Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Bydło rasy polskiej czerwonej - jak z nim było?

Podhale to region, gdzie w dalszym ciągu w wielu gospodarstwach rolnych dominuje hodowla bydła polskiego czerwonego. W ostatnim okresie na terenie gminy Czarny Dunajec obserwuje się zwiększone zainteresowanie utrzymaniem tej rasy w gospodarstwach. W okresie międzywojennym polskie bydło czerwone stanowiło 25% krajowej populacji bydła. W 1973 r. ograniczono rejonizację tej rasy do 3 powiatów byłego województwa krakowskiego. Pod koniec 1975 r. na terenie ówczesnego województwa nowosądeckiego udało się utworzyć rejon zachowawczy hodowli bydła czerwonego, obejmujący ok. 55 tys. krów. Rolnicy, którzy utrzymywali wyłącznie krowy tej rasy otrzymywali dotację równowartości 1000 l mleka od sztuki rocznie, mieli zapewnione bezpłatne usługi inseminacyjne oraz bezpłatną ocenę użytkowości. Działania te zapewniły ciągłość pracy hodowlanej. W 1982 roku wraz ze zniesieniem rejonizacji ras uległ likwidacji rejon zachowawczy hodowli polskiego bydła czerwonego oraz zlikwidowane zostały wszystkie formy pomocy dla hodowców, którzy utrzymywali tę rasę. Obecnie, w ramach Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej, stawka dofinansowania wynosi dla bydła ras objętych programami ochrony, w tym dla rasy polskiej czerwonej w ocenie użytkowości mlecznej, wynosi -2738 zł/szt.  Stado musi liczyć nie mniej niż 4 krowy jednej rasy, wpisane do księgi hodowlanej i objętych oceną użytkowości. Hodowca posiadający odpowiednie zwierzęta i mający podpisaną Umowę o realizacji programu ochrony z Instytutem Zootechniki PIB może starać się o dopłaty w ARiMR.

Foto:  Wojciech Rasiński

Jako bydło autochtoniczne odznacza się długowiecznością, bardzo dobrym przystosowaniem do trudnych warunków środowiskowych, zdrowotnością, niedużymi wymaganiami przy doborze pasz, dobrą płodnością i odpornością na choroby. Charakteryzuję się lekkimi porodami, dużą żywotnością cieląt i łatwością ich odchowu. Duże znaczenie ma również przystosowanie tego bydła do trudnych warunków środowiska, nie jest wybredne co do wyboru paszy, posiadają zdolność do ograniczenia wydajności co umożliwia im przetrwanie trudnego okresu, w którym występują niedobory paszowe. Ze względu na teren na jakim występują posiadają one silne nogi i bardzo mocne, twarde racice. Dzięki tym cechom bydło to jest bardzo dobrze przystosowane do górskich i podgórskich warunków bytowania i do produkcji na tych terenach. Nie możemy zapomnieć o jakości mleka jakie uzyskujemy od krów tej rasy. Mleko krów rasy polska czerwona wyróżnia się wysoką zawartością tłuszczu 4,5%, białka i suchej masy, a także wysoką wartością biologiczną, bardzo dobrą jakością skrzepu mleka i krótkim czasem krzepnięcia. Są to bardzo cenne cechy przydatności technologicznej mleka do produkcji szlachetnych serów dojrzewających. Na podstawie badań udowodniono również, że mleko pochodzące od tej rasy zawiera więcej wielonienasyconych kwasów tłuszczowych niż mleko innych ras krów. Mleko tej krowy jest chętnie wykorzystywane w celach przetwórczych. Należy nadmienić, że wydajność tej rasy zawsze kształtowała się na niezbyt wysokim, obecnie średnia wydajność dla krów objętych programem ochrony wynosi około 3500 kg mleka za laktację. Mimo prowadzonych doskonaleń krów polskich czerwonych nasieniem buhajów Angler nie odnotowano poprawy wydajności, natomiast odnotowano wzrost poziomu białka w mleku. Najprawdopodobniej powodem tego było stosowanie nasienia buhajów rasy Angler na bardzo małą skalę oraz udział w inseminacji krów mieszańców pc x Angler, gdzie był bardzo mały udział krwi rasy doskonalącej, dodatkowo niekorzystny wpływ miały również złe warunki środowiskowe. Przy zastosowaniu zwiększonego ,,dolewu krwi" rasy Angler, można było uzyskać zdecydowanie wyższą wydajność mleczną mieszańców oraz wzrost ilości tłuszczu w mleku. Krzyżowanie to jednak uniemożliwiało staranie się hodowców o objęcie krów programem ochrony rasy polskiej czerwonej, gdyż zgodnie z wymaganiami w nim zapisanymi, udział krwi ras europejskich czerwonych nie może przekraczać 50 % i musi pochodzić od przodków urodzonych przed 1990 rokiem.

