Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne
07 sierpnia 2019

Psiankowate – smak, zdrowie, uroda - relacja ze szkolenia

23 lipca br. odbyło się szkolenie pt. „Psiankowate – smak, zdrowie, uroda” organizowane przez Wydział Biotechnologii i Ogrodnictwa Uniwersytetu Rolniczego wspólnie z Małopolskim Ośrodkiem Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Karniowicach. Wydarzenie miało miejsce na terenie Warzywniczej Stacji Doświadczalnej UR na ul. Zakliki z Mydlnik w Krakowie. Ważnym omawianym tematem podczas szkolenia były „włókniny degradowalne w uprawie ekologicznej warzyw psiankowatych”. Taki sam tytuł nosi również broszura opracowana przez pracowników Uniwersytetu Rolniczego z okazji tego wydarzenia i wydana przez MODR. Dotyczy ona wyników kontynuowanych badań nad włókninami biodegradowalnymi. Rok temu szkolenie było poświęcone warzywom dyniowatym, również w uprawie ekologicznej na ściółkach z włóknin degradowalnych. W szkoleniu wzięli udział rolnicy, doradcy, pracownicy oraz studenci UR, a także przedstawiciele firm nasiennych. Portal ogrodniczy „Pod Osłonami” objął patronat medialny nad wydarzeniem.

Całe szkolenie rozpoczęło się od uroczystego powitania gości przez dziekana Wydziału Biotechnologii i Ogrodnictwa prof. dr hab. Stanisława Mazura oraz p. o. zastępcy dyrektora MODR Karola Sapielaka. Również dr hab. Piotr Siwek, prof. UR wraz z panią Ewą Ryjak przywitali gości, jako główni organizatorzy spotkania.

W dalszej części programu odbyły się wykłady, które rozpoczęła dr hab. Elżbieta Jędrszczyk. Tematem wystąpienia była „Wartość odżywcza i prozdrowotna warzyw psiankowatych”. Na wstępie przybliżono przedstawicieli roślin z rodziny psiankowatych. Oprócz pomidora, papryki, oberżyny i ziemniaka, przedstawione zostały m. in. takie ciekawostki botaniczne jak: rodzynek brazylijski, miechunka pomidorowa, kolcowój chiński (tzw. jagody goji), pomidor drzewiasty oraz bieluń, czyli popularna roślina ozdobna, szeroko znana pod nazwą datura. Następnie pani doktor omówiła najważniejsze substancje prozdrowotne znajdujące się w częściach jadalnych roślin z rodziny Solanaceae. W czerwonych owocach pomidora można odnaleźć duże ilości likopenu, najwięcej jednak w odmianach o drobnych owocach. Na rynku są dostępne również tzw. odmiany wysokolikopenowe. Związek ten należący do barwników roślinnych z grupy karotenoidów ma wysokie działanie przeciwutleniające i antynowotworowe. Warto wiedzieć, że w trakcie przygotowywania przetworów z pomidorów pod wpływem temperatury rośnie w nich zawartość likopenu, ponieważ jest on uwalniany w trakcie gotowania czy smażenia. Warto również spożywać ciepłe zupy i sosy z pomidorów, ponieważ po podgrzaniu przyswajalność tego barwnika w naszym organizmie wzrasta. Przeciery, pasty czy po prostu ketchup mają wyższe wartości odżywcze od surowego owocu pomidora. Papryka natomiast wyróżnia się tym, że w swoim składzie zawiera kapsaicynę, czyli alkaloid, który silnie drażni skórę poprzez pobudzenie receptorów termicznych, bez uszkadzania komórek. Jest ona często wykorzystywana w plastrach przeciwbólowych i rozgrzewających. Spożywając ją doustnie w dawkach leczniczych, powoduje ona zwiększone wydzielania soków żołądkowych. Papryka słodka zawiera około 0,0015 % kapsaicyny, natomiast ostra nawet do 1%. Papryka jest drugim bardzo dobrym źródłem witaminy C, tuż po zielonej natce pietruszki. Aby zaspokoić dzienną dawkę tej cennej witaminy, wystarczy spożyć zaledwie 100 g owocu papryki. Ponadto papryka posiada znaczne ilości kwasu foliowego, ważnej substancji dla kobiet planujących lub będących w ciąży. Wszystkie rośliny z rodziny psiankowatych zawierają również solaninę. Ten glikoalkaloid w większych ilościach jest dla ludzi trujący. Pani doktor zachęcała uczestników szkolenia do spożywania przetworzonych części jadalnych warzyw z omawianej rodziny botanicznej oraz potwierdziła, że można spożywać także przetworzone zielone owoce pomidora, ale w małych ilościach. Natomiast nie wolno jeść surowych bulw ziemniaka oraz owoców bakłażana.

