Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Niezmiarka paskowana – znany szkodnik stanowiący nowe zagrożenie w uprawie zbóż

W ostatnich latach producenci zbóż coraz częściej wskazują na problemy ze szkodnikami, które wcześniej nie występowały na polach uprawnych lub ich liczebność była bardzo niska. Powodem takiego stanu rzeczy może być zmieniający się klimat na świecie, w tym również w Polsce, prawie 70% udziału zbóż w płodozmianie oraz intensywna ochrona sprawia, że pojawiają się coraz to nowsze formy odporne znanych już agrofagów. Wśród tych gatunków agrofagów, jeden powoduje bardzo specyficzny objaw głównie na pszenicy, a także na jęczmieniu oraz życie w postaci niewyrównanego wzrostu roślin, zauważalnego dopiero w okresie kłoszenia zbóż. Brak wyrównania nie wynika jednak z cechy odmianowej, co można w prosty sposób zweryfikować. Wśród wyższych roślin, znajdują się niższe, w których kłos częściowo lub w całości pozostaje ukryty w pochwie liściowej. Rozrywając ten liść, najczęściej okazuje się, że w dokłosie żeruje larwa. W późniejszym okresie odnajdujemy tam również poczwarkę w formie jasnobrązowej bobówki. Wtedy mamy już pewność, że czeka nas nierówna i długa walka z niezmiarką paskowaną.

Niezmiarka paskowana (Chlorops pumilionis Bjk.) to bardzo mała muchówka z rodziny niezmiarkowatych, długości około 4 mm. Z wyglądu przypomina przedstawicieli z rodziny bzygowatych, jednak jest od nich kilkukrotnie mniejsza. Specyfiką wyglądu wspomnianych muchówek jest ubarwienie przypominające owady z grupy żądłówek. Cecha ta sprawia, że rzadziej padają one ofiarą drapieżników np. ptaków. Jak odróżnić muchówki od błonkoskrzydłych? Muchówki posiadają jedną, a osy czy pszczoły aż dwie pary skrzydeł. Owady dorosłe niezmiarki nie są bezpośrednimi sprawcami uszkodzeń zbóż i tak jak bzygi są zapylaczami kwiatów oraz żywią się spadzią. Jaja niezmiarki są białe, podłużne długości ok 1 mm. Dorosła larwa oraz poczwarka są większe od postaci dorosłej i osiągają 6 mm długości oraz 1,2 mm szerokości. Larwa ma barwę zmienną od białej, przez jasnożółtą do zielonkawej, natomiast poczwarka jest jasnożółta i w miarę wzrostu ciemnieje.

W sezonie wegetacyjnym rozwijają się dwa pokolenia niezmiarki. Muchówka zimuje w stadium larwalnym w młodych roślinach zbóż ozimych oraz w trawach, głównie perzu. Wiosną można zauważyć już pierwsze objawy powodowane przez zimujące pokolenie tego szkodnika, w postaci zgrubienia podstawy pędu, niewłaściwego rozkrzewienia lub nawet całkowitego zamierania roślin. Uszkodzenia te podobne są do tych, które powoduje ploniarka zbożowa oraz śmietki. Po przeobrażeniu, na przełomie maja i czerwca samice składają pojedynczo jaja na górnych liściach zbóż, głównie pszenicy i jęczmienia. Tylko w tym okresie można zauważyć nalatujące pole owady dorosłe. Po około tygodniu, gdy temperatura wynosi 14-15 oC następuje wylęg larw. Larwy pierwszego pokolenia wgryzają się pod pochwę liściową i żerują w dokłosiu, wygryzając w nim podłużną bruzdę od nasady kłosa do pierwszego kolanka, wysysając przy tym soki. Początkowo żerowanie jest bezobjawowe. Później zaatakowana część źdźbła nie rośnie, kłos jest znacznie skrócony i często w całości pozostaje w pochwie. Wylot drugiego pokolenia następuje w sierpniu, tuż przed żniwami. Muchówki przelatują na rośliny z rodziny baldaszkowatych, odżywiając się ich nektarem oraz spadzią mszyc. Samice składają jaja na przełomie września i października. Zimują larwy drugiego pokolenia.

Próg ekonomicznej szkodliwości wynosi 1 jajo na 10 źdźbłach lub 10% uszkodzonych źdźbeł. Ocenę szkodliwości agrofaga oraz zabiegi chemiczne wykonuje się w okresie od końca okresu krzewienia do początku strzelania w źdźbło (BBCH – 29-31). W rejonach, w których w uprzednim roku stwierdzono min. 10% uszkodzonych źdźbeł, można zwalczać niezmiarkę bez wcześniejszych analiz roślin na obecność jaj. Obecnie w Programie ochrony roślin rolniczych na rok 2019 brak jest jakichkolwiek zalecanych środków ochrony roślin do walki z niezmiarką paskowaną. Ponadto, ze względu na fakt, że w Polsce obowiązuje Integrowana Ochrona Roślin, metody niechemiczne mają pierwszeństwo nad ŚOR. Niezmiarkę należy zwalczać przede wszystkim metodami agrotechnicznymi.

Znajomość biologii szkodnika, jest kluczowa przy zwalczaniu niezmiarki. Możemy te wiedzę wykorzystać m. in. planując termin wysiewu zbóż. Rozwojowi larw drugiego pokolenia sprzyjają ciepłe i długie okresy jesienne oraz zbyt wczesne siewy pszenicy ozimej, zatem opóźnienie siewu pszenicy ozimej, zapobiega składaniu jaj na roślinie uprawnej. Natomiast w przypadku zbóż jarych należy je siać odpowiednio wcześnie, aby rośliny dostatecznie wyrosły przed okresem składania jaj. Pomocne w walce z pierwszym pokoleniem larw jest stosowanie nawożenia fosforowo-potasowego, które wzmacnia rośliny i przyspiesza kłoszenie. Żerujące jesienią larwy można zwalczać stosując podorywki pożniwne, głęboką orkę jesienną, a także poprzez niszczenie chwastów, samosiewów oraz perzu. Dodatkowo można stosować odpowiednie zmianowanie oraz zachowywać różnorodność biologiczną stref buforowych pól uprawnych.

Opis uszkodzeń

Największe szkody larwy niezmiarki paskowanej wyrządzają na pszenicy jarej i ozimej. W zależności od tego w jakim czasie rozwoju rośliny larwa przenika pod pochwę liściową. Można wyróżnić 3 stopnie porażenia:

I – niski, gdy kłos całkowicie wychodzi z pochwy

II – średni, gdy kłos częściowo jest ukryty w pochwie

III – najsilniejszy, gdy kłos pozostaje ukryty w pochwie.

Uszkodzenia powodowane przez larwy mają wpływ na obniżenie liczby ziaren w kłosie oraz wagi 1000 ziaren. Straty w plonie mogą sięgać nawet 30%.

Ilona Maczek, dn. 12.08.2019 R.