Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Monitoring szkodników w magazynach

Stosowanie Integrowanej Ochrony Roślin (IOR) jest obowiązkiem profesjonalnych użytkowników środków ochrony roślin. Regulacje prawne w zakresie IOR, zarówno unijne, jak i  na szczeblu krajowym odnoszą się bezpośrednio do uprawy roślin w polu lub pod osłonami. Jednak potrzeba zapewnienia ochrony produktom roślinnym również po zbiorze, sprawiła że w praktyce funkcjonuje pojęcie integrowanej ochrony magazynów. Ma ona na celu ograniczenie populacji agrofagów w przechowalniach, wykorzystując przede wszystkim wszelkie dostępne nie chemiczne metody ochrony. Największą rolę w integrowanej ochronie magazynów spełnia prewencja oraz monitoring szkodników. Wszelkie decyzje dotyczące zastosowania chemicznych środków ochrony roślin powinny być oparte o próg ekonomicznej szkodliwości agrofaga oraz uzasadnione faktem wyczerpania się innych możliwości nie chemicznych metod walki ze szkodnikami. Największą grupą agrofagów występujących w przechowalniach są owady. Należą one głównie do dwóch rzędów – chrząszczy oraz motyli.

 

Próg ekonomicznej szkodliwości określa, kiedy stosowanie zabiegu chemicznego staje się ekonomicznie opłacalne, tzn. przy jakiej liczebności organizmu szkodliwego straty, jakie może on spowodować, przewyższają koszty jego chemicznego zwalczania. W przypadku szkodników magazynowych należy bardzo ostrożnie interpretować wyniki monitoringu. Na przykład przekroczenie progu w magazynach nieogrzewanych jesienią, nie musi być przesłanką do użycia chemicznych środków ochrony roślin, gdyż w niższych temperaturach szkodniki są mniej aktywne, a zimą praktycznie się nie rozmnażają.

 

Prewencja – czyli sterylna droga nasion od pola do magazynu

Najważniejszym elementem w walce ze szkodnikami w magazynach jest przede wszystkim zapobieganie pojawom szkodników. Ziarno zbóż czy nasiona innych roślin powinny być przechowywane w obiektach przystosowanych specjalnie do tego celu m. in. w silosach oraz magazynach płaskich. Pomieszczenia te powinny być przede wszystkim szczelne, czego nie spełniają budynki adaptowane często do tego celu jak np. strychy, garaże czy wiaty. Ponadto magazyny powinny być wyposażone w czujniki temperatury oraz wilgotności. Ziarno przechowywane w odpowiednich warunkach, w niskiej wilgotności względnej powietrza i niskiej temperaturze długo zachowuje odpowiednie parametry. W pełni zautomatyzowanych profesjonalnie zaprojektowanych magazynach, powinny znaleźć się również urządzenia do przewietrzania, dosuszania oraz transportu surowca. Bardzo ważne jest również zadbanie o czystość w przechowalniach. Jednak tak naprawdę o powodzeniu przechowywania płodów rolnych decyduje cały etap uprawy. Rośliny, które mają być przeznaczone do dalszego magazynowania powinny być wolne od objawów chorób czy żerowania szkodników. Zbiór oraz transport powinien przebiegać w odpowiednich warunkach fitosanitarnych. Wszystkie sprzęty, maszyny, które mają bezpośredni kontakt ze świeżym plonem muszą być zdezynfekowane, gdyż mogą stanowić źródło zakażenia dla nowych roślin. Dodatkowo, gdy nasiona mają być przechowywane przez kilka miesięcy powinny być wolne od zanieczyszczeń tj. piasek, grudki ziemi, cząstki słomy czy nasiona chwastów. Na etapie planowania upraw można wybrać odmiany, które odznaczają się dodatkową odpornością lub większą tolerancją na żerowanie szkodników magazynowych. W momencie gdy, nie zadbamy o sterylne warunki dla płodów rolnych na każdym etapie od uprawy do przechowywania, nasze jednostkowe wysiłki np. w postaci jedynie dezynsekcji magazynu, mogą pójść na marne.