Temat „Szczepienie warzyw psiankowatych” został przedstawiony przez prof. dr hab. Edwarda Kunickiego wraz ze studentką studiów inżynierskich Wydziału Biotechnologii i Ogrodnictwa. Temat szczepienia warzyw pod osłonami jest znany w branży ogrodniczej, jednak wciąż mało popularny. Zaprezentowane zostały okazałe rośliny owocującego już pomidora typu cherry, które były zaszczepione na ziemniaku. Doświadczenie prowadzone jest w pojemnikach pod osłonami. Szczepienie roślin warzywnych wykonuje się w podobnym celu, jak w przypadku drzew i krzewów owocowych, czyli ma ono za zadanie m.in. zwiększyć plonowanie odmiany szlachetnej oraz podnieść odporność na choroby i czynniki abiotyczne. W przedstawionym doświadczeniu szlachetna odmiana pomidora została zaszczepiona metodą japońską na siewce ziemniaka. Metoda ta polega na ścięciu (pod odpowiednim kątem) podkładki oraz odmiany szlachetnej w fazie siewki, a następnie połączenie ich za pomocą specjalnego klipsa silikonowego. W drugim przypadku zrazy pomidora zaszczepiono na pędzie ziemniaka wyrosłego z bulwy. Tu, jednym z problemów, z którym zmierzyła się studentka, był większy obwód podkładki w stosunku do zrazu, co utrudniało szczepienie. Jak wykazano w wyniku zabiegu szczepienia dwóch omawianych gatunków z tej samej rodziny botanicznej powstała jedna roślina wiążąca owoce pomidora na pędach oraz bulwy ziemniaka pod ziemią.

Kolejnym tematem były „Wybrane aspekty ochrony przed chorobami i szkodnikami warzyw psiankowatych”, które przedstawił dziekan WBiO prof. dr hab. Stanisław Mazur. Obecnie dużym problemem w uprawie pomidora są choroby bakteryjne np. bakteryjna cętkowatość pomidora, rak bakteryjny oraz choroba kwarantannowa określana jako śluzak. Jest to stosunkowo nowa choroba, która jest już dużym zagrożeniem w Bułgarii oraz Rumunii. Atakuje wiele gatunków roślin z różnych rodzin botanicznych, w tym rośliny psiankowate. W większości przypadków rośliny są porażane bezobjawowo. Objawy pojawiają się dopiero w odpowiednim stopniu namnożenia bakterii, w kolejnych sezonach uprawy. Chorobie sprzyja wysoka temperatura powietrza oraz wysoka wilgotność gleby. Objawy na części nadziemnej to m.in. więdnięcie, karłowatość, chlorozy liści, a z rozciętych tkanek pędów wydobywa się mętno-biały bakteryjny wysięk. Również w przypadku owadów pojawił się nowy szkodnik kwarantannowy tj. słonecznica orężówka. Jest to motyl nocny (ćma), którego gąsienice żerują na nadziemnych organach roślin żywicielskich. Wygryzają nieregularne otwory w liściach i kwiatach, ogryzają pędy i miękkie części roślin oraz wgryzają się do wnętrza pąków kwiatowych. Oprócz czynników biotycznych, na rośliny pomidora mają wpływ również czynniki abiotyczne. Producenci roślin coraz częściej mają do czynienia z oparzeniami słonecznymi owoców pomidora oraz z suchą zgnilizną. Ta fizjologiczna choroba objawia się występowaniem czarnych i zaschniętych plam, które znajdują się w wierzchołkowej części owoców. Spowodowana jest tym, że w trakcie suszy utrudniony jest transport wapnia do owoców. Należy zatem zastosować dodatkowe nawożenie dolistne i nie dopuścić do przesuszenia roślin. Najbardziej podatne na suchą zgniliznę są odmiany o wydłużonym kształcie owocu. Kolejnym problemem jest coraz częstsze obserwowanie objawów tzw. fitotoksyczności. W momencie, gdy pod uprawy zostanie zastosowany obornik nieznanego pochodzenia lub słabo przefermentowany, mogą się w nim znajdować śladowe ilości herbicydów. Objawy na nadziemnych częściach roślin są podobne jak w przypadku chorób wirusowych np. poskręcanie oraz redukcja blaszki liściowej.

