Sprzedaż produktów ekologicznych na terenie Podhala
W Polsce gospodarstwo zainteresowane prowadzeniem działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego zgłasza się do wybranej przez siebie jednostki certyfikującej w formie „Zgłoszenia podjęcia działalności w zakresie rolnictwa ekologicznego” opracowanego przez Głównego Inspektora Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych, dostępnego na stronach internetowych GIJHARS oraz jednostek certyfikujących, w różnych zakresach.
Liczba gospodarstw ekologicznych na terenie województwa małopolskiego niestety, co prawda w niewielkich ilościach, ale spada. Porównując rok 2018 z rokiem 2020, liczba tych gospodarstw ogółem wynosiła: w 2018 roku 892 szt., a w 2020 roku 810 szt. Największy wzrost gospodarstw ekologicznych - według danych Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych - odnotowano w latach 2010-2018. Przykład województwa małopolskiego jest szczególnie interesujący nie tylko ze względu na strukturę gospodarstw rolnych (małe), ale ze względu na dostęp do dobrego rynku zbytu, jakim jest miasto Kraków. Tym bardziej szuka się uzasadnienia dla spadku liczby gospodarstw ekologicznych. Główne przyczyny rezygnacji z rolnictwa ekologicznego to zmiana systemu gospodarowania na konwencjonalne w wyniku różnych czynników, np. brak dostępu do rynku, zwłaszcza dla gospodarstw z chowem bydła, z powodu niemożliwości sprzedaży bydła jako ekologiczne, a jednoczesna zmiana warunków płatności do trwałych użytków zielonych i upraw paszowych – obniżenie stawki dotacji do hektara upraw paszowych i wprowadzenie obowiązku minimalnej obsady zwierząt 0,3DJP/ha dla upraw paszowych i trwałych użytków zielonych w 2015 r. (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania „Rolnictwo ekologiczne” objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014–2020) oraz dodatkowa obowiązująca dokumentacja w gospodarstwie rolnym.
Okazuje się jednak, że Wspólna Polityka Rolna w bieżącym okresie przyniosła wiele zmian. Stawki płatności zostały podniesione, okres zobowiązania wsparciem działania „Rolnictwo ekologiczne” został skrócony, przyznaje się dodatkową punktację za posiadanie certyfikacji rolnictwa ekologicznego lub deklarację realizacji tego zobowiązania w różnych programach pomocowych. Większa jest też świadomość konsumentów, a to sprawia, że własny produkt wyprodukowany w jakości ekologicznej można sprzedać w wyższej cenie i nie tylko w dużych aglomeracjach.
Na terenie powiatu nowotarskiego i tatrzańskigo najbardziej popularnym zakresem objętym przez certyfikacje ekologiczną są: produkcja roślinna i produkcja zwierzęca.
Rolnicy z terenu Podhala, którzy stale produkują żywność w jakości ekologicznej (produkty przetworzone lub nieprzetworzone), w chwili obecnej mają już utarte ścieżki dystrybucji. Sprzedają mleko do mleczarni i relatywnie od niedawna mają płaconą stawkę za lit mleka w jakości ekologicznej, sprzedaż serów ekologicznych odbywa się bezpośrednio z gospodarstwa lub w miejscach powszechnie znanych, takich jak Maślany Rynek w Nowym Targu czy Targ Pietruszkowy w Krakowie. Ponadto sprzedaż wysyłkowa przez Internet odpowiednio zapakowanych produktów cieszy się dużym zainteresowaniem. Samorządy lokalne w postaci urzędów gmin oraz miejscowe Lokalne Grupy Działania stale w różny sposób propagują żywność regionalną, gdzie produkt ekologiczny jest niezwykle ceniony, jednak jest to forma promocji, a nie stałej sprzedaży. Nadal jest mało punktów z żywnością ekologiczną, gdzie producent rolny mógłby zostawić większą ilość swoich produktów. Pojawia się więc pytanie: co z „nowymi” producentami, którzy chcieliby prowadzić produkcję ekologiczną? Naprzeciw wychodzą różne działania Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich, które mają pomóc w przetwórstwie rolno-spożywczym lub skracaniu łańcuchów dostaw. To wsparcie można przeznaczyć również na innowacyjne metody sprzedaży, takie jak automaty sprzedażowe oraz reklamę produktu.
Wspierane formy sprzedaży są pewnego rodzaju gwarancją dla konsumenta końcowego, że zostały wytworzone według określonych norm i są produktem wiarygodnym, kupowanym bezpośrednio od producenta (bez zbędnego pośrednictwa, które zawsze podnosi cenę produktu).
Podsumowując, rolnicy posiadający małe gospodarstwa rolne ukierunkowane na produkcję żywności ekologicznej stale poszukują nowych form sprzedaży swoich produktów. W chwili obecnej cena produktu ekologicznego nie jest znacząco wyższa, ale wszelkiego rodzaju pomoc, z której mogą skorzystać producenci rolni, wpływa na zwiększenie opłacalności tej produkcji. Aby zwiększyć zysk z gospodarstwa, rolnicy powinni promować produkt finalny przeznaczony dla konsumenta końcowego poprzez różnego rodzaju formy sprzedaży bezpośredniej, takie jak sprzedaż w gospodarstwie „przy drzwiach”, sprzedaż do domu konsumenta „pod drzwi”, sprzedaż w formie „zbieraj sam”, sprzedaż na poboczu drogi, sprzedaż sąsiedzka „od rolnika do rolnika”, sprzedaż na targowisku rolnym, sprzedaż przez Internet.
Małgorzata Gurgul, dn. 28.02.2022 r.
Źródło:
https://www.sodr.pl [dostęp: 28.02.2022].
Pajdzik J., Sprzedaż produktów ekologicznych w Małopolsce, Karniowice 2017.