Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Zdrowa żywność i probiotyki

Synonimy: żywność prozdrowotna, żywność funkcjonalna lub ekologiczna. Jest to taka żywność, która ma korzystny wpływ na funkcjonowanie organizmu ludzkiego. Przejawia się to zarówno zwiększoną odpornością organizmu na występowanie chorób jak również poprawą stanu samopoczucia. Można więc powiedzieć, że jest to żywność, która sprzyja zdrowiu człowieka. Powinna więc być konsumowana w codziennej diecie o ile to możliwe przez cały czas, gdyż tylko wówczas przynosi pożądane rezultaty zdrowotne.

Do wytworzenia żywności prozdrowotnej w bardzo dużym stopniu przyczyniają się rozmaite drobnoustroje, a szczególnie bakterie kwasu mlekowego. Oprócz bakterii kwasu mlekowego są to również bakterie fermentujące, a zwłaszcza drożdże oraz niektóre inne. Wszystkie bakterie, które korzystnie wpływają na zdrowotność środków żywności nazywamy drobnoustrojami probiotycznymi, a wytwarzane przy ich udziale środki żywności nazywa się probiotykami. Probiotykami są więc: kwaśne mleko, kefir, jogurt, śmietana, maślanka, fermentowane sery, kiszona kapusta, kiszone ogórki, pieczywo sporządzone na zakwasie, a także wino i piwo. Wszystkie wymienione probiotyki powinny być uwzględnione w żywieniu człowieka w odpowiednich ilościach, proporcjach oraz terminach.

Mikrobiologiczny skład probiotyków stanowią w największej mierze bakterie kwasu mlekowego. Znajdują się one bez mała w każdym organizmie  ale z rozmaitych powodów nie zawsze w wystarczającej ilościach. Z tego właśnie względu ich uzupełnianie pokarmowymi probiotykami jest bardzo wskazane, gdyż przyczynia się do poprawy zdrowia konsumenta probiotyków.

Zmniejszony udział bakterii fermentacji mlekowej w przewodzie pokarmowym człowieka nie jest korzystny, ponieważ powoduje rożne przypadłości chorobowe jakimi są: wzdęcia, zmniejszenie zdolności trawiennych, ból głowy, osłabienie, a w konsekwencji także i inne bardziej groźne choroby z nowotworowymi włącznie. Z bakterii fermentacji mlekowej, najliczniej występują w przewodzie pokarmowym człowieka następujące rodzaje: Lactobacillus, Lactococcus, Streptococcus, Oenococcus, Enterococcus, Pediococcus, Tetragenococcus i Vagococcus, a także Bifido bacterium. Są to drobnoustroje, które wprowadzane do pożywienia, a z pożywieniem do organizmu człowieka, ewidentnie wpływają na poprawę stanu zdrowia, a więc także samopoczucie konsumenta probiotycznej żywności czyli wzbogacanej w wymienione drobnoustroje probiotyczne. Oprócz normalnych produktów żywnościowych wytwarzanych sposobami konwencjonalnymi, powinno się też konsumować probiotyki czyli produkty żywnościowe wzbogacone w drobnoustroje probiotyczne, a szczególnie bakterie kwasu mlekowego prowadzące fermentacje mlekową. Wyizolowanymi ich szczepami wzbogacone są: jogurty, kefiry, maślanki oraz wszystkie inne produkty tak zwanej galanterii mlecznej, która w przetwórstwie mleka jest szeroko prezentowana przez konsumpcyjne probiotyki łatwo dostępne w sprzedaży detalicznej całej prawie spożywczej sieci handlowej.