Po części wykładowej uczestnikom szkolenia została przedstawiona kolekcja polowa oraz pod osłonami roślin z rodziny psiankowatych. Pracownicy i studenci UR oraz przedstawiciele firm nasiennych zaprezentowali odmiany oraz zapoznali gości z tematyką prowadzonych doświadczeń. Na początku mgr inż. Piotr Bucki przybliżył różnorodność odmian pomidora i papryki w uprawie polowej i tunelowej pochodzących z różnych regionów świata. Zostały omówione cechy odmianowe gatunków tj. pokrój, siła wzrostu, podatność na choroby i szkodniki, wielkość i kształt owoców oraz przydatność do tego typu uprawy. Większość zaprezentowanych odmian pomidorów i papryki rosła na ściółkach degradowalnych i przy palikach. Następnie w tunelu, oprócz pomidora i papryki uprawianych w gruncie, uczestnicy mieli okazję zapoznania się również z psianką pepino, warzywem z Ameryki Południowej, potocznie nazywanym pepino. Tworzy rośliny gęsto ulistnione o kilku pędach tworzonych u podstawy. Zwrócono uwagę, że uprawa tej rośliny w Polsce jest zawodna z uwagi na wysokie wymagania termiczne oraz trudności w zawiązywaniu owoców. Innym mało znanym gatunkiem z rodziny psiankowatych jest psianka stuliszolistna, roślina, która w całości pokryta jest ostrymi kolcami i chętnie zjadana jest przez stonkę ziemniaczaną. Ma duże kwiaty zbliżone wyglądem do kwiatów ziemniaka. Dojrzałe, czerwone owoce są otoczone brązową, kolczastą pochewką. Celem tej części prezentacji było pokazanie ogromnej bioróżnorodności wśród różnych gatunków rodziny psiankowatych.

Różnorodność cech odmianowych w obrębie gatunków pomidora oraz papryki przybliżyli przedstawiciele firm nasiennych Seminis, Yüksel Tohum, Hazera oraz Syngenta. Niestety przez deszczową pogodę, prezentacja odbyła się tylko dla odmian mieszańcowych uprawianych pod tunelami w gruncie. Przedstawiciel firmy Seminis zaprezentował odmianę papryki Aifos o miąższu dochodzącym do 10 mm, a także odmiany pomidora Pinkid, Partova oraz nową wczesną odmianę wielkoowocową Matissimo o owocach 200-250 g. W ofercie Yüksel Tohum znajdują się również bardzo ciekawe odmiany papryki i pomidora. Wśród papryk uczestnicy mogli porównać odmiany Armageddon i Clementine. Ponadto przedstawicielka firmy zachęcała do spróbowania odmiany Felicita, która odznacza się wyjątkowym smakiem owocu. Odmiany pomidorów Yüksel Tohum uprawiane na kolekcji to m.in. czekoladowy Bucanero oraz koktajlowy Tiger, który wyróżnia się atrakcyjnym cętkowaniem na owocach. Firma Hazera zaprezentowała odmiany pomidorów malinowych:, w kształcie śliwki Jangcy, w kształcie wydłużonej papryki Cornabel oraz kulisty VP1. Dwie ostatnie są predysponowane do upraw ekologicznych. Odmiany te charakteryzują się brakiem zielonej piętki oraz mięsistym, smacznym owocem. Przedstawiciel firmy Syngenta zaprezentował odmianę pomidora malinowego, samokończącego Hapynet oraz paprykę Balta. Jest to ceniona w uprawie tunelowej na terenie gminy Igołomia, odmiana słodkiej papryki dająca jasnoczerwone owoce typu blok, które mają grube ścianki i masę od 250 do 300 g.