Omawiając rasę polską czerwoną należy wspomnieć o gospodarstwie Jana Solarczyka we Wróblówce, gmina Czarny Dunajec, jednego z pionierów, którzy rozpropagowali hodowlę tej rasy na terenach pogórza. Pan Jan, od lat stosuje buhaje europejskie czerwone, aby podnieść wydajność swoich krów. Pan Jan prowadził sprzedaż jałówek cielnych i cieląt do dalszego chowu. Od wielu lat jest to jedna z czołowych hodowli bydła rasy pc, w której osiąga się wydajność około 6 tys. kg mleka od krowy. Dla wielu jest to obecnie wydajność mało oszałamiająca, jednak należy tutaj nadmienić, że krowy te ważą od 450 do 550 kg, dodatkowo występuję brak możliwości w pełni zbilansowania dawki pokarmowej, gdyż ze względu na krótki okres wegetacji na Podhalu nie uprawia się kukurydzy. Obecnie gospodarstwo przejęli synowie Pana Jana - Edward i Adam. Prowadzą oni gospodarstwo o powierzchni powyżej 30 ha. Obsada to około 20 krów i tyle samo młodzieży. Gospodarstwo jest w pełni zmechanizowane. Pan Jan był rekordzistą w przyznawanych mu nagrodach, jeżeli chodzi o udział jego krów w wystawach Zwierząt Hodowlanych zlokalizowanych na terenie całego kraju. W latach 1985-1987 zwierzęta Pana Jana otrzymywały I miejsca na Krajowych Wystawach Zwierząt Hodowlanych w Warszawie, w roku 1997 uzyskały II miejsce na Regionalnej Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Klikowej. W 1995 i 1998 roku krowa Bystra, z hodowli pana Jana otrzymała tytuł Czempionki na wystawie Warszawie oraz w roku 1999 również tytuł Czempionki na Wystawie Zwierząt Hodowlanych w Klikowej. Kolejne nagrody i wyróżnienia otrzymują krowy z hodowli Pana Solarczyka w 2005 roku w Szczyrzycu - czempionat - krowa Beksa w kategorii krów w pierwszej laktacji i czempionat - krowa Beza, w kategorii krów w 2 i 3 laktacji. W 2006 i 2007 roku na Polagrze w Poznaniu i wystawie w Szczyrzycu ponownie krowy pana Jana zostają Czempionkami. W 2008 rokubohaterką wystawy krów rasy polskiej czerwonej w Szczyrzycu, zostaje ponownie krowa Beza, która jako jedyna z kilkudziesięciu krów biorących udział w konkursie otrzymała tytuł Super Czampionki.W 2009 roku Pan Jan otrzymał Złotą Honorową Odznakę Polskiej Federacji Hodowców Bydła i Producentów Mleka na Wystawie w Sielinku. Obecnie Pan Solarczyk jest na zasłużonej emeryturze.

Foto: Wojciech Rasiński

Dzięki swoim walorom użytkowym bydło rasy polskiej czerwonej, wpisało się na stałe w tradycję i kulturę terenów górskich i podgórskich. Szansą na utrzymanie i rozwój hodowli tej rasy jest wzrastające zainteresowanie produkcją ekologiczną, dopłatami do tej rasy, a także możliwość wypasu i wykorzystania jej w kultywacji trwałych użytków zielonych, które przeważają obecnie na tych terenach oraz posiadanie specyficznych cech zarówno u zwierząt tej rasy jak i wytworzonych z jej mleka produktów, które stanowią część kultury hodowców w południowej części kraju.

Dodatkowo od roku 2021 Instytut Zootechniki PIB wprowadził system certyfikacji gospodarstw „Rasa Rodzima”, który przyznawany jest, po spełnieniu określonych warunków hodowco, hodowco-przetwórcą oraz produktom pochodzącym od ras rodzimych (http://ksb.izoo.krakow.pl).

 

Małgorzata Seidler

Justyna Żychlińska-Buczek