Turystyka emocji - wioski tematyczne
Wioski tematyczne istniały na terenie Polski już w X wieku jako wsie służebne. Wsie te specjalizowały się w hodowlach, uprawach i rzemiośle. Do dzisiaj ich nazwy związane są z tradycją jej mieszkańców; Piekary – piekarze, Świniary - hodowla świń, Koniaków – hodowla koni, czy Zduny - budowa pieców. Po długiej przerwie dopiero w latach 60-tych XX w. we Francji zaczęto wykorzystywać zasoby wsi do zarabiania na usługach związanych z turystyką i rozrywką. Ruch ten szybko rozwinął się prawie na całą Europę a wraz z nim powstały wioski tematyczne.
Obecnie wioski tematyczne to rozwiązanie, które ułatwić może powrót na rynek pracy mieszkańcom wsi, szczególnie tym, dotkniętym bezrobociem. Może być świetnym sposobem na promocję regionu i miejscowych tradycji.
Wioska tematyczna- to rodzaj specjalizacji wsi. Istniejącej hodowli świń, bydła opasowego, uprawy warzyw czy owoców. Są w Polsce wsie w których większość mieszkańców zajmuje się rzemiosłem bądź uprawą roli. Każda wioska ma swoją przeszłość historyczną. Daje to możliwość stworzenia wioski tematycznej z wykorzystaniem tego z czego wioska była lub jest już znana. Dotyczyć to może tradycyjnych hodowli i upraw (wioska owiec, mleka, sera, kapusty, ogórków) oraz rzemiosła (wioska chleba, kowalska, szklarska, ceramiczna, wikliniarska, stolarska, zielarska), ale także wydarzeń historycznych (wioska średniowieczna, szachowa, muzyczna, wędkarska).
W Polsce w 8 województwach powstało już kilkadziesiąt /49/ tego typu miejsc: Wioska Hobbitów (krajobraz regionu przypomina świat opisany w powieściach J.R.R. Tolkiena), Wioska Zdrowego Życia, Wioska Końca Świata czy Wioska Bajkowo-Rowerowa. „Miejsca z Duszą” to 10 miejscowości tematycznych Warmii i Mazur :np. Wioska Rodzinna, Wioska Jak u Babci , Wioska Kaperska, Aniołów, Ryb i Szuwarów, Wioska Dzieci. Podczas tworzenia wiosek wykorzystuje się materialne i niematerialne zasoby dziedzictwa kulturowego, które wcześniej nie były w żaden sposób eksploatowane gospodarczo. Najbardziej istotne jest to, że wioski tematyczne powstają według pomysłu wypracowanego wspólnie przez mieszkańców. Jest to bardzo ważne, gdyż mieszkańcy utożsamiają się z pomysłem i działaniami na rzecz wioski- wspólnoty.
Biorąc udział w szkoleniu pt: Model tworzenia miejscowości tematycznych, realizowanego w ramach projektu „Miejscowości tematyczne w Małopolsce” miałam możliwość uczestniczenia w warsztatach budowania oferty miejscowości tematycznej. Wraz z mieszkanką gminy Drwinia wybrałyśmy wieś Drwinię w powiecie bocheńskim. Analizując zasoby naturalne miejscowości okazało się że, wioska leży w pięknym równinnym terenie, w bezpośrednim sąsiedztwie Puszczy Niepołomickiej, Sieci Natura 2000 /obszaru chronionego Dyrektywą Ptasią i Siedliskową/, starorzecza rzeki Wisły. Wzdłuż rzeczki Drwinki rosną stare wierzby. Na terenie znajduje się czynne łowisko ryb, ścieżka rowerowa, zamieszkałe stare domy dawnych drwali, przydrożne kapliczki i bocianie gniazda. Mieszkańcy posiadają małe gospodarstwa rolne. Dominuje hodowla trzody chlewnej, drobiu, królików, uprawa zbóż i pszczelarstwo. Istniejące zasoby pozwalają na stworzenie wioski tematycznej. Oto kilka pomysłów na ofertę miejscowości tematycznej.
Drwinia - Wioska Drwali, na jej terenie stworzenie „mini muzeum- domu drwala” z całym jego dawnym wyposażeniem, które byłoby formą edukacji dla dzieci i młodzieży. Każde gniazdo bocianie podpisane z nadanym imieniem bociana, co stanowiłoby atrakcję dla najmłodszych. Opis starych wierzb i rzadkich gatunków drzew. Mapę z opisanymi atrakcjami turystycznymi wsi Drwinia i terminarzem wydarzeń kulturalnych gminy Drwinia dostępną dla każdego. Z wydarzeń kulturalnych można byłoby organizować : pokaz siłaczy – drwali, konkurs cięcia i rąbania drzewa, konkurs rękodzieła, pokazy ginących zawodów-stolarz, tokarz, drwal, wikliniarz, konkursy kulinarne. Łowisko w Drwini również mogłoby poszerzyć ofertę o smażalnie i wędzarnie ryb. Podobnie jak ma to miejsce w Żmiącej czy Królówce k/Bochni. O dużym zapotrzebowaniu na tego typu usługi świadczy ilość odwiedzających te miejsca ludzi. Całorocznie u mieszkańców byłaby możliwość zakupu płodów rolnych, nalewek i miodów, sprzedaż galanterii drewnianej ,korali, rzeźb, szkatułek oraz porządnie wykonanych siekier. Obsługa oferty wsi wiąże się z koniecznością stworzenia nowych, stałych lub czasowych miejsc pracy. Obecnie sprzedaż bezpośrednia nie posiada regulacji prawnych co stanowi trudną barierę i wiąże się z podjęciem działalności gospodarczej. W najbliższym czasie sytuacja ta będzie musiała ulec zmianie. Reasumując rozważania nad pomysłem ofertowym trzeba zaznaczyć, że cały proces tworzenia miejscowości tematycznej opiera się na dobrym planie strategicznym. Obejmuje on: planowanie, diagnozę, analizę SWOT, wizję rozwoju. Konkretne działania zmierzające do określonych celów, wyznaczonych wspólnie z mieszkańcami poprzez roczne plany działania. Cały proces jest czasochłonny i wymaga porozumienia mieszkańców. Z czasem może generować zysk finansowy.
Drwinia jest miejscem, gdzie turystyka lokalna może się rozwinąć. Mieszkańcy mogą stać się społecznością kultywującą tradycję swojego regionu. Turyści przyjeżdżający do wiosek tematycznych chcą nie tylko kupić lokalny produkt ale poczuć klimat miejsca. Chcą odpoczywać ale czynnie, uczestnicząc w zabawach, konkursach, pokazach. W dobie komputerów i elektroniki bierze jednak górę sentymentalizm i wrażliwość. Szybki styl życia i ciągły stres powoduje, że chcemy odpocząć i poczuć się przez chwilę beztrosko. Gwarantują tego są właśnie wioski tematyczne, do tworzenia których serdecznie zachęcam.
Paulina Pląde
Źródło: „Tam gdzie miejsca mają duszę” B. Głuszczak