Warto przeto powiedzieć, na czym polegają pro-zdrowotne oddziaływania probiotycznych środków żywności. Przede wszystkim znajdujące się w tych produktach bakterie kwasu mlekowego osłabiają aktywność znajdujących się w przewodzie pokarmowym bakterii gnilnych. W konsekwencji więc ustępują wzdęcia, biegunki oraz bóle brzucha. Mlekowe bakterie fermentacyjne wprowadzone do przetworów mlecznych inhibitują też rozwój, a nawet unicestwiają występowanie chorobotwórczych drobnoustrojów jakimi są: Salmonella oraz fekalna bakteria Coli, które wywołują opłakane przypadłości chorobowe. Coraz więcej badań wskazuje również na to, że omawiane drobnoustroje probiotyczne, znajdujące się w formie wyizolowanych, czystych szczepów w pokarmach pochodzących z przetwórstwa mleka, zwiększają odporność immunologiczną organizmów ludzkich na choroby nowotworowe. Dowodzą również zwiększonej odporności na rozmaite choroby epidemiczne: angina, grypa, katar i przeziębienie.

Ludzie, którzy regularnie konsumują probiotyki, wzbogacone w wyizolowane szczepy bakterii kwasu mlekowego nie mają też bólów głowy. W wyniku odnoszonych tego rodzaju korzyści zdrowotnych ich samopoczucie jest znacznie lepsze co przejawia się: większą sprawnością fizyczną , samozadowoleniem, brakiem depresji psychicznych oraz pozytywnym stosunkiem do życia. Jest to chyba najlepsze uzasadnienie konsumowania probiotyków dotyczących przetwórstwa mlecznego, którymi w znacznym stopniu zastępować można codzienne pożywienie względnie go uzupełniać z korzyścią dla zdrowia.

Duże znaczenie probiotyczne mają również drożdże. Prowadzą one fermentację alkoholową, w której cukier ulega przemianie na alkohol etylowy. Zanim to jednak nastąpi uzyskuje się także inne korzyści. W piekarnictwie np. po dodaniu drożdży co ciasta surowego następuje wzrost jego objętości, co bardzo korzystnie wpływa na wypiekanie, wygląd wypieku, a nawet jego walory smakowe. Dlatego piekarnictwo bez drożdży obejść się nie może. Drożdże wykorzystywane są również w winiarstwie i browarnictwie, chociaż przy fermentacji soku wytłoczonego z winogron  i przechodzeniu w wino, wystarczają na ogół te ilości drożdży, które samoczynnie występują na gronach. Wyizolowane szczepy drożdży dodaje się wówczas, jeżeli chcemy mieć coś ekstra specyficznego w smaku, wyglądzie, zapachu, udziale alkoholu oraz innych właściwościach. Pamiętam z czasów mojej młodości, że np. zbyt wolno rosnącym kolegom, ich mamy, dawały do picia tzw. drożdżówki. Była to przegotowana i schłodzona do temperatury pokojowej woda, do której dodawało się odpowiednią ilość cukru (2 kopiate łyżki na litr) oraz drożdży (4-5dkg), mieszając to, aż do całkowitego rozpuszczenia. Po kilku minutach rozpoczynał się proces fermentacji, który uwidaczniał się wyskakiwaniem na powierzchnię tego roztworu drobnych bąbelków gazu, którym był dwutlenek węgla (CO2). Po upływie około 1-1,5 godz., kiedy wyskakiwanie bąbelków było największe, drożdżówkę już można było pić. Był to napój smaczny i gaszący pragnienie, a nawet zwiększający apetyt. Czy rzeczywiście przyspieszał wzrost młodzieży, trudno powiedzieć. Na pewno jednak napój ten zwany drożdżówką był zdrowszy od wielu innych napojów, które się obecnie tak reklamuje. W każdym bądź razie bez trudu można było zauważyć, że w końcu także opóźnieni w rozwoju chłopcy zaczynali dorównywać wzrostem do swych wyższych kolegów.

Probiotykami są też niewątpliwie kiszone ogórki oraz kiszona kapusta, które znane są niemal od zarania dziejów ludzkich. W każdym bądź razie o wiele wcześniej, niż poznane zostały drobnoustroje pro biotyczne, powodujące procesy ich zakiszania. Kiszona kapusta i kiszone ogórki powinny być stałymi suplementami zdrowego pożywienia, gdyż jak najbardziej na to zasługują. Oprócz bowiem wartości odżywczych oraz witamin bogate są również w drobnoustroje pro biotyczne, tak przyjazne dla zdrowia człowieka.

