Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Dziurawiec - cenna roślina lecznicza

Dziurawiec znają chyba wszyscy. Występuje bowiem pospolicie na łąkach całego kraju. W Polsce rośnie 12 gatunków dziurawca, ale dwa są najczęściej spotykane. Jednym z nich jest dziurawiec zwyczajny (Hypericum perforatum), a drugim dziurawiec czworoboczny (H. maculatum). Pierwszy występuje częściej na niżu, a drugi w górach. Oba wymienione gatunki są cennym surowcem farmaceutycznym, a dzięki swym właściwościom terapeutycznym od najdawniejszych czasów znajdują zastosowanie w lecznictwie. Ponieważ oba wymienione gatunki mają zbliżone właściwości lecznicze, wynikające ze zbliżonego składu chemicznego, przeto ograniczymy się do podania informacji dotyczących głównie dziurawca zwyczajnego, co odnosić można zarówno do dziurawca czworobocznego, a także pozostałych gatunków tego rodzaju.

Dziurawiec zwyczajny z rodziny dziurawcowatych jest rośliną naczyniową o wysokości 30-50 cm, ugałęzioną, nagą o stosunkowo dużych kwiatach (2,5 cm) umieszczonych na szczytach rozgałęzień w górnej części pędu, co przypomina kwiatostan typu baldaszkowego. Złoty kolor kwiatów uwidacznia je nawet z dużych odległości. Liście ma siedzące naprzeciwległe, owalne, całobrzegie, perforowane. Kwiaty złoto-żółte zebrane w podbaldachy. Kwitną w czerwcu do sierpnia. Zapylane są przez pszczoły i inne owady błonko-skrzydłe. Nasiona są drobne, ciemne w wielonasiennych trójkomorowych torebkach pękających we wrześniu. W grodzisku starosłowiańskim w Biskupinie znaleziono nasiona dziurawca mające 2500 lat. Nadziemne części dziurawca zawierają: garbniki, olejki eteryczne, kwas askorbinowy, rutynę, kwercytynę, saponiny, flawonoidy oraz wiele innych ciał czynnych  znajdujących zastosowanie w lecznictwie.

Napary, nalewki, wyciągi z dziurawca znajdują wykorzystanie w różnych przypadłościach chorobowych ludzi oraz zwierząt. Np. do zwalczania robaczyc żołądkowo-jelitowych, wrzodów ropiejących, zapaleń skóry, nieżytu kanału nosowego, zapalenia gardła, obniżania ciśnienia tętniczego krwi, leczenia oparzeń, zapalenia korzonków nerwowych, zapalenia stawów, mięśni i nerwów. Zawarte w dziurawcu kareniny działają analogicznie jak witamina P czyli uszczelniają naczynia krwionośne i chronią przed pękaniem żył.

W medycynie ludowej, herbaty sporządzane z ziela dziurawca zebranego w czasie kwitnienia, a także po jego wysuszeniu, zaleca się do picia przy schorzeniach nerek oraz przeziębieniach, nieprawidłowym funkcjonowaniu wątroby i wielu innych niedyspozycjach chorobowych. Szczególnie rozpowszechnione jest picie herbat z dziurawca w naszych terenach górskich. Być może wynika to stąd, że dziurawiec czworoboczny, często rośnie tam masowo, zarówno na użytkach zielonych jak też na odłogowanych gruntach ornych. A może także dlatego, że miejscowa ludność od dawna korzystająca z tego zioła do leczenia rozmaitych schorzeń, w wystarczającym stopniu zdołała się już przekonać o skuteczności terapeutycznego działania tej pożytecznej rośliny.

