Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne
25 września 2019

Rolnictwo ekologiczne we Francji - wyjazd studyjny

W dniach 16-20 września 2019 roku Centrum Doradztwa Rolniczego, Oddział w Radomiu zorganizowało wyjazd studyjny do Francji. Wyjazd realizowany był w ramach programu Krajowej Sieci Obszarów Wiejskich (KSOW) pn. „Rolnictwo ekologiczne – upowszechnianie wiedzy i promocja gospodarowania metodami ekologicznymi”.

Celem wyjazdu było zapoznanie się z funkcjonowaniem i sytuacją gospodarstw ekologicznych we Francji, promowanie dobrych praktyk gospodarowania stosowanych w systemie rolnictwa ekologicznego i innowacyjnych rozwiązań w tym zakresie.

W wyjeździe wzięły udział  33 osoby z obszaru całej Polski. Byli to głównie doradcy zajmujący się rolnictwem ekologicznym oraz rolnicy prowadzący gospodarstwa ekologiczne i działalność edukacyjną w swoich gospodarstwach. Wśród uczestników znaleźli się również przedstawiciele instytutów i jednostek naukowych prowadzących badania w zakresie rolnictwa ekologicznego oraz pracownik administracji rządowej.

Program szkolenia obejmował pobyt na targach ekologicznych/polowych, pokazach rolniczych Tech&Bio 2019 obejmujących ponad 100 demonstracji na 15 hektarach, pokaz innowacyjnych rozwiązań w obszarze rolnictwa ekologicznego. W programie były także wizyty w gospodarstwach ekologicznych specjalizujących się w różnych kierunkach produkcji. Wśród nich znalazły się gospodarstwa zajmujące się chowem/hodowlą zwierząt (bydło, kozy, pszczoły) i produkcją roślinną (rolniczą, sadowniczą, warzywniczą, zielarską). W udostępnionych gospodarstwach prowadzona była produkcja mięsa, mleka i serów, owoców i warzyw, wina i oleju.

Na terenie targów odbyło się spotkanie z Izbą Rolniczą Regionu Auvergne-Rhöne-Alpes. Omawiane były tematy związane z funkcjonowaniem i strukturą organizacyjną gospodarstw ekologicznych we Francji, z systemem wsparcia rolnictwa ekologicznego i produkcji żywności ekologicznej, marketingu i sprzedaży produktów ekologicznych, a także rolą doradztwa rolniczego.

Na początek kilka ogólnych informacji o Francji (dane z katalogu T&B). Bez wątpienia Francja jest wielką potęgą rolniczą. W ogólnej powierzchni kraju 54% to grunty użytkowane rolniczo (UR), co w przeliczeniu na powierzchnię daje 28 mln hektarów. Posiada ona największą w Europie powierzchnię użytków rolnych. Jest pierwszym producentem zbóż, czwartym w Europie producentem owoców i piątym producentem warzyw. To także drugi na świecie producent win, a pierwszy ich eksporter. Francja przoduje również w produkcji i eksporcie nasion. Ma największe pogłowie bydła w Europie (19 mln. szt.), a rocznie produkuje 25 mld litrów mleka (16% europejskiej produkcji). Przetwórstwem rolno-spożywczym zajmuje się 17000 przedsiębiorstw. 40% ziemi to powierzchnie naturalne: lasy, skały, tereny niezamieszkałe. Lasy zajmują 31% terytorium kraju (17 mln ha). W rolnictwie pracuje 824000 osób, 31000 osób zatrudnionych jest w rybołówstwie.

We Francji jest 457000 tys. gospodarstw rolnych, z czego 41600 to gospodarstwa ekologiczne, czyli ok. 10% (9,6%) wszystkich francuskich gospodarstw. W samym tylko 2018 roku do ekologicznego systemu produkcji przystąpiło 6000 nowych gospodarstw. Francja należy do krajów z największym udziałem gruntów rolnych z uprawami ekologicznymi. Zajmują one 1,8 mln hektarów (3 miejsce w Europie), co stanowi 7,5% gruntów rolnych. Liderem jest Hiszpania, która ma największą powierzchnię upraw ekologicznych, ponad 2 mln hektarów. Francja należy także do państw z największymi rynkami żywności ekologicznej (obrót i sprzedaż). Rynek żywności ekologicznej w 2018 r. osiągnął poziom 9,7 mld euro (+15% 2017/2018) i ciągle rośnie. W ciągu ostatnich 5. lat produkcja ekologiczna we Francji podwoiła się i takiego wzrostu jeszcze nigdy nie zanotowano.

Tech&Bio to jedne z największych targów ekologicznych organizowanych w Europie od 2007 roku. Wydarzenie to cieszy się dużym zainteresowaniem francuskich mediów, które pomagają w promocji rolnictwa ekologicznego ukazując jego zalety. Targi swoim rozmachem oraz bardzo dużą liczbą, zarówno wystawców, jak i zwiedzających, pokazują, że branża ekologiczna we Francji ma się dobrze i ciągle się rozwija.

