Wrotycz - zioło do zwalczania chorób i szkodników w ogrodach przydomowych
Wrotycz to bylina z rodziny astrowatych, rośnie na poboczach dróg, ugorach, brzegach lasów, w zaroślach i w rowach. Rośnie w jednym miejscu przez lata oraz wytrzymuje niskie temperatury i przymrozki. Charakteryzuje się intensywnym zapachem, przypominającym kamforę. Atrakcyjne, żółte kwiaty są wyjątkowo długotrwałe, zarówno w czasie kwitnienia, jak również zasuszone. Wysuszone nadają się do bukietów ziołowych, a jego żółte kwiaty długo utrzymują kolor.
Dawniej miał zastosowanie kulinarne (koszyczki kwiatowe zapiekano w cieście), odstraszające owady oraz był wykorzystywany jako roślina lecznicza. Obecnie jego zastosowanie w kuchni, jak również w medycynie naturalnej jest raczej niewielkie choć znajduje coraz większą rzeszę zwolenników. Gdy jest już stosowany w medycynie naturalnej to raczej do użytku zewnętrznego w walce ze świerzbem, pchłami oraz wszami.
Natomiast bardzo szerokie zastosowanie wrotyczu znajdziemy w ogrodzie i gospodarstwie domowym, gdzie za jego pomocą możemy zwalczać szkodniki takie jak: stonka ziemniaczana, muchy, mszyce, mrówki, komary, kleszcze, gąsienice szkodliwych motyli i mole. Preparaty z wrotyczu można zastosować wczesną wiosną opryskując drzewa i krzewy w celu zniszczenia zimujących form szkodników takich jak przędziorki i jaja mszyc. Stosując preparaty z wrotyczu można również ograniczyć występowanie chorób roślin, takich jak mączniaki prawdziwe oraz rdza.
Do przygotowania preparatów roślinnych wykorzystuje się zielone części wrotyczu oraz baldachy kwiatów. Ziele wrotyczu zbieramy w okresie kwitnienia tj. od początku lipca do połowy września. Następnie suszymy je w przewiewnym pomieszczeniu w temperaturze do 35°C. Susz przechowujemy w szczelnych naczyniach, niedostępnych dla dzieci. Wczesną wiosną z suszonych roślin robimy preparaty do spryskiwania drzew i krzewów w celu zniszczenia zimowych form szkodników. Natomiast latem przygotowujemy preparaty roślinne z świeżych roślin. Susz z wrotyczu jest doskonałym komponentem do tworzenia własnych kadzidełek i mieszanek do okadzania.
Z wrotyczu przygotowujemy: gnojówki, wyciągi, napary wywary oraz susz.
Gnojówka: 1 kg świeżych, pociętych liści wrotyczu zalewamy 10 l wody i odstawiamy na około
14-20 dni do fermentacji mieszając raz dziennie. Po zakończeniu fermentacji preparat jest klarowny i przestaje się pienić. W rozcieńczeniu 1:15 opryskujemy rośliny przeciwko mszycom. Bez rozcieńczenia podlewamy ścieżki mrówek i mrowiska oraz doglebowo zwalczamy pędraki nicienie, drutowce- polewając na świeżo przekopane grządki.
Wyciąg: 300 g świeżego ziela wrotyczu lub 30 g suszu z początku kwitnienia zalewamy 10 l wody, co pewien czas mieszamy roztwór. Po 24 godzinach po rozcieńczeniu z wodą w proporcji 1:2 spryskujemy rośliny przeciwko: śmietce cebulance, mszycom, gąsienicom bielinka, owocówkom, bawełnicy korówce. Wyciągiem zwalczamy również choroby roślin: rdze i mączniaki. Wyciąg z wrotyczu należy stosować z umiarem, gdyż niszczy on też organizmy glebowe.
Należy pamiętać iż wyciąg z wrotyczu należy zużyć w dniu jego przygotowania lub dniu następnym. Nie nadaje się on do przechowywania. Niezużytą ilość można ewentualnie pozostawić do przefermentowania na gnojówkę.
Napar: 300 g świeżego ziela lub 30 g suszu zalewamy 10 l wrzącej wody. Po wystudzeniu i rozcieńczeniu w proporcji 1:2 zwalczamy połyśnicę marchwiankę, wciornastki, przeciwko mszycom napar należy wzbogacić skrzypem.
Wywar: 500 g rozdrobnionego ziela lub 75 g suszu zalewamy 10 l wody i moczymy przez 24 godziny. Następnie gotujemy przez 20 minut. Po wystygnięciu przecedzamy. Przed zastosowaniem należy rozcieńczyć z wodą w proporcji 1:5. Wywar stosujemy zapobiegawczo i przy wystąpieniu mączlika szklarniowego, mączniaka prawdziwego, pchełek, w rozsadzie warzyw kapustnych, kwieciaków i mrówek. W uprawie truskawek wywar z wrotyczu pomaga zwalczać roztocza i opuchlaki. Wywar możemy przechowywać przez okres 3 miesięcy w sytuacji gdy gorący wywar poddamy pasteryzacji w słoiku.
Ze względu na nieprzyjemny zapach po zastosowaniu preparatów z wrotyczu, plony możemy zbierać po dwóch, trzech dniach – wtedy zapach znika całkowicie.
Woreczki z wrotyczem na ćmy
- 3 szklanki suszonej bylicy
- 2 szklanki suszonego tymianku
- 2 szklanki suszonych liści wrotyczu pospolitego
- 1/3 szklanki mielonych goździków
Zgnieść wszystkie składniki w misce, następnie rozdzielić w równych proporcjach do małych, muślinowych woreczków. Mocno związać woreczki i umieścić w szafie między ubraniami.
Bukiety z wrotyczu
Bukiet z liści wrotyczu powieszone w pokoju jest tradycyjnym sposobem na odstraszanie much i skutecznie odstrasza natrętne osy od stołu. Wiązkę wrotyczu owiniętą w gazę wieszam między ubraniami w ten sposób odstraszamy mole. W czasie wieczornych spacerów po lesie możemy się natrzeć świeżymi, rozgniecionymi liśćmi, odkryte części ciała i komary nie gryzą tylko należy pamiętać o uciążliwym i długotrwałym zapachu.
Mirosława Rogacz, dn. 20.02.2018
Opracowanie na podstawie materiałów z Internetu oraz materiałów z szkolenia nt. Podsumowanie zadań badawczych z zakresu rolnictwa ekologicznego realizowanych w roku 2016”.