Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Rolnictwo precyzyjne

Współczesne rolnictwo stoi przed wieloma nowymi wyzwaniami. Jednym z nich jest konieczność wyżywienia coraz większej liczby ludzi. Liczba ludności zamieszkującej Ziemię w ciągu ostatnich stu lat zwiększyła się kilkukrotnie. Szacuje się, że w roku 1500 n.e. było około 500 milionów Ziemian. W roku 1820 już około miliarda. Na podwojenie ludności świata potrzeba było wówczas, aż 320 lat.  W roku 1930 liczba ludności zamieszkującej naszą planetę wynosiła już 2 miliardy, a więc podwoiła się w okresie znacznie krótszym, wynoszącym  110 lat, o kolejny miliard urosła w ciągu zaledwie 30 lat, osiągając 3 miliardy w roku 1960. W 1974 było nas już 4 miliardy, a więc podwojenie liczby ludności zajęło już tylko 44 lata. O kolejny miliard zwiększa się liczba Ziemian, co kilkanaście lat i szacuje się, że w 2024 będzie nas już 8 miliardów. Zatem rolnictwo musi sprostać wyzwaniu wyprodukowania ogromnej ilości żywności, pozwalającej wyżywić ludzkość. Do tego, co roku zmniejsza się znacznie powierzchnia rolniczej przestrzeni produkcyjnej zajmowanej przez postępującą industrializację (inaczej uprzemysłowienie, czyli proces przekształcania się społeczeństwa tradycyjnego w społeczeństwo przemysłowe z powodu wprowadzenia mechanizacji produkcji oraz planowania procesów produkcji przemysłowej) i związaną z nią urbanizację (czyli proces polegający na koncentracji ludności w punktach przestrzeni geograficznej i związany z tym rozwój miast oraz wzrost ludności zamieszkującej miasta w stosunku do ogółu ludności). Z przestrzeni zajmowanej wcześniej przez rolnictwo, korzystają obecnie inne gałęzie gospodarki. Często jest to niestety przestrzeń produkcyjna o dużej przydatności do celów rolniczych. Jeszcze w latach 60-tych XX wieku powierzchnia użytków rolnych wynosiła na jednego mieszkańca Ziemi blisko 1,5 ha, a obecnie jest to niemal o połowę mniej, bo poniżej 0,8 ha. Zatem z jednostki powierzchni należałoby produkować więcej żywności. Jednak nie można w nieskończoność zwiększać plonu z jednostki powierzchni. Stałe zwiększanie produkcji rolniczej przy ograniczonych zasobach ziemi rolniczej jest ograniczone właściwościami biologicznymi uprawianych roślin i niesie ze sobą ogromne ryzyko degradacji ziemi rolniczej. Należy bezwzględnie pamiętać, że ziemia rolnicza jest zasobem nieodnawialnym, a jej wielofunkcyjny charakter powoduje iż jest zasobem tak cennym, że należy wykorzystać wszystkie dostępne sposoby, by ją chronić i zachować w stanie niepogorszonym dla następnych pokoleń. Jest ona dobrem nas wszystkich. Przed rolnictwem  stoi zatem szereg  wyzwań jaki musi sprostać. Niewątpliwie wyzwaniem dla rolnictwa jest wymóg produkcji żywności o wysokich walorach jakościowych, przy zachowaniu poziomu plonowania gwarantującego uzyskanie dochodów zapewniających stabilizację rolnika. Wiąże się to z koniecznością bardzo precyzyjnego wykorzystywania środków produkcji i stosowania ich w taki sposób, aby przy możliwie wysokim poziomie plonowania uzyskać jak najwyższą jakość plonu i równocześnie nie powodować zagrożeń dla środowiska przyrodniczego.