Targi Tech&Bio odbywają się co 2 lata w Departamencie Dröme w Regionie Auvergne-Rhöne-Alpes. Region ten położony jest w południowo-wschodniej Francji z największym miastem Lyon, który charakteryzuje się ciepłym klimatem oraz lekkimi i silnie kamienistymi glebami. Najważniejsze uprawy to winorośl, sady jabłoniowe i brzoskwiniowe, kukurydza, soja, proso, rośliny zielarskie a na dużych powierzchniach trwałych użytków zielonych dominuje bydło ras mięsnych.

Nieprzypadkowo targi Tech&Bio odbywają się właśnie w tym regionie. Departament Dröme to rejon wiodący w produkcji ekologicznej Francji. Ma najwyższe wskaźniki dotyczące wielkości powierzchni upraw ekologicznych i producentów ekologicznych.

Tegoroczna, ósma już, edycja targów zlokalizowana była na terenie Liceum Rolniczego w Bourg-Les-Valence, na terenie o powierzchni 15 ha. Targi mają charakter międzynarodowy. Odnotowano udział kilkunastu delegacji zagranicznych, w tym z Niemiec, Szwajcarii, Finlandii, Belgii, Danii, Włoch, Kanady. Było to przedsięwzięcie na dużą skalę. O jej randze może świadczyć udział Ministra Rolnictwa Francji (Didier Guillaume) czy mera miasta Valence i innych ważnych gości. Widać jak dużą wagę przywiązuje Francja do rolnictwa ekologicznego.

W targach uczestniczyło 350 wystawców związanych z rolnictwem ekologicznym a więc rolnicy, przetwórcy, producenci nasion, ekologicznych środków ochrony roślin, nawozów czy specjalistycznych maszyn do upraw i produkcji, a także handlowcy. Targi odwiedza kilkanaście tysięcy osób. Cyfry nie są tu najważniejsze, ale należy o nich pamiętać.

Celem targów jest propagowanie rolnictwa ekologicznego. Chodzi o to, aby więcej rolników rozpoczynało przestawianie swoich gospodarstw na system ekologiczny. Dzięki odbywającym się targom rolnicy ekologiczni mają okazję, by się spotkać, wymienić poglądy i nawiązać kontakty handlowe. Mogą również zapoznać się z szeroką ofertą produktów ekologicznych. Coraz częściej na targi przyjeżdżają rolnicy nieekologiczni i przyglądają się technikom stosowanym w produkcji ekologicznej. W ramach targów odbywa się dużo spotkań branżowych i biznesowych. Organizowane były również konferencje i szkolenia poświęcone zagadnieniom produkcji ekologicznej. W pawilonie międzynarodowym i panelach ekspertów można było uzyskać informacje o stanie rolnictwa ekologicznego nie tylko we Francji, ale także w innych krajach europejskich. Targi to ogromna dawka nowości produktów, sprzętu, maszyn i technologii z obszaru rolnictwa ekologicznego.

Podczas trwania imprezy dużym zainteresowaniem cieszyła się wystawa maszyn do prac agrotechnicznych. Prezentowane były różne rozwiązania techniczne, narzędzia ręczne, konne i ciągnikowe. Były też maszyny nowej generacji do pielęgnacji roślin, np. opielacze zdalnie sterowane z napędem akumulatorowym naszpikowane elektroniką. Na targach można było zaobserwować jak duży nastąpił postęp we wprowadzaniu nowych rozwiązań technicznych w uprawach ekologicznych, w których nie ma możliwości chemicznej ochrony (nie stosuje się herbicydów). Dzięki tym nowościom można obniżyć nakłady pracy ręcznej na niszczenie chwastów w czasie wegetacji roślin. Ma to duże znaczenie, ponieważ we Francji brakuje pracowników do pracy w rolnictwie. W większych gospodarstwach zatrudniani są obcokrajowcy z Afryki, np. z Tunezji. Natomiast małe i średnie bazują na pracy własnej a jedynie w sezonie korzystają z najmu pracowników, głównie do zbiorów płodów rolnych. Na pokazach zwiedzający mogli zobaczyć pracę maszyn na przygotowanych poletkach z uprawami rolniczymi, warzywniczymi, sadowniczymi i zielarskimi. To tu właśnie gromadziły się największe tłumy zwiedzających.

Teraz kilka słów o wizytowanych gospodarstwach. Gospodarstwa te cechowało duże zróżnicowanie pod względem produkcji. Dzięki temu mogliśmy wyrobić sobie pogląd na temat rolnictwa ekologicznego we Francji. Typowe gospodarstwo ekologiczne to kilkadziesiąt hektarów ziemi i terenów leśnych. Zwiedzane farmy w większości położone były w dużych odległościach od skupisk ludzkich, na stromych zboczach w Alpach, na wysokości ok. 500 m n.p.m., a czasem nawet 1100 metrów, gdzie są trudne warunki gospodarowania. Mrożący krew w żyłach dojazd do gospodarstw odbywał się wąskimi i krętymi drogami. Gleby są słabe lub średnie, klimat surowy, długie zimy. Gospodarstwa niżej położone mają lepsze gleby i ciepły klimat, ale jest bardzo mało opadów atmosferycznych.