 

Monitoring – czyli kontrola pojawu i występowania szkodników

Monitoring pełni bardzo ważną funkcję w integrowanej ochronie magazynów. Im wcześniej szkodniki zostaną prawidłowo oznaczone i wykryte, tym większa jest szansa na ograniczenie strat ilościowych i jakościowych w przechowywanych płodach rolnych. Kontrola w magazynach powinna być przeprowadzana, nawet w momencie, gdy w pomieszczeniu nie znajdują się produkty roślinne. W tym czasie magazyny powinny być szczelnie zamknięte, aby minimalizować ryzyko przedostania się szkodników z zewnątrz.

W monitoringu szkodników z grupy chrząszczy oraz motyli najlepsze rezultaty przynosi zastosowanie różnego rodzaju pułapek. Inspekcje tzw. wzrokowe, nie są skuteczne, gdyż na początku liczba osobników może być bardzo niska lub wręcz niezauważalna gołym okiem.  Dodatkowo wysoki potencjał rozrodczy może sprawić, że na pomoc może być już za późno. Do najczęściej używanych pułapek należą: pułapka typu pitfall, pułapka podłogowa, pułapka okienkowa (window trap), pułapka lejkowa oraz pułapka typu delta.  W pułapkach umieszczane są feromony płciowe, feromony agregacyjne, a także atraktanty pokarmowe.

Pułapką typowo mechaniczną jest pitfall. Służy ona do monitorowania występowania chrząszczy, a przede wszystkim wołka zbożowego oraz kapturnika zbożowego. Aby uzyskać jak najlepsze wyniki, pułapki należy umieścić w układzie siatki w odległości 5-6 m od siebie, i co najważniejsze w parach. Pierwszą pułapkę umieszcza się na powierzchni pryzmy lekko ją w niej zagłębiając, a drugą w ziarnie do max. 50 cm pod powierzchnią. Aby pułapka nie zginęła w masie ziarna dołączone są do niej dwa długie sznurki, które wystają ponad powierzchnię. 10 pułapek powinno wystarczyć do monitorowania chrząszczy w 200-300 tonach ziarna. Sama pułapka to plastikowe pudełko z perforowanym, odkręcanym wieczkiem, zaprojektowanym w taki sposób, by chrząszcze nie mogły się poruszać po jego powierzchni bez wpadnięcia do zasadzki. Natomiast wewnętrzne wyścielenie uniemożliwia wydostanie się owadów z powrotem na zewnątrz. Mimo, że pułapki bardzo dobrze spełniają swoją funkcję, w celu skuteczniejszego działania można zastosować dodatkowo wabik feromonowy. Koszt jednej pułapki to około 30 zł.

Pułapki podłogowe stosuje się w magazynach płaskich oraz w pustych obiektach. One również, mają za zadanie odłowić owady biegające. Zawierają one w swoim składzie atraktanty, które wabią konkretne gatunki owadów. Jedną z dostępnych na rynku pułapek podłogowych jest pułapka na trojszyki. Jest ona w formie plastikowego, przezroczystego pudełka o wymiarach 11,5 x11,5 x 2,5 cm. Zawiera atraktant pokarmowy w formie tabletek oraz klej. Po otwarciu zachowuje ona swoją skuteczność przez 1 miesiąc. Pułapkę należy umieścić na oczyszczonym, równym podłożu, gdyż owady wchodzą do jej środka przez kanaliki umieszczone od spodu (chrząszcze mają długość od 2,6 – 5 mm!). Zwabione atraktantem, przyklejają się do płynnego kleju. Przezroczysta konstrukcja ułatwia wgląd do pułapki, bez konieczności jej otwarcia. Pułapkę można rozstawić w miejscu gdzie chrząszcze zostały zaobserwowane lub tam gdzie podejrzewamy ich obecność. Zasada ustawienia jest bardzo podobna jak w przypadku pułapki mechanicznej, jednak odległości w większych magazynach można zwiększyć do 10 m. Opakowanie z 15 sztukami pułapek oraz tabletek z atraktantem kosztuje około 160-190 zł.

