MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Pomidory malinowe są segmentem pomidorów najbardziej lubianym przez Polaków. W innych krajach europejskich nie są popularne. Charakteryzują się wysokimi walorami smakowymi ale i bogactwem odmian, wśród których dominują rekomendowane do uprawy w tunelach foliowych i szklarniach, również z doświetlaniem asymilacyjnym. Dzięki temu krajowe owoce pomidorów malinowych są dostępne przez cały rok.

Dlaczego malinowe?

Pomidory malinowe są szczególnie cenione za smak. Jedną z odmian wyróżniającą się pod tym względem jest Tomimaru Muchoo F1, która niejako zapoczątkowała karierę tej grupy pomidorów w naszym kraju. Niestety są one trudne w uprawie w związku z ich mniejszą trwałością oraz większą wrażliwością m.in. na uszkodzenia mechaniczne, nierównomierne wybarwianie i występowanie suchej zgnilizny wierzchołków owoców.

Szkoła Pod Osłonami

Pod tą nazwą realizowany jest projekt obejmujący webinaria organizowane przez redakcję specjalistycznego portalu Pod Osłonami PL, we współpracy z czołowymi firmami oferującymi środki do produkcji warzyw pod szkłem i folią. Ich tematyka obejmuje wszystkie aspekty uprawowe, tj. dobór odmian, strategię prowadzenia roślin, nawadnianie, nawożenie, ochronę przed agrofagami, optymalizację klimatu w pomieszczeniach uprawnych i inne. Szkolenia są bezpłatne i adresowane głównie do producentów warzyw szklarniowych i tunelowych, zainteresowanych tematyką wyspecjalizowanych upraw pod osłonami, których popularność stale wzrasta. Podczas jednego z webinarium pt. Jak osiągnąć sukces w uprawie pomidorów malinowych?, które odbyło się w drugiej połowie maja, Wojciech Wasiak, przedstawiciel firmy Rijk Zwaan omówił, czym jest i jak się ustrzec przed suchą zgnilizną wierzchołków owoców pomidora, z angielskiego oznaczaną skrótem BER (blossom end rot).

Przyczyny

Sucha zgnilizna wierzchołków owoców pomidora (i innych warzyw psiankowatych, których częścią jadalną są owoce) nie jest chorobą, a zaburzeniem fizjologicznym. Bezpośrednią przyczyną jej wystąpienia jest zbyt słabe zaopatrzenie owoców w wapń. Największą wrażliwość na niedobór tego pierwiastka wykazują owoce w początkowym okresie ich rozwoju, tj. począwszy od zapylenia gdy następują intensywne podziały komórkowe. Prelegent zwrócił szczególną uwagę na przyczyny pośrednie odpowiedzialne za szybkość transportowania wapnia. Jego zdaniem rolą ogrodnika w tej kwestii jest przede wszystkim zapobieganie spowalnianiu transportu już i tak „z natury” słabo przemieszczanego wapnia. Do przyczyn pośrednich występowania BER na owocach pomidora zaliczamy błędy w nawożeniu (np. zbyt wysokie zasolenie) i nawadnianiu (niedobór lub nadmiar wody), co skutkuje też złą kondycją systemu korzeniowego, a także nieprawidłowe sterowanie klimatem w szklarni (w trakcie dnia zbyt gorąco i niska wilgotność, a rano zbyt chłodno i wilgotno). Nie bez znaczenia jest dobór odpowiednich odmian zróżnicowanych pod względem podatności na to zaburzenie.

Objawy

Jak sama nazwa wskazuje, polski odpowiednik BER jest widoczny na wierzchołkowej części owocu w postaci wklęsłych, brązowo-czarnych plam. Takie owoce często zasychają lub gniją (podczas wysokiej wilgotności powietrza), a także są porażane wtórnie przez choroby grzybowe, m.in. szarą pleśń. Omawiane zaburzenie fizjologiczne mimo, że zapoczątkowuje się w niedługim czasie po zapyleniu kwiatów może być widoczne zarówno na młodych, niewyrośniętych owocach, jak i tych dojrzałych. Często zdarza się też, że takie owoce niedokarmione wapniem szybciej dojrzewają na roślinie. Zarówno małe jak i w pełni wyrośnięte owoce z suchą zgnilizną wierzchołków stanowią plon niehandlowy.

Zapobieganie

Najprostszą drogą do zapobiegania występowania suchej zgnilizny wierzchołków owoców jest szeroko rozumiana prawidłowa agrotechnika produkcji i utrzymanie roślin w dobrej kondycji. Konieczne jest zapewnienie optymalnego nawożenia wapniem. Specjalista z firmy Rijk Zwaan polecał stosować saletrę wapniową płynną zamiast w postaci sypkiej z uwagi na niepożądany azot w formie amonowej (w saletrze sypkiej). Ponadto silnym antagonistą względem wapnia jest potas, którego nadmiar w glebie lub podłożu uprawowym przyczynia się do wystąpienia BER. Intensywność transportu wapnia do owoców jest zależna od aktywności korzeni, a właściwie jakości włośników korzeniowych. Optymalny zakres wilgotności mat uprawowych dla przemieszczania wapnia mieści się w zakresie 55-75%. Aby zabezpieczyć rośliny przed warunkami stresowymi, które pośrednio wpływają na jakość owoców, w tym BER, polecał intensywnie wietrzyć obiekty, w okresie upałów cieniować kurtynami lub preparatami cieniującymi. W celu utrzymania odpowiedniej wilgotności względnej powietrza i obniżenia temperatury w upalnym okresie można polewać chodniki wodą.

Przed uprawą warto zastanowić się nad doborem odmiany. Większość mięsistych pomidorów malinowych z reguły jest wrażliwa na występowanie suchej zgnilizny wierzchołków owoców. Na rynku pojawiają się nowe odmiany bardziej tolerancyjne na to zaburzenie fizjologiczne. Wysoką tolerancją w segmencie pomidorów malinowych charakteryzują się m.in. odmiany Kawaguchi RZ F1 oraz Nakaumi RZ F1.

Piotr Bucki, dn. 28.05.2021 r.

Zaburzenie fizjologiczne widoczne na niedojrzalych owocach pomidora malinowego w uprawie szklarniowej, fot. P. Bucki