W podobny sposób można też zakiszać barszcz czerwony z pokrojonych drobno buraków ćwikłowych jak również żurek polski, uzyskiwany poprzez zakwaszanie się mąki razowej rozpuszczonej w wodzie. W czasie zachodzenia procesów zakiszania, obydwie wymienione zupy nabierają specyficznego smaku, a także pomnożenia walorów zdrowotnych co z punktu widzenia żywienia jest bardzo ważne, gdyż wywiera korzystny wpływ na wiele funkcji życiowych organizmu ludzkiego, a szczególnie wyraźnie poprawia strawność pobieranego pożywienia oraz retencję składników pokarmowych w organizmie konsumenta omawianych zup.

Soki i przeciery pomidorowe mogą być również cennymi probiotykami jeżeli zostały zaszczepione odpowiednimi probiotycznymi drobnoustrojami poprawiającymi ich walory odżywcze oraz zdrowotne. Dlatego ich konsumowanie powinno być bardziej rozpowszechnione niż to ma miejsce dotychczas. Zachodzą poważne przypuszczenia, że melanina nadająca pomidorom charakterystyczne, czerwonawe zabarwienie, ma właściwości antykancerogenne czyli utrudnia rozwój komórek rakotwórczych. Dlatego, zarówno pomidorów świeżych, pochodzących przede wszystkim z upraw ekologicznych, jak też sporządzonych z takich pomidorów przetworów powinno się jeść znacznie więcej niż obecnie, żeby spotęgować przeciw rakową odporność społeczeństwa na tę groźną i dotychczas prawie nieuleczalną chorobę, z którą medycyna zmaga się od ponad 100 lat bez większych rezultatów.

Żywe kultury bakterii kwasu mlekowego, występujące w preparatach Doktor M dodawane do pasz eliminują lub ograniczają znajdujące się w nich patogeny grzybowe, a tym samym zwiększają efekty żywienia. Następuje poprawa zdrowia i kondycji zwierząt, a w wyniku lepszego wykorzystania paszy, a także większy przyrost ciężaru zwierząt. Największe korzyści żywieniowo-zdrowotne uzyskuje się przy stosowaniu wymienionych preparatów probiotycznych przy bydle i trzodzie chlewnej co nie oznacza wcale, że inne rodzaje zwierząt nie reagują na ich stosowanie w sposób pozytywny. Korzyści zdrowotne przynoszą one nawet pszczołom o czym pszczelarze coraz wyraźniej mówią i stosują w pasiekach preparaty bakteryjne. Najlepszym, bo najmniej kłopotliwym sposobem dostarczania zwierzętom preparatów bakteryjnych jest rozpuszczanie ich w wodzie do pojenia w ilościach podanych w instrukcji dla poszczególnych rodzajów zwierząt lub też spryskiwanie ich roztworem wodnym paszy przeznaczonej do żywienia zwierząt. Efekty zdrowotne i produkcyjne nie ujawniają się natychmiast już po jednorazowym zastosowaniu preparatu ale dopiero po nieco dłuższym (kilkukrotnym) zastosowaniu. W każdym bądź razie skutki są zawsze pozytywne, a chów zwierząt bardziej opłacalnym.

Z powyższego ewidentnie wynika, ze dodatki żywych kultur bakteryjnych do środków żywności oraz pasz są niewątpliwie czynnikiem podnoszenia walorów zdrowotnych pożywienia ludzi i zwierząt. W konsekwencji przekłada się to na lepsze zdrowie, kondycje oraz produkcję zwierząt. A o to głównie chodzi w gospodarstwach rolniczych, szczególnie o kierunkach produkcji zwierzęcej. Produkty zwierzęce (mleko i mięso) pochodzące od zwierząt żywionych paszami z dodatkiem preparatów bakteryjnych są też lepszej jakości pod względem prozdrowotnym. Wiadomo o tym już od starożytności. Dlatego w odżywianiu się tamtejszych społeczeństw tak duży udział stanowiły środki żywności fermentowanej jak: wino, piwo, kwaśne mleko, kiszona kapusta i ogórki oraz wiele innych.