Pułapki okienkowe są ostatnim przykładem sposobu zwabienia chrząszczy za pomocą feromonów uwalnianych z dyspensera. Pułapkę można stosować nawet w warunkach dużego zakurzenia. Pułapki typu window trap posiadają przeźroczystą podkładkę od spodu z okienkiem wejściowym, wewnątrz lepową powierzchnię pokrytą nieschnącym klejem, a od góry „okienko” przez które można monitorować zawartość pułapki. Pozwala to określić zakres porażenia oraz gatunek owada. Dodatkowo okienko wejściowe pułapki ma chropowatą powierzchnię co ułatwia wchodzenie trojszykom do środka. Można je wykorzystywać w magazynach czystych, jak i również o pewnym stopniu zapylenia. Zasada ustawienia jest analogiczna jak w przypadku ww. pułapek. 10 sztuk kosztuje około 200 zł.

Pułapka lejkowa jest pułapką wiszącą i stosuje się ją w celu monitoringu mklika mącznego, mklika daktylowca, ale również omacnicy spichrzanki. Zbudowana jest ona z pokrywki, lejka i pojemnika pułapki, którego dno lub boki są wysłane paskiem pokrytym nieschnącym klejem. W pokrywce pułapki znajduje się otwór, w który wkłada się dyspenser feromonu. Feromon jest powoli uwalniany przez 6-8 tygodni, dlatego po tym czasie należy wymienić wkładkę z feromonem. Pułapki należy zawieszać na wysokości głowy, w miejscach łatwo dostępnych do kontroli, jednak z dala od ciągów komunikacyjnych w pobliżu otwartych okien, drzwi lub kanałów wentylacyjnych, gdzie ciąg powietrza może powodować straty feromonów z miejsca monitorowania. Jedna pułapka wystarczy na 600 m3 powierzchni magazynu, czyli na 100 m2 w pomieszczeniu o wysokości 6 m. Natomiast w dużych pomieszczeniach wystarczy 1 pułapka na 2500 m3 (800m2 w pomieszczeniu o wysokości 6 m). Można ją wykorzystywać w magazynach czystych, jak i również o pewnym stopniu zapylenia. Koszt jednej pułapki to około 90 zł.

Pułapka typu delta jest przykładem pułapki lepowej o szerokim zastosowaniu. W zależności od zastosowanego feromonu w formie dyspensera, wabi określony gatunek motyla. Pułapki tego typu wykonywane są z plastiku lub trwałego kartonu oraz złożone są w kształt trójkąta. Wewnątrz oprócz feromonu posiadają one powierzchnie lepowe, do których przyklejają się zwabione motyle. Pułapki te należy zawiesić analogicznie jak pułapkę lejkową, jednak powinna się ona znajdować wyłącznie w pomieszczeniach czystych, niezapylonych. Średni koszt pułapki z dyspenserem to kilkanaście złotych.

Pułapki służą przede wszystkim do wczesnego wykrywania owadów i powinny być sprawdzane przynajmniej raz w tygodniu. Równocześnie z monitoringiem należy prowadzić dokumentację zawierającą: datę przeglądu, numer pułapki, opis miejsca położenia lub zawieszenia pułapki, liczbę odłowionych owadów, poziom szkód, podjęte działania dotyczące zwalczania szkodników, rodzaj i termin wykonania niezbędnego zabiegu oraz inne uwagi. Warto również pamiętać, że pułapki powinny znajdować się także w pomieszczeniach przejściowych czy sąsiednich.

Pułapki można również wykorzystywać do częściowego zwalczania szkodników np. w celu masowego wyłapywania szkodnika poprzez rozmieszczenie wielu pułapek w różnych miejscach magazynu. Dobre rezultaty przynosi również wspomniane zastosowanie w pułapkach feromonów płciowych. Powoduje to zakłócenie komunikacji samic z samcami, tzw. dezorientację, a w następstwie uniemożliwia to łączenie się ich w pary.

Zapobieganie pojawom szkodników i ich monitoring są niezbędnymi narzędziami do walki z agrofagami w integrowanej ochronie magazynów, a stosowanie pułapek świadczy o profesjonalnym podejściu do realizacji sytemu zarządzania jakością w magazynach.

Ilona Maczek, dn. 4.11.2019 r.

Zdjęcia zostały wykorzystane za zgodą firmy „DEZDER”: www.dezder.com.pl