Walory żywieniowe pszenicy orkisz
Zawartość glutenu w mące orkiszowej jest wyższa niż w pszenicy zwyczajnej. Chleb wykonany z mąki orkiszowej jest dłużej świeży. W tej mące występuje dużo nienasyconych kwasów tłuszczowych, które obniżają cholesterol w krwi człowieka. Orkisz zawiera więcej witamin rozpuszczanych w tłuszczach, czyli A, E, D niż pszenica zwyczajna. Poza tym orkisz zawiera więcej witamin z grupy B: B1,B2 oraz PP.Podkreśla się też wysoką zawartość fosforu, żelaza, cynku, miedzi, manganu, kobaltu.
Orkisz korzystnie wpływa na układ trawienny i jest stosowany w dietach leczniczych. Dojrzały orkisz zawiera znaczne ilości kwasu krzemowego, który roślina pobiera z gleb mineralnych. Kwas krzemowy jest ważny dla skóry, włosów i paznokci wzmacnia aktywność mózgu i koncentrację. Cynk zawarty w orkiszu jest uznanym terapeutykiem stosowanym w chorobach wątroby.
Duży udział ściśle przylegających plew i plewek stwarza co prawda szereg problemów w przetwórstwie, ale ma też i dobre strony. Po pierwsze stanowią one skuteczną ochronę ziarniaka w niekorzystnych warunkach siedliskowych- w wyziębionej glebie chronią przed patogenami. Grube i sztywne plewy gromadzą w sobie pozostałości metali ciężkich, których koncentracja w ziarnie jest dzięki temu zmniejszona. Plewy mają korzystne działanie ochronne nie tylko przed zanieczyszczeniami metalami ciężkimi ,ale i pestycydami, jak lindan czy DDT.
Ponato plewy chronią ukryte wewnątrz ziarniaki przed promieniowaniem radioaktywnym.
Plewy mają też zastosowanie gospodarcze. Wykorzystuje się je jako paszę i ściółkę dla zwierząt. Plewy są dobrym materiałem wyściółkowym kurzych gniazd- ptaki chętnie na nich siadają, a jajka zapadają się w plewach, dzięki temu się nie brudzą. Jaja wybiera się, czy też raczej wyławia, z grubej warstwy plew specjalną ażurową łopatką. Z plew produkuje się poduszki, napełnia nimi kołdry i materace. Uważa się, że plewy orkiszowe chronią przed poceniem i zapewniają dobry sen. Plewy orkiszowe są też dobrym materiałem izolacyjnym.
Z dojrzałego ziarna orkiszu produkowane są następujące grupy artykułów spożywczych:
- odplewione ziarno, ziarno odplewione i polerowane, ziarno prażone;
- mąka razowa i biała, otręby, płatki, kasze;
- makarony;
- pieczywo (chleb,bułki,pieczywo chrupkie);
- ciastka, wafle;
- kawy;
- piwo, spirytus, wódki.
Jeszcze innym atrybutem pszenicy orkisz jest możliwość wykorzystywania ziarna w różnych fazach jego dojrzałości. ”Zielone ziarno” czyli orkisz zbierany w dojrzałości mlecznej, tzn. wówczas, gdy ziarno posiada już wszystkie składniki odżywcze, a nie jest jeszcze „nalane” skrobią, wysuszone bezpośrednio po zbiorze a następnie odplewione, charakteryzuje się wysoką zawartością białka i soli mineralnych. Zielone ziarno jest zjadane w postaci zup, kotletów, sosów, polewek, puddingów, dodatków do jogurtów itd. Stosowane jako dodatek do zup przysparza im aromatu. Jest ono chętnie spożywane m.in. przez panie dbające o zdrową cerę i szczupłą sylwetkę, a nawet konie wyścigowe.