MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Przydomowy ogród na wsi to nie tylko miejsce uprawy warzyw czy owoców. To także prawdziwa skarbnica naturalnych smaków i cennych składników odżywczych, które kryją się w kwiatach. Jadalne kwiaty, choć od wieków obecne w tradycyjnej kuchni, według danych literaturowych zaliczane są do tzw. nowej żywności, ponieważ przed 15 maja 1997 r., czyli przed wejściem w życie Rozporządzenia (WE) 258/97 w sprawie nowej żywności i nowych składników żywności, nie były uznawane za produkt spożywczy. Około 80 gatunków kwiatów nadaje się do bezpiecznego spożycia i obejmuje zarówno rośliny ozdobne, jak i zioła, warzywa oraz kwiaty drzew i krzewów. Oprócz walorów smakowych, kwiaty dostarczają organizmowi naturalnych flawonoidów, witamin oraz mikro- i makroelementów. Do tego wpływają korzystnie na trawienie, odporność, a nawet samopoczucie. Poza walorami zdrowotnymi, jadalne kwiaty wspierają bioróżnorodność  w ogrodzie, przyciągają pszczoły, trzmiele i motyle, dzięki czemu pomagają w naturalnym zapylaniu roślin. Nie wymagają specjalnej pielęgnacji, a ich wykorzystanie w kuchni jest proste i efektowne. Decydując się na kwiaty jadalne, nie tylko upiększamy nasz ogród, ale też wzbogacamy codzienną dietę o zdrowe, naturalne składniki prosto z natury. A to przecież najpiękniejsze, co daje nam wiejskie życie.

(Park Etnograficzny w Tokarni- woj. Świętokrzyskie – Źródło własne)

Poniżej przedstawiamy kilka popularnych roślin z wiejskich ogródków, które łączą piękno
z praktycznym zastosowaniem kulinarnym.

Cukinia

Cukinia to jedno z najczęściej spotykanych warzyw w przydomowych ogrodach. Mało kto jednak pamięta, że jej efektowne żółte kwiaty są nie tylko jadalne, ale również bardzo zdrowe. Zawierają witaminę C, beta-karoten oraz luteinę, które działają przeciwutleniająco i wspierają wzrok. Kwiaty cukinii są również lekkostrawne i niskokaloryczne. Najprostszym sposobem jest smażenie kwiatów w cieście naleśnikowym. Chrupiące i delikatne stanowią pyszną przekąskę. Kwiaty cukinii świetnie nadają się też do jajecznicy, omletów, a także do faszerowania twarożkiem ziołowym. Są miękkie, delikatne, a jednocześnie niezwykle dekoracyjne na talerzu.

Róża

Dzika róża oraz róża ogrodowa (np. róża pomarszczona) są źródłem nie tylko pięknego zapachu, ale także ogromnej ilości witaminy C, flawonoidów i karotenoidów. Płatki róż działają wzmacniająco na odporność, wspomagają walkę z wolnymi rodnikami i wspierają zdrowie skóry. Płatki róż można suszyć na herbatę lub przygotować z nich konfiturę. Doskonałym sposobem jest także przygotowanie domowego syropu różanego, który świetnie sprawdza się jako dodatek do herbaty, lemoniady czy naleśników. Drobno posiekane świeże płatki można dodać do sałatki owocowej, wzbogacając ją aromatem i lekko słodkim smakiem.

Nagietek

Nagietek lekarski nie bez powodu od wieków cieszył się uznaniem w wiejskich aptekach domowych. Jego intensywnie pomarańczowe płatki zawierają flawonoidy, olejki eteryczne oraz związki o działaniu przeciwzapalnym i łagodzącym. Dodatkowo nagietek wpływa korzystnie na pracę żołądka i układu pokarmowego. Płatki nagietka świetnie ożywią sałatkę, dodając jej delikatnie gorzkawy, szafranowy posmak i piękny, złocisty kolor. Z suszonych kwiatów można przygotować aromatyczną herbatkę wspomagającą trawienie, a świeże płatki doskonale sprawdzą się w maśle ziołowym, które będzie idealnym dodatkiem do pieczywa czy grillowanych warzyw.

Chaber bławatek

Chaber bławatek często traktowany jest jako piękna dzika roślina zdobiąca ogrody i pola. Tymczasem jego niebieskie kwiaty kryją w sobie antocyjany, które działają przeciwzapalnie, wspierają serce i poprawiają krążenie. Chaber jest także delikatnym środkiem moczopędnym i wspomaga oczyszczanie organizmu. Świeże płatki chabra świetnie sprawdzają się jako dekoracja domowych deserów, lodów czy ciast. Można je też użyć do przygotowania kolorowych kostek lodu, wkładając kwiatki do foremek i zalewając je wodą. Herbata z chabra działa łagodząco, a jej piękny, błękitny kolor zachwyci każdego gościa przy stole.

Bratek ogrodowy

Bratek ogrodowy, znany jako Viola tricolor, to niewielka roślina o kolorowych, często dwubarwnych kwiatach. Ich delikatny, lekko słodkawy smak sprawia, że świetnie sprawdzają się jako dekoracja deserów, ciast, sałatek czy napojów. Można je też kandyzować lub zamrażać w kostkach lodu, tworząc efektowne dodatki. Oprócz walorów estetycznych bratki zawierają witaminę C i antyoksydanty, łącząc piękno z lekką nutą zdrowotną.

Aksamitka

Aksamitka, często kojarzona jest z intensywnie żółtymi lub pomarańczowymi kwiatami, które rozświetlają rabaty i donice. Spożycie najlepiej ograniczyć do samych płatków, ponieważ dno kwiatowe zazwyczaj jest bardzo gorzkie. Jej płatki kryją w sobie naturalne flawonoidy i karotenoidy, które wspierają odporność, działają przeciwzapalnie i wspomagają regenerację skóry. Napary z aksamitki mogą łagodzić drobne podrażnienia, wspierać trawienie i działać lekko moczopędnie. Świeże kwiaty aksamitki doskonale nadają się jako dekoracja sałatek, deserów czy serów, dodając im nie tylko koloru, ale i delikatnego, lekko korzennego aromatu. Innym ciekawym sposobem wykorzystania aksamitki jest ich zamrażanie w kostkach lodu lub suszenie do herbat, które zachwycają słonecznym kolorem i delikatnym aromatem.

Źródła:

1. Matyjaszczyk, E., & Śmiechowska, M. (2019). Edible flowers. Benefits and risks pertaining to their consumption. Trends in Food Science & Technology, 91, 670-674.
2. Smiechowska, M. (2018). Czynniki wpływające na atrakcyjność kwiatów jadalnych. Nauki Inżynierskie i Technologie, (1 (28).
3. Wałejko, A. (2015). Kwiaty jadalne–dekoracyjne i pełne wartości odżywczych.
4. https://secca.com.pl/pl/blog/Kwiaty-w-kuchni-najpopularniejsze-jadalne-kwiaty/89
5. https://hortulus-spectabilis.com.pl/wydarzenia/187-aksamitka