Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Ekologiczna uprawa nagietka lekarskiego

Nagietek lekarski jest rośliną znaną od setek lat.Pierwsze wzmianki o zastosowaniu go w leczeniu pochodzą z XII w. Pochodzenie gatunku jest niejasne. Prawdopodobnie pochodzi z Iranu lub z obszarów śródziemnomorskich, gdzie do dzisiaj spotykany jest w formie dzikiej. Uprawiany jest w wielu krajach świata, w tym w Polsce. W zależności od regionu Polski posiada nazwy potoczne, np. pazurki na Mazowszu, miesięcznica w Wielkopolsce czy  paznokietki w Małopolsce. Ma dwojakie zastosowanie; można go spotkać na polach z przeznaczeniem handlowym oraz w ogrodach jako roślina ozdobna, która dekoruje przydomowe rabaty i donice.

Jest to roślina jednoroczna i należy do rodziny astrowatych. Osiąga wysokość od 50 - 60 cm. Liście są duże jajowate, lancetowate, łodyga zaś wzniesiona i owłosiona. Korzeń palowy, mocno rozgałęziony. Cała roślina pokryta jest gruczołkami wydzielniczymi, które powodują, że w dotyku jest lepka i wydziela charakterystyczny balsamiczny zapach. Kwiaty w postaci koszyczków znajdują się na szczytach rozgałęzień. W zależności od odmiany koszyczki różnią się wielkością i kolorem. W klimacie polskim nagietek zakwita na przełomie maja i czerwca, kwitnie do końca września, przy sprzyjających warunkach pogodowych do końca października. Kwiaty są wrażliwe na zmiany temperatury i wilgotności powietrza. Zamykają się, gdy jest ciemno lub spodziewane są opady deszczu. Owocem są kolczaste niełupki nieregularnego kształtu, które dojrzewają od sierpnia do listopada. Nagietek lekarski należy do roślin wabiących owady i jest rośliną miododajną.

Nagietek nie wymaga gleby zasobnej w składniki pokarmowe, najlepiej rośnie na glebach lekkich próchnicznych, piaszczystych, nasłonecznionych, toleruje gleby o pH od 4,5 do 8,3, jednakże na glebach żyznych można uzyskać lepszy plon, gdyż roślina wytwarza dorodniejsze kwiatostany. Stosunkowo niskie wymagania co do stanowiska w zmianowaniu sprawiają, że można nagietka uprawiać praktycznie po wszystkich roślinach pozostawiających glebę nie zachwaszczoną i w dobrej strukturze. Układając płodozmianu pod uprawę należy stworzyć optymalne warunki wzrostu i rozwoju rośliny poprzez zapewnienie jej właściwego składu gleby tj. części mineralnych, substancji organicznych, wody i powietrza. Zastosowanie nawozów naturalnych i organicznych, wytworzonych we własnym gospodarstwie lub pochodzących z innych gospodarstw (nie fermowych) w formie surowej lub przekompostowanej.

Jesienne przygotowanie gleby pod uprawę polega na wykonaniu głębokiej orki i pozostawieniu gruntu na zimę. Na wiosnę, przed przystąpieniem do siewów należy bardzo dokładnie przeprowadzić zabiegi wyrównujące grunt wraz z  wałowaniem. Przed założeniem plantacji należy zwrócić szczególną uwagę na jakość surowca do siewu, ponieważ w celach leczniczych używane są nasiona wyłącznie odmian o pomarańczowych kwiatach, jedynie taki kolor surowca pozwala na uzyskanie wysokiej ceny. Zakładanie plantacji polega na siewie nasion bezpośrednio do gruntu pod koniec marca lub na początku kwietnia.

Siew nasion - wykonujemy w rzędach co 30-40 cm i głębokości 2-3 cm. Optymalna norma wysiewu nasion na 1 ha waha się między 5,0 -7,0 kg. W początkowym okresie zaraz po wschodach decydujące jest przerwanie zbyt gęsto rosnących siewek, pozostawiając rośliny co 15–20 cm i pierwsze plewienie, później usuwa się chwasty w pobliżu rośliny. W miarę potrzeby, w zależności od warunków glebowych i atmosferycznych, należy wzruszyć ziemię

w międzyrzędziach. W ciągu 12 tygodni po wysianiu nasion nagietki zakwitają. W związku z powyższym, aby zapewnić wysoką jakość surowca należy wykonać na plantacjach, (szczególnie nasiennych, ale także surowcowych), selekcję negatywną, czyli usunąć egzemplarze roślin o kwiatach żółtych i niewypełnionych koszyczkami.

