Jesienne szkodniki rzepaku

Rzepak jest rośliną która ma bardzo długi okres wegetacji i buduje obfitą masę zieloną. Takie warunki powodują, że rzepak od siewu do zbioru jest narażony na atak wielu gatunków szkodliwych owadów. Ponad 30 gatunków szkodników rzepaku może powodować straty o znaczeniu gospodarczym. Do najgroźniejszych jesiennych szkodników należą: chowacz galasówek, gnatarza rzepakowiec, pchełki ziemne, pchełka rzepakowa, tantniś krzyżowiaczek, śmietka kapuściana oraz rolnice.

Żerowanie szkodników w okresie jesiennej wegetacji sprawia, że rośliny są słabsze, niejednokrotnie nieprawidłowo wykształcone, mają zakłócony rozwój. W konsekwencji są mniej odporne na niekorzystne warunki klimatyczne, gorzej zimują oraz budują niższy plon.

Nasilenie występowania szkodników i okres trwania ich nalotu w dużej mierze zależy od warunków pogodowych. Podczas długiej i ciepłej jesieni można się spodziewać większej liczebności agrofagów i ich nalotu przedłużającego się do listopada. W celu określenia liczebności szkodników i podjęcia decyzji o wykonaniu zabiegu insektycydowego niezbędne jest prowadzenie systematycznych lustracji konkretnej uprawy. Monitoring oprócz obserwacji wzrokowych można prowadzić np. przy pomocy żółtych naczyń, które należy wystawić na plantację rzepaku bezpośrednio po jego wschodach. Dobre efekty można również uzyskać stosując czerpak entomologiczny. Dzięki zastosowaniu pułapek feromonowych możliwe jest odłowienie konkretnego gatunku np. śmietki kapuścianki. Metody te dostarczą nam informacji o pojawieniu się szkodników na plantacji i aktualnym zagrożeniu przez poszczególne gatunki owadów. W ten sposób łatwiej określić ewentualne przekroczenie progu ekonomicznej szkodliwości i odpowiednio zainterweniować. Wszyscy użytkownicy profesjonalni, muszą pamiętać, że zgodnie z wymaganiami integrowanej ochrony roślin przed zastosowaniem chemicznej ochrony roślin powinni wykorzystać wszelkie dostępne działania i metody ochrony przed agrofagami min. płodozmian, odpowiednie odmian, przestrzegania optymalnych terminów, stosowania właściwej agrotechniki oraz nawożenia. Integrowana Ochrona Roślin kładzie nacisk na jak najmniejsze zużycie pestycydów, aby ograniczać ich negatywny wpływ środowisko naturalne. Warto pamiętać, że zabieg zaprawiania materiału siewnego jest najbardziej skuteczną metodą ochrony, która pozwala przy zastosowaniu niewielkiej ilości środka chemicznego zabezpieczyć roślinę na wczesnych etapach rozwoju. Dla producentów rzepaku ozimego w tym sezonie pojawiła się możliwość zakupu nasion zaprawionych zaprawą Lumiposa 625. Zaprawa ta stanowi alternatywę dla zakazanych od trzech sezonów zaprawach nasiennych neonikotynoidów. Środek Lumiposa 625 dopuszczony jest do zwalczania szkodników gryzących: pchełki ziemnej, pchełki rzepakowej, śmietki kapuścianej i gnatarza rzepakowca

Decydując się na zabieg ochrony należy również pamiętać aby stosować insektycydy znajdujące się w rejestrze środków ochrony roślin dopuszczonych do obrotu zezwoleniem MRiRW. Rejestr ten udostępnionym jest na stronie internetowej BIP - MRIRW. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi na stronie internetowej udostępnia również wyszukiwarkę i etykiety środków ochrony. Zapoznanie się z etykietą ochrony jest jedną z podstawowych czynności, którą powinien wykonać producent rolny przed aplikacją środków ochrony.