Oprócz wymienionych powyżej probiotyków wzbogacanych drobnoustrojami pożytecznymi czyli probiotycznymi do zdrowej żywności, zalicza się również owoce i warzywa, które nie są zbyt intensywnie nawożone, uprawiane są na nieskażonych metalami ciężkimi glebach, a także tam, gdzie skażenie powietrza emisjami kominowymi gazów i pyłów nie jest duże. Takich owoców i warzyw powinno się jeść możliwie najwięcej zarówno w stanie surowym jak też po odpowiednim przygotowaniu kulinarnym. Do najbardziej cenionych warzyw w garniturze zdrowej żywności należą: marchew, pietruszka, seler, fasola, kalarepa, pomidor, burak ćwikłowy, dynia, koper, bób, czosnek, cebula, ogórek i inne. Z tego też względu, powinny one w pożywieniu mieć odpowiedni udział i możliwie często być konsumowane. Z roślin zbożowych, oprócz tzw. zbóż chlebowych, na szczególne polecenie zasługuje gryka i kukurydza, które są najbardziej zaliczane do zdrowej żywności ze wszystkich roślin zbożowych.

Do pro-zdrowotnej żywności należą też niewątpliwie owoce pozyskiwane z drzew owocowych i krzewów jagodowych oraz konsumowane przy odpowiedniej dojrzałości bezpośrednio lub też w postaci kompotów, przecierów, galaretek oraz wielu innych przerobów kulinarno-garmażeryjnych. Niezależnie od swych właściwości odżywczych, trawiennych, dostarczania witamin itp. odznaczają się one także dużą smakowitością, dzięki czemu ich konsumpcja sprawia przyjemność. Już w starożytnym Rzymie znana była maksyma „Fructus cape cum pane, si vis vivere sane”, co znaczy: spożywaj owoce z chlebem jeśli chcesz żyć zdrowo, które do dziś nie straciło swej aktualności. Dlatego, owoce powinny być składową naszego codziennego pożywienia. Niestety, w naszym kraju, pomimo produkcji wielu pro-zdrowotnych owoców (jabłka, maliny) ich konsumpcja nie jest wystarczająca. O wiele lepiej pod tym względem jest w UE i wielu innych krajach.

Na podstawie przytoczonych danych nie trudno zrozumieć, że korzystanie ze zdrowej żywności jest bardzo potrzebne dla zdrowia zarówno dla ludzi jak i zwierząt. Bardzo duże znaczenie pro-zdrowotne odgrywają też rośliny zielne, znane ze swych właściwości leczniczych, które wykorzystywane są w terapii wielu dolegliwości chorobowych. Również i one powinny w większym zakresie uwzględniane być w składzie codziennej diety człowieka.

Szczególną rolę wśród zdrowej żywności odgrywają również rośliny lecznicze znane powszechnie ziołami. Zapobiegają one występowaniu i leczą wiele przypadłości chorobowych ludzi i zwierząt. Z tego też względu powinny stanowić suplement do pożywienia człowieka, a także paszy dla zwierząt gospodarskich i udomowionych. Na szczęście produkcja herbat owocowo-ziołowych coraz lepiej się rozwija i coraz więcej ludzi z niej korzysta, co niewątpliwie powinno przyczynić się do poprawy stanu zdrowia społeczeństwa. Jeszcze prostsza jest sprawa z ziołami dla zwierząt, gdyż rosną one we wszystkich zbiorowiskach trawiastych. Należy tylko się starać, żeby ich udział w paszy był odpowiedni, a pasza nie zawierała roślin trujących. Resztę załatwiają już same zwierzęta, które najlepiej wiedzą jakie gatunki, kiedy i w jakich ilościach należy pobierać.

Jak z powyższego wynika, żywność, z której korzystamy może być bardziej lub mniej korzystna dla naszego zdrowia. Chodzi jednak o to, żeby tej korzystnej było jak najwięcej, a taką żywnością są probiotyki, warzywa, owoce i zioła, których konsumowanie powinno być większe, niż to ma miejsce dotychczas.

Ryszard Kostuch, dn. 23.11.2015 r.