Zbiór - surowcem leczniczym są suszone koszyczki nagietka wraz z płatkami lubteż oddzielnie płatki i nasiona. Surowiec o najwyższej jakości powinien posiadaćintensywną pomarańczową barwę.W celach leczniczych zbieramy koszyczki kwiatowe w pełni kwitnienia. Przypozyskiwaniu kwiatostanów nagietka nie jest konieczne posiadanie suszarni,gdyż kwiatostany możemy suszyć na suchych strychach, w garażach i stodołach w temperaturze od 30 - 40°C. Pierwsze kwiaty pozyskujemy po 12 tygodniach od wysiewu nasion. Zbiór przeprowadza się co 4 - 5 dni. Po zakończeniu pierwszej fazy zbioru należy rośliny przyciąć do wysokości kilku centymetrów, co spowoduje przyspieszenie odrastania roślin i kolejnego kwitnienia. Zbiór kwiatostanów można wykonywać od czerwca do września, a w korzystnychlatach nawet i w październiku.

Plon - koszyczków kwiatowych wynosi około 1,5 - 2,0 t  zaś płatków 0,7 - 1,0 t. Ilość surowca zielarskiego jest uzależniona w znacznym stopniu od prawidłowo przeprowadzanych zbiorów i pielęgnacji plantacji. Ponadto, ze względów organizacyjnych, plantacje nagietka powinny być zakładane w bezpośrednim sąsiedztwie domów. Taka lokalizacja sprawia, iż kwiaty można zbierać w dogodnym momencie dnia, a jest to szczególnie istotne w przypadku wielokrotnego zbioru w ciągu kolejnych tygodni.

Zastosowanie:

Roślina ozdobna - nagietek jest chętnie uprawiany w ogrodach przydomowych, sama łatwo się rozsiewa, pozostając na stanowisku szereg lat. Wśród uprawianych odmian ozdobnych dostępne są formy wysokie i karłowate oraz różne kolory od żółtego do pomarańczowego.Roślina lecznicza - w polskiejmedycynie ludowej nagietek stosowano jako środek przeciwbólowy, a obecnie jest częstym składnikiem leków homeopatycznych. Wykazuje działanie regenerujące, gojące, przeciwzapalne, bakteriobójcze i grzybobójcze. Poprawia prawidłową odbudowę uszkodzonej skóry. Nagietek znalazł zastosowanie przy leczeniu stanów zapalnych spojówek i przemęczeniu oczu, gdyż zapobiega nadmiernemu wysuszeniu oka i łagodzi jego podrażnienia.

Roślina kosmetyczna - nagietek dzięki swym właściwościom leczniczym, bywa stosowany w kremach gojących dłonie po oparzeniach lub przemrożeniach. Jest także składnikiem maseczek, mleczek, kremów, past, szamponów i olejków przeznaczonych do cery suchej, łuszczącej się i skłonnej do infekcji  oraz pękania. 

Roślina jadalna - w przeszłości liście nagietka były wykorzystywane jako warzywo. Są bogate w witaminy A, C i minerały. Świeże płatki są siekane i dodawane do sałatek. Suszone płatki stanowią przyprawę do zup i ciast. Jako substytut szafranu używane są do doprawiania i barwienia ryżu i innych potraw. Jadalny, żółty barwnik otrzymywany z kwiatów brzeżnych stosowany jest także w przemyśle spożywczym do barwienia tłuszczów (margaryn) i żółtych serów.

Różne:

  • Kwiaty nagietka mogą służyć jako barometr do prognozowania pogody. Jeżeli przed godziną 9 rano płatki kwiatu są rozchylone i ułożone równolegle do ziemi, to oznacza, że w tym dniu nie należy spodziewać się opadów deszczu.
  • Nagietki posadzone przy pomidorach chronią je przed szkodnikami.
  • Dodanie płatków nagietka do paszy dla kur sprawia, że żółtka jajek są ciemnożółte.

Mirosława Rogacz, dn. 10.10.2018 r.

Opracowano na podstawie:

  1. „Wielka Księga Ziół Bremnessa”-Lesley Bremness.
  2. „Leki z bożej apteki” Tom IV Jan Schultz, Edyta Uberhuber
  3. „Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie” - Mateusz E. Senderski
  4. „Cudowne kuracje” – Jean Carper
  5. „Ziołolecznictwo” – Czesław Andrzej Klimuszko
  6. Encyklopedia internetowa- Wikipedia.
  7. Zdjęcia – internet wikipedia.