewody energetyczne ulegają wydłużeniu w konsekwencji zmniejszając dystans od podłoża.

UWAGA!

Przyczyną pożaru może być iskrzenie lub nagrzanie się elementów metalowych z powodu ich wzajemnego ocierania lub uderzania, a nawet na skutek tarcia ubitej masy słomianej o oblachowanie. Dotyczy to głównie elementów o dużych obrotach, zwłaszcza bębna młócącego, gdzie może mieć miejsce np. zaczepianie cepów o listwy klepiska lub ocieranie zawiniętej na bębnie lub odrzutniku słomy o blachy kadłuba.

Maszynę przed rozpoczęciem pracy należy osłuchać (uderzenia, zgrzyty, piski), a po kilkuminutowym ruchu sprawdzić ręką temperaturę łożysk, przekładni i oblachowania. Zawinięcia słomy nawet niewielkie, należy niezwłocznie usunąć. Podczas pracy kombajnem nie wolno obsłudze palić tytoniu, ani posługiwać się otwartym ogniem. Kombajnem zbożowym nie wolno poruszać się po drogach publicznych z zapiętym zespołem żniwnym (hederem) jeżeli jego całkowita szerokość przekracza 3 m.

Stanisław Kawa, dn. 7.06.2017 r.