MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Od sześciu już lat Dział Ekologii i Ochrony Środowiska MODR w Karniowicach organizuje wyjazdy szkoleniowe do różnych rejonów kraju, a szczególnie na tereny Parków Narodowych.

Poznaliśmy Narodowy Park Tatrzański i Pieniński, Bagna Nowotarskie, Roztoczański Park Narodowy, Białowieski Park Narodowy, Biebrzański Park Narodowy, Park Narodowy Gór Stołowych, Turwię i w roku bieżącym Świętokrzyski Park Narodowy. Te wszystkie studyjne wyjazdy pozwalają na szersze spojrzenie i praktyczne zapoznanie się z różnymi formami ochrony przyrody w poszczególnych regionach Polski.

Biorąc udział w wykładach i zajęciach praktycznych, zwiedzając gospodarstwa ekologiczne w każdym z tych rejonów, zapoznajemy się z dobrymi rozwiązaniami, ale i problemami tych gospodarstw. Owocują również kontakty z doradcami innych ośrodków, którzy dzielą się z nami swoją wiedzą przyrodniczą. Nasi doradcy wciąż poszerzają swoje wiadomości, które są nieodzowne w realizacji programów rolnośrodowiskowych.

W roku bieżącym dwudniowy wyjazd studyjny (21 - 22 05. 2013 r.) prowadził między innymi do Świętokrzyskiego Parku Narodowego.

Zwiedziliśmy najpierw Klasztor Świętej Katarzyny. Z Klasztorem sąsiaduje Muzeum Kamieni Szlachetnych. Tu można było zobaczyć dziesiątki wyjątkowo ciekawych eksponatów-kopalin, które wytworzyła natura. Prywatna kolekcja gromadzi kamienie szlachetne z całego świata o różnych kształtach, barwach, odcieniach.

Jednym z ciekawszych był kamień pińczowski, unikalny w świecie, który kiedyś wykorzystywano w budownictwie, a dziś ze względu na swoją wartość pozyskiwany jest nawet z murów starych budynków. Trudny jest ten kamień do obróbki, co można było zobaczyć w przymuzealnej pracowni.

Dłuższy czas spędziliśmy w Świętokrzyskim Parku Narodowym. Idąc główną ścieżką parku słuchaliśmy wykładu Pana Pawła Krzosa ze Świętokrzyskiego Parku Narodowego (ŚPN). Doskonale wyposażone wizualnie Muzeum ŚPN pozwala zapoznać się z bogatymi formami przyrodniczymi tej Ziemi oraz długą historią osadnictwa sięgającą czasów rzymskich (rudy żelaza).

Na Świętym Krzyżu zwiedziliśmy również Klasztor Oblatów. Klasztor ze względu na swe położenie spełniał wyjątkowe znaczenie w naszej historii nie tylko cele sakralne, ale również militarne. A przez pewien czas był nawet więzieniem.

Po obiedzie trafiliśmy do miejscowości Kurozwęki. Tutaj znajduje się okazały Zespół Pałacowy Popielów, który jest ciągle jeszcze w remoncie. Stary pałac, czy zamek, jak kto woli, którego początki sięgają końca XIV wieku postawił de Kurozwanky.

Kurozwęccy zamek rozbudowywali w XV i XVI wieku. W XVIII w przeszedł on w ręce rodu Popielów i tak jest nazywany do dzisiaj. Ciekawe są w nim krużganki, odrestaurowane komnaty, kaplica, sala balowa, stare piwnice z grubymi murami i studnie. Niewiele wyposażenia wnętrz ocalało większość w historii przepadła. Przy pałacu znajduje się obszerny park z bardzo starymi platanami, który przecina mała rzeczka.

Tutaj prowadzona jest hodowla bizona amerykańskiego. Po dużym obszarze łąk organizowane są przejażdżki wozem ciągniętym przez traktor i zobaczyć można z bliska bizony – tzw. "bizon safari’’. Po pracowitym pierwszym dniu szkolenia późnym wieczorem dojechaliśmy do Ośrodka Szkoleniowo-Wypoczynkowego „Zacisze” na kolację i nocleg.

„Zacisze” to spokojne i romantyczne miejsce położone w Krzyżanowicach Dolnych k. Gacek w malowniczej Dolinie Nidy w podworskim parku.

Następnego dnia po śniadaniu rozpoczęliśmy zwiedzanie połączone z warsztatami botaniki łąkarskiej na obszarze Natura 2000 Ponidzia Pińczowskiego. Już na początku dnia ze Wzgórza Pińczowskiego – Świętej Anny podziwialiśmy przepiękną dolinę rzeki Nidy wypełnioną bogatą bioróżnorodnością florystyczną (kwitnące łąki) i faunistyczną.