Ostatnią zaprezentowaną część stanowiły „Rośliny okrywowe i nowe elementy agrotechniki papryki oraz miechunki pomidorowej i peruwiańskiej w ekologicznej uprawie tunelowej – prezentacja doświadczeń”. Do tematyki biodegradowalnych ściółek wprowadził uczestników szkolenia dr hab. Piotr Siwek, prof. UR. W naszym kraju technologia produkcji włóknin biodegradowalnych dla rolnictwa została opracowana przez Katedrę Materiałoznawstwa, Towaroznawstwa i Wzornictwa Tekstyliów Politechniki Łódzkiej, gdzie wytwarza się ściółki, doniczki, sznurki i opakowania biodegradowalne. Katedra Roślin Warzywnych i Zielarskich UR w Krakowie zajmuje się ich badaniem w warunkach uprawy oraz wdrażaniem do praktyki ogrodniczej. Włókniny wykonane są z polibursztynianu butylu (PBS) oraz polilaktydu (PLA) i podlegają biodegradacji oraz fotodegradacji. Wdrażane są również sznurki z PLA, do podwiązywania roślin w uprawach szklarniowych. Uczestnicy szkolenia mieli możliwość dotknięcia i ocenienia jakości oraz przydatności ściółek biodegradowalnych. Ponadto można było zobaczyć uprawę papryki odmiany King Arthur F1 w biodegradowalnych doniczkach, która wyglądała jak klasyczna uprawa w pierścieniach. Następnie student studiów inżynierskich Wydziału Biotechnologii i Ogrodnictwa, Szymon Badarycz omówił doświadczenie, dotyczące ekologicznej uprawy miechunki peruwiańskiej i pomidorowej pod osłonami. W systemie ekologicznym bardzo ważny jest płodozmian. We wszystkich tunelach certyfikowanych na terenie stacji wykorzystano rośliny na zielony nawóz. Miechunki są dobrymi roślinami do upraw ekologicznych, gdyż mają małe wymagania uprawowe i są odporne na choroby. Miechunka peruwiańska ma smaczne, słodkie pomarańczowe owoce w formie jagody, które ukryte są w brązowo-zielonej, pergaminowej pochewce przypominającej chiński lampion. Znana jest również pod nazwą rodzynek brazylijski, ponieważ często jej owoce poddawane są suszeniu i w takiej formie można je najczęściej kupić. Owoce miechunki pomidorowej są również jadalne. Posiadają najczęściej zielony kolor skórki oraz miąższu, natomiast ich smak jest lekko kwaskowaty. Ostatnie doświadczenie dotyczyło uprawy kilku odmian papryki ostrej: Cyklon, Biała Szipka, Kambiczka, Rybka, Dżuliuńska oraz Cayenne na trzech poletkach: kontrolnym bez nawozów, po brukwi oraz po rzepie. Pan dr hab. Piotr Siwek, prof. UR zwrócił uwagę, że efekty nawożenia zielonym nawozem obserwuje się dopiero w drugim roku po jego zastosowaniu. Okazało się również, że coraz cieplejszy klimat sprzyja uprawie odmian roślin warzywnych z rejonu półwyspu Bałkańskiego.

Szkolenie przebiegło w miłej atmosferze, pomimo kapryśnej pogody. Po szkoleniu przedstawiciel Stowarzyszenia Polska Ekologia pan Czesław Meus zaprosił uczestników szkolenia na poczęstunek w formie degustacji potraw wykonanych na bazie roślin z rodziny psiankowatych. Spotkanie to było okazją do dyskusji i wymiany poglądów oraz doświadczeń zdobytych na szkoleniu.

 

Ilona Maczek