Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Ekologiczna uprawa wiesiołka - właściwości, zastosowanie

wiesiołek

Wiesiołek to roślina księżycowego ogrodu - tak napisano o wiesiołku w „Wielkiej Księdze Ziół Bremnessa”, ponieważ kwiaty rozwijają się wieczorem, a ich płatki odbijają światło Księżyca. Inne nazwy według podań ludowych to świecący w nocy oraz „kwiaty jednej nocy”.

W Polsce występuje około 28 gatunków tych roślin, z czego najbardziej znany i  rozpoznawalny jest dziki wiesiołek dwuletni oraz uprawiany w ogrodach - wiesiołek missouryjski (wiesiołek ozdobny).

Roślina dwuletnia, którą rozmnaża się poprzez nasiona, podział lub przez sadzonki pędowe (sporządza się je późną wiosną). Jest niesamowicie ekspansywna: łatwo się rozsiewa, kłącza silnie się rozrastają, przesadzania nie lubi, jest odporna na mrozy, bardzo wrażliwa na podtapianie - na podmokłym gruncie nie przetrwa zimy. Wiesiołek dwuletni ma rozetkowate liście odziomkowe, które pojawiają się po kwitnieniu – można je wtedy oddzielić od głównej rośliny. Kwiaty wiesiołków mają charakterystyczny kształt rozetki o dużych, sercowatych płatkach. Otwierają się późnym popołudniem i całą noc wydzielają słodki cytrynowy zapach. Rankiem więdną. Pąków jest jednak na tyle dużo, że roślina kwitnie przez całe lato. Kwiaty u wiesiołka dwuletniego osiągają 4-6 cm średnicy, u ozdobnych gatunków nawet 10 cm.

Wiesiołek nie jest zbyt wymagający pod względem rodzaju gleby, najlepiej rośnie na glebach lekkich próchnicznych, piaszczystych, nasłonecznionych, wolnych  od chwastów o odczynie od obojętnego do lekko kwaśnego. Podstawowym celem przy tworzeniu płodozmianu pod uprawę wiesiołka jest stworzenie optymalnych warunków wzrostu i rozwoju rośliny poprzez zapewnienie jej optymalnego składu gleby tj. części mineralnych, substancji organicznych, wody i powietrza. Dlatego w uprawie wiesiołka znaczenie odgrywa przedplon, który powinien składać się z roślin motylkowych, nawozów zielonych lub roślin głęboko korzeniących się. Zastosowanie nawozów naturalnych i organicznych, wytworzonych we własnym gospodarstwie lub pochodzących z innych gospodarstw (nie fermowych) w formie surowej lub przekompostowanej. Jesienne przygotowanie gleby polega na wykonaniu głębokiej orki przedsiewnej, po niej należy pozostawić grunt przez około 3-4 tygodnie. Po tym czasie, przed przystąpieniem do siewów należy bardzo dokładnie przeprowadzić zabiegi wyrównujące pole. Zaleca się zastosowanie brony lub włóki, a następnie zwałowanie ziemi wałem gładkim. Natomiast wiosenny wysiew nasion powinien rozpocząć się  wyrównaniem gleby i wałowaniem.

Zakładanie plantacji polega na siewie nasion bezpośrednio do gruntu późną jesienią (październik/listopad), bezpośrednio przed nastaniem mrozów (muszą przejść okres jarowizacji) lub wiosną (marzec/kwiecień). Wówczas  wysiew wiosenny wiąże się z tym, iż nasiona muszą być wymrożone (muszą przejść okres jarowizacji).

Siew nasion wykonujemy w rzędach co 30-50 cm i  głębokości 1,5 cm. Optymalna norma wysiewu nasion na 1 ha waha się między 2,5-3,0 kg. Ze względu na szybki i intensywny wzrost roślin (osiąga około 0,5 do 1,5 metra wysokości), w początkowym okresie decydujące jest pierwsze pielenie, później usuwa się chwasty tylko sporadycznie. W miarę potrzeby, w zależności od warunków glebowych i atmosferycznych, należy wzruszyć ziemię w międzyrzędziach.

Nawożenie za pomocą kompostu i biohumusu umożliwia odżywianie roślin bez konieczności wprowadzania do gruntu sztucznie wyprodukowanych związków chemicznych. W pierwszym roku po siewie nawożenie biohumusem termin – od początku maja do końca czerwca. Jest to ekologiczny nawóz wieloskładnikowy, który można stosować pod młode rośliny bez obawy o jego przedawkowanie. Jesienne nawożenie to zastosowanie kompostu w terminie od końca września do początku października. Dojrzały kompost rozkładamy dookoła rośliny około 2,5 cm warstwą, można go lekko przemieszać z ziemią. Warstwa kompostu często stanowi dodatkową ochronę dla roślin przed przemarzaniem korzeni. Wiosenne nawożenie w drugim roku uprawy w marcu, można zastosować kompost. Kompost rozkładamy dookoła rośliny 2,5 cm warstwą. Możemy lekko przemieszać ziemię z kompostem, który będzie powoli uwalniał składniki odżywcze do podłoża, dzięki czemu roślina będzie miała czas wykorzystać je wszystkie.