Tu można spotkać derkacza, czajkę, bociana czarnego i białego. Obok wzgórza Św. Anny występuje bogactwo roślin kserotermicznych. Tutaj rozpoczęliśmy warsztaty ze znajomości składu florystycznego runi łąkowej. Prowadził je Pan Prof. Ryszard Kostuch z UR w Krakowie.

Uczestnicy programu szkoleniowego bezpośrednio na łąkach kserotermicznych i wilgotnych rozpoznawali poszczególne gatunki traw, roślin motylkowatych i ziół, których znajomość jest bardzo pomocna w ocenie różnych typów siedlisk łąkowych. Dzięki dużej życzliwości i poświęceniu Doradców z Powiatowego Zespołu w Pińczowie - Małgorzaty Grudzień i Tomka Bani - było możliwe zwiedzenie prywatnej Stadniny Koni Pana Piotra Chmielarskiego w Pińczowie.

Gospodarstwo posiada ok. 115 ha. Oprowadzał nas Ojciec Pana Piotra i przedstawił historię powstania stadniny, a później zaprezentował kilkanaście małopolskich koni różnego umaszczenia. Koledzy z Pińczowa postarali się również, abyśmy mogli zobaczyć ekologiczne gospodarstwo warzywnicze Państwa Kokotów w Woli Zagońskiej k. Gacek.

Ekologiczne gospodarstwo o pow. 9 ha nastawione jest na produkcję warzywniczą (cebula, buraki ćwikłowe, marchew, ziemniaki). Uprawy warzywne najbardziej pracochłonne w ekologii cieszą się dużym popytem.

Nie można nie wspomnieć o zwiedzaniu Ogrodu na Rozstajach Państwa Z. i T Kurczynów w Młodzawach Małych. Jest to jedyny w woj. świętokrzyskim prywatny ogród botaniczny.

Na powierzchni ok. 1 ha rośnie około 2 tysiące roślin: drzew, krzewów i bylin oraz roślin wodnych i bagiennych. W ogrodzie są także ptaki ozdobne, między innymi: bocian czarny, łabędzie, pawie, kaczki, papugi.

Oczarowani urokiem Doliny Nidy wróciliśmy do Krzyżanowic do „Zacisza”, skąd po obiedzie udaliśmy się w podróż powrotną przez Wiślicę do Krakowa. Ale jak można było nie wjechać do Wiślicy dawnej stolicy Państwa Wiślan, gdzie w podziemiach Bazyliki Narodzenia Najświętszej Marii Panny podczas prac archeologicznych w latach 70-tych odkryto misę chrzcielną i posadzkę I kościoła liczącą ponad 1000 lat sprzed czasów Mieszka I. Prawdopodobnie Wiślica, jako pierwsza przyjęła chrześcijaństwo przed Gnieznem.

W głównym ołtarzu bazyliki znajduje się figura Madonny Łokietkowej, przyozdobiona złotymi koronami podczas obchodów Milenijnych Państwa Polskiego w 1966 roku przez Prymasa Polski Kardynała Stefana Wyszyńskiego. W Wiślicy nadane były słynne Statuty Wiślickie przez Króla Kazimierza Wielkiego, które przyczyniły się znacznie do nadania Kazimierzowi Wielkiemu miana króla chłopów. Bazylika NNMP pochodzi 1350 roku ufundowana przez Króla Kazimierza Wielkiego a dzwonnica ufundowana przez Jana Długosza w XV wieku.

Wiślicę otaczają przepiękne łąki, które w przeszłości wypasano bydłem, końmi i tysiącami gęsi. A wśród rozlewisk rzeki Nidy można dostrzec pływające białe grzybienie. Historię tej Ziemi podczas przejazdu uzupełniał Marian Salomon, a na terenie pow. Proszowickiego Marta Zastawnik.

Uczestnicy szkolenia zmęczeni, ale zadowoleni z poznania historii, bogactwa dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego Ziemi Świętokrzyskiej szczęśliwie powrócili do domów. Uczestnicy wyjazdu studyjnego wyrażają wdzięczność Wszystkim, którzy pomagali zorganizować ten wyjazd, a w szczególności Panu Bronisławowi Dutce - Dyrektorowi MODR, który również w nim uczestniczył.

Marian Salomon i Jan Pajdzik

Zdjęcia: Jan Pajdzik