Chowacz galasówek

Chowacz z rodziny ryjkowcowatych. Osobnik dorosły – 2,5 – 3,5 mm długości, czarnobrunatny, matowy, ciało pokryte szarymi łuskami. Głowa zakończona długim ryjkiem. Na przedpleczu wyraźna bruzdka środkowa. Larwa – (stadium szkodliwe) biała, z brązową głową, beznoga, ciało łukowato zgięte o długości do 5mm. Objawy żerowania Na szyjce korzeniowej lub korzeniu tworzą się okrągłe lub gładkościenne naroślą. Po ich przekrojeniu we wnętrzu widoczne chodniki i larwy galasówka. Szkodliwość Następuję zahamowanie rozwój rośliny i spada ich odporność na przemarzanie. Termin obserwacji: wrzesień–październik (BBCH 12–19); próg ekonomicznej szkodliwości: 2-3 chrząszcze w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni.

Gnatarz rzepakowiec

Owad błonkoskrzydły wielkości 6 do 8 mm, z dwiema parami błoniastych skrzydeł. Pomarańczowy tułów i odwłok, czarna głowa. Larwa początkowo szaro-zielona, później akasmitnoczarna z czarną głową, podobna do gąsienic motyli. Objawy żerowania Na dolnej stronie liścia widoczne ubytki zeskrobanej tkanki i wygryzione niewielkie otwory. Później można zaobserwować gołożery spowodowane przez starsze larwy. Szkodliwość Larwy gnatarza są bardzo żarłoczne. W przypadku licznego wystąpienia mogą powodować zniszczenie całej plantacji. Termin obserwacji: wrzesień-październik (BBCH 11–19); próg ekonomicznej szkodliwości 1 gąsienica na 1 roślinie.

Pchełka rzepakowa

Chrząszcz długości około 4 mm. Barwa czarna z zielonym lub granatowym metalicznym połyskiem. Larwa wielkości do 7mm, biała z brunatną głową, 3 parami odnóży. Na pierwszym i ostatnim segmencie charakterystyczne tarczki oraz plamki wzdłuż grzbietu. Objawy żerowania Szkody wyrządzają głównie larwy. Wygryzają i drążą korytarze w głównych nerwach liści i ogonkach liściowych. Chrząszcze żerują na liścieniach i liściach, wygryzają niewielkie otwory. Szkodliwość Uszkodzone rośliny łatwej przemarzają. Bardzo duża liczebność populacji powoduje, że liście mogą zostać sitowato podziurawione. Termin obserwacji: wrzesień – październik (BBCH 12–19); próg ekonomicznej szkodliwości: 3 chrząszcze na 1 mb rzędu.

Pchełki ziemne

Chrząszcze wielkości 2-3 mm. Pchełka czarna –jednolite czarne ubarwieniu pokryw. Pchełka czarnonoga - błyszczące zabarwienie od seledynowoniebieskiego do metaliczniezielonego. Pchełka falistosmuga - przedplecze czarne, żółte paski na pokrywach lekko wygięte na zewnątrz, rozszerzone na końcach, a w środku zwężone. Pchełka smużkowana, przedplecze również czarne z zielonkawym połyskiem, a na czarnych pokrywach po 1 podłużnym żółtym pasku. Larwy wszystkich tych gatunków są brudnobiałe z ciemniejszymi plamami na stronie grzbietowej, osiągają długość do 7 mm. Objawy żerowania Chrząszcze żerują na liściach i liścieniach. Wygryzają małe, niewielkie otwory. Rośliny silnie uszkodzone żółkną. Szkodliwość Uszkodzona tkanka liścieni traci szybko wodę i roślina zasycha w ciągu 2-3 dni. Kiełki zostają zniszczone jeszcze przed wydostaniem. Termin obserwacji: po wschodach (BBCH 10–15); próg ekonomicznej szkodliwości: 1 chrząszcz na 1 mb rzędu.