Żeby utrzymać tego typu gospodarstwa w krajobrazie Alp, a przez to nie dopuścić do zarastania stoków górskich krzaczastą, alpejską roślinnością, wybudowano do nich drogi i doprowadzono prąd. Gospodarstwa te, poza swoim głównym przeznaczeniem, mają również inną zaletę- pozwalają utrzymać otwarte przestrzenie wysoko w górach, przez co rozwija się turystyka - nie tylko w lecie, ale i zimą, kiedy panują doskonałe warunki dla narciarstwa.

Głównie są to gospodarstwa rodzinne, co najmniej dwupokoleniowe. W rozmowie z rolnikami miałem wrażenie, że nic ich nie przeraża- ani kiepskie gleby, ani góry- wszystko potrafią przekuć w sukces. W gospodarstwach uprawia się takie rośliny i chowa się takie zwierzęta, na jakie pozwalają trudne warunki przyrodnicze, np. w górach popularną uprawą jest lawenda, z której otrzymuje się olejek lawendowy mający zastosowanie w środkach czystości (mydło, proszki) i kosmetyce. We Francji uprawia się 3 rodzaje lawendy– lawenda dzika (prawdziwa), lawenda hybrydowa i lawenda nizinna, zwana żmijową, ponieważ używano jej jako środka zaradczego na ugryzienia żmii. Najwięcej uprawia się lawendy hybrydowej- 25 tysięcy hektarów, lawendy prawdziwej- 4 tys. hektarów. W zwiedzanym gospodarstwie uprawiającym lawendę destylowano jej 130 ton rocznie. Do 1995 roku lawendę zbierano dwuetapowo. Najpierw koszono, dosuszano w snopkach i po 3 dniach zbierano z pola. Obecnie do zbioru lawendy wykorzystuje się tzw. system amerykański. Lawendę ścina się kombajnem do zbioru kukurydzy do specjalnych zbiorników, w których przeprowadza się destylację.

Kontynuując, tam gdzie rośnie winorośl- tam są ich małe i duże plantacje, tam gdzie łąki i pastwiska- tam bydło i agroturystyka, tam gdzie udają się orzechy i kasztany- tam sady. Dominującym gatunkiem zwierząt jest bydło, natomiast kóz i owiec jest mało. Oprócz wymienionych gatunków zwierząt w gospodarstwach, zwłaszcza tych górskich, utrzymuje się osły.

We Francji od kozy średnio uzyskuje się 800 litrów mleka, ale w zwiedzanym kozim gospodarstwie (35 kóz) o powierzchni 15 ha (same łąki) wydajność ta przekraczała 1000 litrów/rok (dochodzi nawet do 1300 litrów od kozy). Rocznie pozyskuje się 35000 litrów koziego mleka. Gospodarstwo jest samowystarczalne. Jeśli chodzi o paszę, dokupywane są tylko dodatki paszowe i kukurydza. Farmer produkuje różne rodzaje serów i jogurty a to pozwala mu utrzymać rodzinę i nająć do pracy pracownika. Gospodarstwo położone w Alpach na wysokości 1100 m. n.p.m.

Francuzi mają tendencje do specjalizowania się w jednym kierunku produkcji. A jak się to „coś” produkuje, to należy to dobrze sprzedać, najlepiej na miejscu, w gospodarstwie, bez udziału pośredników lub na lokalnym rynku. Bardzo popularny jest własny sklep, w którym sprzedaje się wyprodukowane z własnych surowców rolnych produkty. Produkty takie są dobrze postrzegane przez konsumentów– charakteryzują się wysoką jakością i potencjalny nabywca wie skąd i od którego producenta pochodzą.

Wszystkie zwiedzane gospodarstwa prowadziły jakąś dodatkową działalność: a to małe przetwórstwo, a to agroturystykę, a to przyjmowanie grup i wynajmowanie pomieszczeń (np. na wesela), a to działalność edukacyjną dla dzieci i dorosłych (warsztaty), a to organizowanie „otwartych dni”. Niektóre z nich zajmowały się nawet prowadzeniem restauracji czy pensjonatów a także prowadzeniem szkoły i ośrodków edukacyjnych razem ze stołówką. Pomysłów na wypromowanie swojej usługi czy produktu było naprawdę wiele. Jest to sposób na zwiększenie dochodów gospodarstwa, ponieważ uzyskiwane zyski z gospodarstw nie są wystarczające, szczególnie w przypadku małych gospodarstw. Dzięki temu gospodarstwa mogą się rozwijać, produkcja staje się opłacalna a sytuacja w rolnictwie jest stabilna.

Na zakończenie warto dodać, że Francja to nie tylko Alpy, lasy, skały i tradycyjne rodzinne gospodarstwa, ale również bardzo intensywne rolnictwo z przemysłowymi farmami zwierząt, z urodzajnymi glebami, na których uzyskuje się bardzo wysokie plony- i to właśnie napędza rolnictwo i całą francuską gospodarkę.

Józef Rusnak