MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Właściciele gospodarstw rolnych w swojej działalności dążą do osiągnięcia jak najwyższego zysku oraz wykorzystują dostępne środki w celu osiągnięcia takiego zysku, który pokryje ryzyko działalności ekonomicznej i pozwoli uniknąć strat. Wynikiem tego dążenia jest nieustanna analiza, obliczanie i porównywanie kosztów z przychodami, które stanowią efekt działań przedsiębiorstw i gospodarstw. Tak więc podstawowe elementy analizy opłacalności to: należności i korzyści materialne wynikające z prowadzenia działalności czyli przychody oraz nakłady związane z działalnością wyrażone wartościowo czyli koszty. Różnicę tych dwóch wymienionych pozycji ekonomicznych stanowi zysk.

Dla szczegółowego rozeznania i określania kierunku zmian w działaniach nauka ekonomii udostępnia szereg wskaźników pomocnych przy analizie produkcji i działalności całkowitej. Jednym z podstawowych jest próg rentowności mówiący o tym, jaka wielkość produkcji, jaka cena spowoduje, że przychody zrównają się z kosztami. Wskaźnik ten inaczej nazywany jest punktem krytycznym.

Istnieją dwie metody obliczania progu rentowności, ilościowa i wartościowa. Pierwsza metoda pozwala obliczyć, jaka wielkość produkcji zrównoważy się z kosztami, a każda dodatkowa jednostka produkcji generuje zysk z działalności. Metoda wartościowa zaś umożliwia obliczenie, jaka cena produktów lub usług zrównoważy koszty. Obydwie metody są przydatne przy określaniu minimalnego poziomu produkcji i ceny, po przekroczeniu którego można mówić o zysku.  

Warunkiem utrzymywania przez firmę, gospodarstwo pozycji rynkowej i zdobywania nowych rynków, oprócz zarządzania bieżącego, jest podejmowanie trafnych decyzji w zakresie rozwoju firmy i pozyskiwania środków na jego finansowanie. Głównym motorem rozwoju działalności są przedsięwzięcia inwestycyjne. Istnieją trzy główne rodzaje decyzji tak zwanych rozwojowych: bezwzględna ocena opłacalności inwestycji, służąca odrzuceniu lub zaakceptowaniu konkretnego projektu, względna ocena – w przypadku, gdy istnieje kilka wariantów inwestycji rozwojowych, ocena w odniesieniu do całego programu firmy – uwzględniająca całkowitą koncepcję działalności i rozwoju firmy. Dla oceny zamierzeń rozwojowych stosuje się wiele wskaźników, główne z nich przedstawiono poniżej.

Księgowa stopa zwrotu jest szeroko stosowanym miernikiem rentowności inwestycji, obliczana jest przez dzielenie rocznego dochodu z projektu przez średni nakład inwestycyjny. Okres zwrotu to uproszczona forma wskaźnikowa definiowana jako ilość lat potrzebnych dla odzyskania nakładów początkowych ze spodziewanych przyszłych przychodów z inwestycji. Prosta stopa zwrotu stosowana do wstępnej oceny przedsięwzięć inwestycyjnych określa stosunek rocznego zysku do wartości kapitału zużytego na sfinansowanie początkowych nakładów inwestycyjnych. Prosta stopa zwrotu może dotyczyć całości kapitału (własnego i obcego) lub opierać się tylko na zwrocie kapitału własnego. Odrębną grupę stanowią dyskontowe metody oceny inwestycji, najczęściej stosowana to Metoda zaktualizowanej wartości netto (NPV), której wartość jest równa sumie zdyskontowanych przepływów gotówkowych w okresie funkcjonowania przedsięwzięcia. Dodatnia wartość tego wskaźnika stwierdza możliwość akceptacji inwestycji. Kolejny ze wskaźników dyskontowych to Wewnętrzna stopa zwrotu (IRR) - wielkość tego wskaźnika ustala się stosując metodę kolejnych przybliżeń dla kilku różnych poziomów dyskonta aż do poziomu, przy którym wskaźnik NPV jest równy zeru. Wskaźniki dyskontowe wymagają sporządzenia tabeli przepływów pieniężnych i ustalenia stopy dyskonta, w oparciu o którą prowadzone są obliczenia i analizy. Przedstawione wskaźniki są częścią narzędzi stosowanych przy podejmowaniu decyzji w zakresie produkcji i inwestycji dla osiągania zadowalających poziomów opłacalności działalności.

Andrzej Pisarz, dn. 3.01.2021 r.