W pierwszym roku uprawy wyrasta korzeń i rozetka liści odziomkowych, w drugim – pęd kwiatowy i nasiona. Liście dolne są czerwonawe, a liście łodygowe zielone. Korzeń gruby, biały w środku, a z wierzchu żółty (wykopuje się go w drugim roku). Kwiaty wiesiołka są żółte, pachnące, które wieczorem się otwierają, a rano zamykają. Kwitną od wczesnego lata do jesieni (najczęściej od czerwca do września). Owocem jest wąsko-podłużnie jajowata torebka z drobnymi, ciemnobrunatnymi nasionami.

Zbiór surowca przypada na przełomie września i października, odbywa się dwufazowo, a rośliny należy ścinać gdy torebki z nasionami są otwarte.

Pierwsza faza to ścięcie na pokos bądź snopowiązałką, a następnie suszy się ziele wiesiołka z dojrzałymi nasionami. Druga faza to dokonanie omłotu. Plon nasion z 1 ha waha się między 1,0-2,0 ton. Zbiór korzenia wykonuje się jesienią, kiedy osiągają średnicę 5 cm i długość 10 cm. 

Zastosowanie

Nasiona z wiesiołka zawierają: 20% oleju z nienasyconymi kwasami tłuszczowymi (gamma-linolenowym, linolowym, olejowym),skrobię,fitosterole,enzymy,witaminy,sole mineralne. Olej z wiesiołka dwuletniego zawiera: korzystny skład nienasyconych kwasów tłuszczowych: 76% kwasu linolowego, 8–10% gamma-linolenowego. Olejek wiesiołkowy zawiera również dużo witaminy E, która synergizuje jego terapeutyczne oddziaływania. Występujący w tej roślinie olej ma działanie wielostronne i może być stosowany w wielu schorzeniach i dolegliwościach. Jest tłoczony na zimno.  W ten sposób zachowuje wszystkie swoje prozdrowotne właściwości. Przechowuje się go w chłodzie, w miejscu zaciemnionym. Butelki do przechowywania oleju są z ciemnego szkła, ponieważ olej ten jest podatny na utlenianie.

Zarówno nasiona i olej z wiesiołkamająszerokie zastosowanie w medycynie, w kuchni, w kosmetyce idermatologii, w ogrodzie oraz przy rekultywacji terenu (niektórymi gatunkami wiesiołka rekultywuje się hałdy po produkcyjne).

 

Zastosowanie w medycynie:

  • zwiększania odporności organizmu - ma działanie wzmacniające i mineralizujące,
  • w leczeniu chorób nerwowych - działa uspokajająco,
  • wspomaga leczenie hormonalne,
  • leczenia chorób skóry, np. atopowego zapalenia skóry, łuszczycy, wrzodów, wyprysków, trądziku oraz innych zmian na skórze,
  • w leczeniu chorób kardiologicznych, pomaga leczyć miażdżycę i zbyt wysokie ciśnienie krwi, działa również przeciwzakrzepowo,
  • ma również działanie krwiotwórcze - sprawdza się w leczeniu chorób układu krwionośnego,
  • wykorzystywane jest do leczenia diabetyków,
  •  wspomaga leczyć choroby reumatoidalne,
  • ma właściwości przeciwbakteryjne oraz przeciwwirusowe,
  • leczy stany zapalne gardła,
    • w leczeniu zaburzeń przewodu pokarmowego oraz pomocniczo do leczenia biegunek,
    • ma również wpływ na niezwykłą do leczenia chorobę zwaną - stwardnieniem rozsianym.

 

W kuchni:

Nasiona i olej znalazły szerokie zastosowanie do surówek, sałatek, sosów sporządzanych na zimno. Olej z wiesiołka można stosować do różnych posiłków, jednak należy pamiętać o tym, aby go nie podgrzewać (traci swoje właściwości).

Korzeń wiesiołkaużywany jako warzywo o dużych właściwościach dietetycznych, zalecany do stosowania w zaburzeniach trawienia. Jest pożywny i jednocześnie lekkostrawny. Smakiem przypomina rzepę. Można go gotować, marynować i dodawać do sałatek, do zup i rosołu. Często wykorzystywany jest do przygotowania aperitifu.

 

W kosmetyce idermatologii:

  • do pielęgnacji skóry (suchej, łuszczącej się, wrażliwej, przetłuszczającej się),
  • poprawia elastyczność i wilgotność skóry,
  • reguluje pracę gruczołów łojowych,
  • działa regenerująco,
  • łagodzi podrażnienia i stany zapalne,
  • do produkcji kremów (przeciwzmarszczkowych, nawilżających),
  • do produkcji preparatów przeznaczonych do pielęgnacji cery alergicznej,
  • wchodzi w skład balsamów do ciała, pomadek do ust, odżywek do włosów.

Mirosława Rogacz, dn. 20.02.2018
fot. Internet (wikipedia)

Opracowano na podstawie:

  1. „Wielka Księga Ziół Bremnessa”-Lesley Bremness.
  2. „Rozwój i plonowanie wiesiołka dwuletniego w zależności od nawożenia” - Katedra Roślin Przemysłowych i Leczniczych, Akademia Rolnicza w Lublinie- Beata Król, Stanisław Berbeć.
  3. „Stanowisko wiesiołka dwuletniego w Tokarni na wyżynie małopolskiej” - Ryszard Kostuch, Andrzej Misztal.
  4. Encyklopedia internetowa- Wikipedia.
  5. Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie - Mateusz E. Senderski.