Dziurawce, a szczególnie te, które zostały uwzględnione w niniejszym opracowaniu są bardzo cennymi roślinami leczniczymi. Dlatego, już od wieków, zarówno w medycynie ludowej jak też profesjonalnej zajmują one poczesne miejsce. Wynika to niewątpliwie stąd, że oba wymienione dziurawce są terapeutycznie skuteczne, a także dlatego, że pod względem diagnostycznym są stosunkowo łatwo rozpoznawalne. Nie ma więc obaw, że mogą być pomylone z innymi roślinami. Dla roślin leczniczych ma to niewątpliwie istotne znaczenie, gdyż wyklucza pomyłki, które mogłyby się zdarzyć w czasie zbioru z naturalnych stanowisk. Sam zbiór roślin dla potrzeb medycyny domowej nie przedstawia większych trudności. W czasie kwitnienia powinno się wycinać dziurawiec od  kilku do kilkunastu centymetrów nad ziemią, tuż pod rozgałęzieniami pędu. Chodzi bowiem o to, żeby zebrać jak najwięcej ulistnienia. Następnie, ułożyć zebrane rośliny cienką warstwą w przewiewnym, zadaszonym pomieszczeniu i tak suszyć, aż do osiągnięcia odpowiedniej suchości. Wysuszony materiał można pokruszyć lub zemleć i w takim stanie zamknąć w szczelnych słoikach i przechowywać do czasu wykorzystania w lecznictwie. Dziurawiec przeznaczony do leczenia zwierząt, nie kruszy się po wysuszeniu ale wiąże w odpowiednie wiązki i w takiej formie zawiesza lub umieszcza w suchym miejscu pod dachem. Przed leczniczym zastosowaniem również w całości zalewa się wrzątkiem i po schłodzeniu podaje zwierzętom do picia, ewentualnie do przemywania ran skórnych. Dla celów przemysłu farmaceutycznego, gdzie zazwyczaj potrzebne są duże ilości surowca, pozyskuje się dziurawiec z upraw plantacyjnych. Uprawa dziurawca dla potrzeb farmaceutycznych nie sprawia trudności, gdyż nie odbiega w zasadzie od upraw roślin rolniczych. Różni się natomiast tym, że nie wymaga nawożenia mineralnego bezpośrednio przed wprowadzeniem dziurawca ani też stosowania środków chemicznej ochrony roślin do zwalczania zachwaszczenia. Dziurawiec sieje się w jesieni. Wysiewa się około 4 kg/ha nasion dziurawca w rzędy odległe od siebie 45 cm. Po wschodach niezbędne jest mechaniczne odchwaszczanie, wykonywane w razie potrzeby nawet wielokrotnie. Zbiór dziurawca powinien się odbywać w czasie pełni kwitnienia. Po dwóch latach zbiorów biomasy nadziemnej dokonać można zbioru nasion. Plony uzyskanej nadziemnej biomasy wynoszą od 2 do 3 t/ha s.m., a plony nasion od 0,3 do 0,4 t/ha.

Niezależnie od działania leczniczego, dziurawiec znajduje też zastosowanie przy wyrobie gatunkowych wódek o specyficznym smaku i aromacie, produkowanych szczególnie w Rosji (o nazwie Ruskij Balzam). Wykorzystywany jest również do barwienia tkanin na kolor żółty, czerwony i zielony. Na zakończenie warto także dodać, że barwniki występujące w kwiatach i zielu dziurawca, a szczególnie zwyczajnego mają silne znaczenie uczulające na światło słoneczne. Dlatego osoby leczone medykamentami pochodzenia dziurawcowego lub pijące wywary lub herbaty z dziurawca nie powinny przebywać na słońcu, a szczególnie się opalać, ponieważ szybko doznają bolesnego poparzenia słonecznego. To samo dotyczy zwierząt o jasnym umaszczeniu. Pomimo tego negatywnego oddziaływania, dziurawiec jest jedną z najdłużej wykorzystywanych w lecznictwie ludzkości roślin i chyba tak będzie nadal, gdyż bardzo bywa skuteczny w leczeniu wielu dolegliwości chorobowych ludzi i zwierząt.

                                                                                              Ryszard Kostuch, dn. 26.09.2016 r.