Śmietka kapuściana

Muchówka długości 5-6 mm, szara z ciemnymi szczecinkami. Na srebrzystym czole - czerwona plamka. Samica o żółty odcieniu ciała i skrzydeł. U samca charakterystyczna kępka szczecinek na udach trzeciej pary odnóży. Larwa robakowata, beznoga, długości 7-8 mm, barwy żółtobiałej, bez wyraźnie wyodrębnionej głowy, z ciałem zwężającym. Objawy żerowania Na szyjce korzeniowej i korzeniach ciemne przebarwienia oraz miejsca nadgniłe, chodniki z obumarłą tkanką, w których znajdują się larwy. Korzenie boczne zamierają. Szkodliwość Większa podatność uszkodzonych okazów na przemarzanie oraz infekcje chorobowe. Niekiedy wyleganie i wcześniejsze dojrzewanie roślin. Termin obserwacji: wrzesień–listopad (BBCH 15–19) Próg ekonomicznej szkodliwości: 1 śmietka w żółtym naczyniu w ciągu 3 dni.

Tantniś krzyżowiaczek

Dorosłe osobniki mają od 15 do 18 mm rozpiętości skrzydeł, pierwsza para jest stosunkowo długa, wąska, brązowa z białą falistą smugą wzdłuż tylnego brzegu, tylna szara z długą strzępiną. Larwa do 12 mm długości, barwy zielonej, z czarną głową, są bardzo ruchliwe, a przestraszone zwijają się w podkówkę i opuszczają po przędzy na ziemię. Objawy żerowania Na liściach znaleźć można wiele drobnych, okrągłych lub niekiedy nieregularnych okienek. Jest to wynik zeskrobania przez gąsienice dolnej skórki i miękiszu. Wraz ze wzrostem roślin górna skórka liści pęka i tworzą się otwory. SzkodliwośćSzczególnie niebezpieczne są larwy pierwszego pokolenia żerujące na młodych roślinach. Masowe wystąpienie gatunku stanowi bardzo wysokie zagrożenie. W skrajnych warunkach może dojść do całkowitego zniszczenia plantacji. Termin obserwacji wrzesień–październik (BBCH 12–19) Próg ekonomicznej szkodliwości 1 gąsienica na 1 roślinie.

Rolnice

Motyle o rozpiętości skrzydeł 25–40 mm, ubarwienie szarobrunatne o jaśniejszych tylnych skrzydłach, ciało owłosione. Gąsienice (stadium szkodliwe) nagie, początkowo żółtozielone, po kolejnych linieniach zmienia barwę na oliwkowo szarą. Na jej ciele widnieją czarne punkty lub ciemne smugi. W czasie spoczynku lub zaniepokojenia zwija się w spiralę. Objawy żerowania Młode gąsienice żerują na nadziemnych częściach roślin, zeskrobują miękisz z najmłodszych liści. Starsze osobniki podgryzają rośliny przy szyjce korzeniowej. Uszkodzone rośliny przewracają się i zamierają. Duże gąsienice wciągają je do korytarzy w glebie i zjadają. W miejscu żerowania na plantacjach powstają puste place. Szkodliwość Największe uszkodzenia powstają na początku wegetacji w okresie wschodów roślin. W skrajnych sytuacjach może dojść do uszkodzenia wszystkich roślin na plantacji. Termin obserwacji wschody roślin (BBCH 9–16) Próg ekonomicznej szkodliwości 6–8 gąsienic na 1 m2.

Marta Rymarczyk, 13.07.2018 r.

Źródło:

Atlas szkodników roślin rolniczych.

Miesięcznik Nowoczesna uprawa (2016).

Metodyka integrowanej produkcji rzepaku ozimego i jarego.

Fotografie:

https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/4/44/Plutella.xylostella.7383.jpg

http://pissrbija.com/RegionZR/Lists/Photos/DSCF2137.JPG

http://www.populi.de/Seiten/detail.php?id=0000004250&name=IN-SM-EU-0004250.jpg

http://www.insects.ch/php/mhsCms/index.php?action

http://fieldcropnews.com/wp-content/uploads/2013/06/Crucifer-Flea-beetle.jpg

https://www.ispotnature.org/communities/uk-and-ireland/view/observation/638473/striped-flea-beetle