Pomoc na restrukturyzację zadłużenia gospodarstw rolnych - aktualne informacje

Na podstawie ustawy z dnia 9 listopada 2018 r. o restrukturyzacji zadłużenia podmiotów prowadzących gospodarstwa rolne (Dz.U. z 2019 r. poz. 33) i udzieleniu w dniu 8 kwietnia 2020 r. zgody przez Komisję Europejską niewypłacalni producenci rolni mogą ubiegać się o:

bankowe kredyty restrukturyzacyjne z dopłatami do oprocentowania ze środków Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
pożyczki na spłatę zadłużenia udzielane przez Agencję Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa;
gwarancje spłaty bankowych kredytów restrukturyzacyjnych udzielane przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa.

Z pomocy będą mogły korzystać mikro, małe i średnie gospodarstwa rolne. Duże gospodarstwa rolne mogą korzystać z pomocy po dokonaniu zgłoszenia do Komisji Europejskiej pomocy indywidualnej.

Do pomocy kwalifikują się gospodarstwa rolne, które prowadzą działalność rolniczą przez co najmniej 3 lata.

Warunkiem uzyskania powyższych form pomocy będzie m.in. przedstawienie przez podmiot prowadzący gospodarstwo rolne planu restrukturyzacji gospodarstwa rolnego zaakceptowanego przez dyrektora właściwego ze względu na miejsce położenia gospodarstwa rolnego wojewódzkiego ośrodka doradztwa rolniczego.

Plan restrukturyzacji ma być realizowany przez okres nie dłuższy niż trzy lata. Po tym okresie gospodarstwo rolne objęte pomocą powinno odzyskać płynność finansową i długoterminową rentowność. Z założenia w trakcie realizacji planu restrukturyzacji producent rolny nie może zwiększać produkcji.

Kredyty na restrukturyzację zadłużenia będą udzielane przez banki, które zawrą umowę o współpracy z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa.

Kredyty będą udzielane:

do maksymalnej kwoty 5 mln zł na spłatę 75% zadłużenia mikro i małych gospodarstw rolnych i 60 % średnich gospodarstw rolnych,
oprocentowanie dla producenta rolnego wynosi 2% w skali roku,
okres spłaty kredytu restrukturyzacyjnego – nie dłuższy niż 10 lat.

Kredyt na restrukturyzację może być łączony z gwarancją spłaty tego kredytu udzielaną udzieloną przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa bankowi, z którym producent rolny zawarł warunkowa umowę kredytu restrukturyzacyjnego. Zabezpieczeniem udzielonej gwarancji będzie ustanowienie hipoteki na nieruchomości rolnej, której właścicielem jest producent rolny. Prowizja z tytułu udzielenia gwarancji wynosi 0,5% kwoty gwarancji.

Pożyczka na spłatę zadłużenia udzielana będzie przez Agencję Restrukturyzację i Modernizacji:

do maksymalnej kwoty 5 mln zł na spłatę 75% zadłużenia mikro i małych gospodarstw rolnych i 60% średnich gospodarstw rolnych,
oprocentowanie pożyczki wynosi 5,84 % w skali roku (aktualnie 5,35%),
okres spłaty pożyczki – nie dłuższy niż 15 lat.

Pożyczki na spłatę zadłużenia nie mogą być łączone z innymi formami pomocy państwa.

Łączny budżet przeznaczony na restrukturyzację zadłużenia szacuje się na kwotę 457,4 mln PLN (około 100 mln EUR. Władze polskie szacują, że łączna kwota pomocy w przypadku kredytów restrukturyzacyjnych wynosi 240 mln PLN (około 52,4 mln EUR), a w przypadku dopłat do oprocentowania –17,4 mln PLN (około 3,84 mln EUR). Gwarancje będą zabezpieczać kredyty na łączną kwotę 200 mln PLN (około 43,7 mln EUR).

Niewiadomych jest wciąż sporo. Jedną z nich jest problem 25 procentowego udziału własnego.

Beneficjent tj. zadłużony rolnik wniesie wkład w proces realizacji planu restrukturyzacji w postaci środków pieniężnych, swojej wycenionej pracy oraz kosztów amortyzacji środków trwałych wykorzystywanych do produkcji rolnej. Wartość amortyzacji zostanie określona w planie restrukturyzacji. Minimalny wkład własny zostanie zweryfikowany podczas zatwierdzania planu restrukturyzacji.

Wkład własny można zapewnić:

ze środków własnych wnioskodawcy;
w drodze pozyskania nowego kapitału zewnętrznego na warunkach rynkowych np. kredyty, pożyczki);
w drodze pozyskania nowego kapitału od istniejących współudziałowców (dotyczy dużych przedsiębiorstw rolnych).

Można przypuszczać, że rolnik kapitał zewnętrzny będzie chciał pozyskać w postaci kredytu komercyjnego. Jeżeli jest wykazany w Rejestrze Dłużników BIG z tytułu zaciągniętych i nie spłaconych kredytów (tak zazwyczaj bywa) praktycznie nie ma możliwości uzyskania kredytu komercyjnego jako wkładu własnego. O metodzie wyceny pracy własnej jako udziału własnego nie podano szczegółów. Można odnieść wrażenie, że restrukturyzacja zadłużenia, którą większość rolników traktuje jako „ostatnią deskę ratunku” wcale nie jest tania. Odsetki i prowizja od kredytu oraz wspomniana 0,5% prowizja od gwarancji to koszty, których uniknąć nie można. Skoro w czwartym roku gospodarstwo powinno odzyskać płynność finansową to może rozwiązaniem byłaby karencja w spłacie kapitału? Koszty karencji obciążałyby jednak budżet państwa wydłużając okres dopłat do odsetek. W czasie pandemii trudno liczyć na taką dobroczynność.

Komisja Europejskiej uznaje, że czas restrukturyzacji to okres trzech lat, co uznaje się za rozsądne ramy czasowe, aby przeprowadzić restrukturyzację w celu osiągnięcia rentowności. Po zakończeniu restrukturyzacji beneficjent powinien w pełni odzyskać możliwości potencjału produkcyjnego gospodarstwa, długoterminową rentowność oraz samodzielnie prowadzić działalność spłacając pozostałe zobowiązania.

Zdobycie udziału własnego może być największa przeszkodą do pokonania dla zadłużonych rolników mających z reguły ograniczoną zdolność kredytową. Ilu zadłużonych rolników zdoła tego dokonać. Czas pokaże, czy była to skuteczna pomoc.

Bogdan Pobereżnik, dn. 22.06.2020 r.

źródło:

Materiały Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Komisji Europejskiej