Stosowane dotychczas metody uprawy w zbyt małym stopniu uwzględniają zmienność warunków siedliskowych. Tymczasem warunki te bardzo często są na tyle zróżnicowane, nawet w obrębie jednego pola (jednej działki rolnej), że wymagają  zdecydowanie bardziej precyzyjnego podejścia. Znaczne różnice zasobności gleb w składniki pokarmowe przy dotychczasowych metodach uprawy powodują, że w niektórych miejscach będzie przedawkowanie dostarczanych nawozów, a w innych będzie nadal ich niedobór. Niewykorzystany przez rośliny uprawne nadmiar składników pokarmowych powoduje w konsekwencji zanieczyszczenie wód i odkładanie się ich w glebie w formach często niebezpiecznych dla zdrowia  roślin ludzi i zwierząt (azotyny, azotany, nitrozoaminy, inne). Nadmiar związków fosforu i azotu powoduje eutrofuzację wód, czyli proces wzbogacania zbiorników wodnych i cieków wodnych w pierwiastki biofilne, skutkujący wzrostem trofii, czyli żyzności wód. Natomiast tam, gdzie z uwagi na zasobność gleby, składniki występują w niedoborze skutkuje to niskim plonem, gorszej jakości, słaba zdrowotnością roślin i zubożeniem gleby w niektóre składniki pokarmowe. Podobnie może być podczas stosowania zabiegów ochrony roślin przed chwastami i agrofagami. Środki ochrony roślin zalegające w glebie osłabiają lub eliminują rozwój mikroorganizmów glebowych, przez co obniża się zdolność gleb do utrzymania równowagi między zachodzącymi w niej procesami mineralizacji i humifikacji, w efekcie czego maleje zawartość próchnicy. Wpływa to z kolei negatywnie na zdolność gleb do zatrzymywania wody  i składników pokarmowych. Obniża się zatem znacznie potencjał produkcyjny gleb, a zwiększa niebezpieczeństwo wymywania z nich składników pokarmowych do wód.  Można zatem powiedzieć, że dotychczasowe sposoby gospodarowania, w których zmienność warunków siedliskowych jest pomijanym lub mało istotnym elementem, prowadzi, w wielu wypadkach do zagrożeń dla środowiska przyrodniczego, a uzyskiwany efekt plonotwórczy, mimo znacznych nakładów jest niezadowalający. Także jakość produktów pozostawia wiele do życzenia, szczególnie z uwagi na zawartość w plonie pozostałości pestycydów lub nagromadzenie się w nich w nadmiernych ilościach związków chemicznych niekorzystnych dla zdrowia,  w wyniku przedawkowania składników pokarmowych podczas nawożenia.  

Z pomocą w poprawie takiego sposobu gospodarowania przychodzą najnowsze zdobycze nauki i techniki, pozwalające bardzo dokładnie planować stosowanie nawozów i środków ochrony roślin, a także ilości wysiewanych nasion roślin uprawnych. Dokładne  planowanie, a następnie stosowanie wymienionych środków, musi być poprzedzone bardzo dokładnymi badaniami i analizami gleby, przygotowaniem szczegółowych map zasobności gleby w składniki pokarmowe, map zawartości próchnicy w glebie, map ilości biomasy występującej w danym fragmencie pola,  map plonów osiąganych w poszczególnych częściach danego pola. Sporządza się także szczegółowe mapy występowania agrofagów, mapy zachwaszczenia itp. Często wykorzystuje się tutaj do pobierania prób i ich  dokumentacji zaawansowane techniki  satelitarne. Potrzebne do tego są również bardzo sprawne metody pobierania prób do analiz. Uzyskane wyniki przetwarza się przy zastosowaniu nowoczesnych programów komputerowych.  Zebrane i opracowane dane służą następnie do dokładnego zaplanowania zabiegów uprawowych i precyzyjnego dozowania optymalnych dawek składników pokarmowych i środków ochrony roślin. Do tych działań niezbędny jest bardzo sprawny, wysokiej klasy sprzęt mechaniczny, uzbrojony w systemy sterowania, w tym przy pomocy systemów satelitarnych. Dzięki temu możliwe jest takie dozowanie ilości nawozów i środków ochrony roślin w czasie pracy zestawu maszyn rolniczych na polu, aby ilości wydatkowanych substancji były optymalne dla każdego fragmentu pola i założonego celu ich zastosowania. Pozwala także na precyzyjne ograniczenia w stosowaniu, gdy zachodzi taka potrzeba, np. aby dawki dolistnie podawanych nawozów czy pestycydów nie nakładały się na siebie za kolejnymi przejazdami maszyn rolniczych, wyłączanie niektórych sekcji w czasie pracy, sterowanie płynne wielkością dawki itp. Takie działania możemy nazwać rolnictwem precyzyjnym. Można zatem powiedzieć, że w odniesieniu do upraw polowych rolnictwo precyzyjne to zespół technologii tworzących kompleksowy system rolniczy, w ramach którego dostosowuje się poszczególne elementy agrotechniki do zmiennych warunków siedliska na poszczególnych polach gospodarstwa oraz na poszczególnych fragmentach danego pola. W procesie produkcji dążymy do wykonywania zabiegów w odpowiednim czasie, przy wykorzystaniu odpowiedniej, jak najmniejszej ilości środków produkcji. Można tak postępować w całym cyklu produkcyjnym roślin uprawnych. Postęp technologiczny pozwala na bardziej racjonalne stosowane środków chemicznych, bezpieczne dla środowiska przyrodniczego oraz zdrowia ludzi i zwierząt hodowlanych. Takie postępowanie jest główną zasadą rolnictwa precyzyjnego.

