Czarny bez - roślina dobra na wszystko
Koniec maja i początek czerwca to czas, kiedy w powietrzu unosi się słodki zapach białych kwiatów bzu czarnego (Sambucus nigra) porastającego parki, podwórka, sady, miedze i obrzeża dróg. Jest to roślina bardzo łatwo rozmnażająca się, dlatego w obejściu nie jest dobrze pozwolić mu się rozrastać bez kontroli.
Jednak ta roślina przez wielu traktowana jako uciążliwy chwast ma bardzo wiele leczniczych właściwości , które doceniamy dopiero wówczas, gdy jesienią złapiemy katar lub uciążliwy kaszel.
W maju i czerwcu możemy pozyskiwać pachnące kwiaty bzu. Zawierają one dużo flawonoidów, kwasów fenolowych, kwasów organicznych, steroli, garbników, olejków roślinnych, triterpenów i soli mineralnych. Dzięki temu mają właściwości napotne, przeciwgorączkowe, przeciwzapalne, uszczelniają ścianki naczyń włosowatych i poprawiają ich elastyczność. Kwiaty bzu czarnego poprawiają pracę nerek, działają oczyszczająco na organizm, eliminują toksyny przez układ moczowy. Działają też łagodząco przy reumatyzmie i dnie moczanowej.
W celach leczniczych można stosować herbatkę z kwiatów bzu czarnego, która ma właściwości napotne i przeciwzapalne oraz wzmacnia śluzówkę gardła i nosa. Jest bardzo pomocna przy alergiach i katarze siennym.
Wiosną w okresie kwitnienia rośliny dobrze jest zrobić aromatyczny nektar z białych kwiatów bzu – doskonały do picia z wodą lub z herbatą, a w czasie choroby również skoncentrowany jak syrop.
Aby przygotować nektar potrzebne są:
- 40 sztuk kwiatostanów bzu czarnego (zebrać w słoneczną pogodę)
- 1 l wody
- 1 kg cukru
- 2 cytryny
- 2 łyżeczki kwasku cytrynowego.
Wodę z cukrem i kwaskiem należy zagotować i odstawić do ostygnięcia.
Do wystudzonego syropu dodać kwiaty z jak najkrótszymi łodyżkami – trzeba się starać by jak najwięcej pyłku pozostało na kwiatach - oraz pokrojoną w talarki cytrynę.
Tak przygotowany syrop zostawiamy na 48 godzin – po tym czasie należy zlać sok , można przecedzić przez ściereczkę lub gazę. Zagotować i zlewać do słoiczków które trzeba natychmiast zamknąć , ustawić do góry dnem i owinąć ściereczką żeby lepiej się zamknęły.
Po ostygnięciu odstawić do spiżarni i używać w miarę potrzeb.
Kwiaty i liście z czarnego bzu można też wykorzystać w ogrodzie. Wyciąg z czarnego bzu (1 kg kwiatów i liści zalać 10 l wody i moczyć 12 godzin) może poprawić kondycję gleby oraz wpłynąć korzystnie na kompostowaną substancję organiczną. Glebę podlewa się bez rozcieńczania.
Oprócz kwiatów bardzo pożyteczne są owoce czarnego bzu. Trzeba tylko pamiętać, że nie wolno jeść surowych owoców, ani kwiatów ponieważ rośliny zawierają toksyczną sambunigrynę która powoduje słabość i wymioty. Sambunigryna rozkłada się podczas suszenia i gotowania i wówczas jest już nieszkodliwa.
Czarne jagódki zawierają glikozydy antocjanowe, pektyny, garbniki, kwasy owocowe, witaminy (witaminę C, prowitaminę A), sole mineralne (wapń, potas, sód, glin, żelazo). Owoce bzu czarnego mają lekkie działanie przeczyszczające, są składnikiem środków odchudzających, działają na organizm oczyszczająco.
Z owoców można przygotować zdrowy i smaczny sok podnoszący odporność. Do jego przygotowania potrzebne są:
- 5 kg owoców bzu czarnego
- 1 kg cukru
- Sok z 2 cytryn
- Trochę wody
Owoce opłukać, wsypać do dużego garnka, dodać wody i gotować aż puszczą sok. Później odcedzić, dosypać cukru i dodać sok z cytryny do smaku. Zagotować i wlać do szklanych butelek. Przechowywać w ciemnym miejscu.
Piękne, pachnące kwiaty i aromatyczne jagody czarnego bzu są bardzo pożytecznym i cennym surowcem w lecznictwie , rolnictwie i ogrodnictwie.
Warto czasem zwrócić uwagę na niepozorne rośliny rosnące na polach i przy drogach , które mogą być cennym lekarstwem.
Ewa Majcher, dn. 13.06.2016 r.
Materiały: pl.herbs2000.com
Poradnik zdrowie.pl (czarny bez)
Ochrona roślin 4/2016 „Roślinne gnojówki i wyciągi”-
Monika Kotkowska