Dzięki  wprowadzeniu  rolnictwa precyzyjnego można będzie uzyskać wiele wymiernych korzyści  takich jak:

  • wzrost zdolności konkurencyjnej,
  • wzrost dochodów,
  • poprawa efektywności produkcji,
  • zmniejszenie nakładów relatywnie drogich środków produkcji,
  • wzrost wartości sprzedaży,
  • zastąpienie nieskutecznej organizacji,
  • wprowadzenie skuteczniejszych strategii marketingowych,
  • wzrost jakości produktów,
  • zmiana formy sprzedaży produktów,
  • poprawa stanu środowiska naturalnego oraz gospodarowania zasobami naturalnymi

Znaczącym ograniczeniem w stosowaniu metod rolnictwa precyzyjnego, są niestety stosunkowo duże koszty, jakie trzeba ponosić na jego wprowadzenie. Stąd pierwsze  zainteresowały się nim największe gospodarstwa, które mogą sfinansować drogie urządzenia. Rolnictwo precyzyjne skierowane jest też, przede wszystkim, do dużych gospodarstw. Na dużych powierzchniach uprawnych najszybciej  też można uzyskać znaczące oszczędności na środkach produkcji. Co ważne, największe gospodarstwa często wprowadzają znaczne uproszczenia w zmianowaniu i dlatego duże obszary, są narażone na skutki błędów w dawkowaniu nawozów i środków ochrony roślin i niedostosowania ich ilości do warunków siedliska. Rolnictwo precyzyjne jest w zasięgu ich możliwości finansowych i miarę rozwoju technologii coraz więcej gospodarstw będzie korzystać z możliwości, jakie daje rolnictwo precyzyjne. Na obecnym etapie rozwoju rolnictwa precyzyjnego, trudno jeszcze jednoznacznie określić  powierzchnię gospodarstwa, czy też wielkość działek rolnych dla konkretnych roślin uprawnych, na jakich wprowadzenie metod jakie ono oferuje jest ekonomicznie uzasadnione. W wycenie należałoby także uwzględnić efekt środowiskowy. Należy oczekiwać, że z czasem będziemy obserwować pozytywne efekty rolnictwa precyzyjnego dla środowiska naturalnego i naszego zdrowia.

Małe gospodarstwa nie będą w stanie udźwignąć ciężaru kosztów związanych z rolnictwem precyzyjnym, ale na szczęście nie muszą tego robić. Mogą poszukiwać swojej drogi rozwoju, nastawiając się na produkcję metodami przyjaznymi dla środowiska przyrodniczego. Metody te wymagają, co prawda, ponoszenia znacznie większych nakładów na robociznę, ale pozwalają uzyskiwać produkty najwyższej jakości, za najwyższą cenę. Produkty uzyskane przy ich wykorzystaniu, będą dedykowane określonym grupom odbiorców i będą pełnić określone funkcje (np. prozdrowotne). Można przypuszczać, że takie zróżnicowanie metod produkcji rolniczej, obserwowane już obecnie, będzie nadal postępować w przyszłości. Nastąpi z pewnością także rozwój rynku usług ekosystemowych, na jakim zaczną funkcjonować małe gospodarstwa. Nie oznacza to jednak, że małe gospodarstwa nie będą w przyszłości korzystać również z pewnych zdobyczy, jakie daje rozwój rolnictwa precyzyjnego. Będą one oczekiwać na ofertę wyspecjalizowanych firm usługowych, dysponujących technologiami przydatnymi także w mniejszych gospodarstwach.  Można zaryzykować stwierdzenie, że rolnictwo precyzyjne lub niektóre jego elementy będą w przyszłości  nierozłączną częścią rolnictwa.

Natura ludzka nieustannie dąży do poszukiwania nowych rozwiązań. Wystarczy sobie uzmysłowić, że nawet zwykła kosa weszła do powszechnego użytku w Europie dopiero w XVII wieku. Z daru Stwórcy, jakim jest dążenie do doskonałości, korzystajmy więc w taki sposób, by przekazać kolejnym pokoleniom Ziemian to, co natura nam dała bez uszczerbku. Wydaje się, że rolnictwo precyzyjne, może w tym względzie odegrać istotna rolę.

Jacek Kostuch, dn. 9.08.2019 r.