MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Wspólna Polityka Rolna, obok jednolitego rynku i warunków makroekonomicznych ma decydujący wpływ na funkcjonowanie polskiego rolnictwa i wsi. Wobec wyzwań związanych z nowymi oczekiwaniami konsumentów europejskich, globalizacją oraz presją wynikającą z uwarunkowań WTO, konieczne staje się właściwe ukierunkowanie pomocy w ramach Wspólnej Polityki Rolnej. Istotny element europejskiej wartości WPR leży w objęciu wsparciem nie tylko rolnictwa, ale także szerzej rozumianych obszarów wiejskich. Bez polityki wobec obszarów wiejskich, realizowanej na poziomie wspólnotowym nie byłyby możliwe znaczące transfery dla pozarolniczych podmiotów zlokalizowanych na obszarach wiejskich, a polityka wobec wsi byłaby ograniczona wyłącznie do wsparcia dla gospodarstw rolnych.

WPR w ramach rozwoju obszarów wiejskich, poprzez pakiet działań wspomagających modernizację, ma szansę w znacznym stopniu łagodzić wpływ globalizacji i być znacznie skuteczniejszym narzędziem od polityk poszczególnych krajów w przygotowywaniu rolnictwa do konkurencji na rynku globalnym. Ważne jest także to, że z punktu widzenia uzgodnień ze Światową Organizacją Handlu wsparcie rozwoju obszarów wiejskich nie jest w chwili obecnej objęte ograniczeniami.

Poza płatnościami bezpośrednimi i mechanizmami rynkowymi, dla Polski ogromne znaczenie ma wsparcie w ramach II filara WPR obszarów wiejskich. Tereny te obejmują w Polsce około 90 % powierzchni kraju, mają ogromne znaczenie zarówno z punktu widzenia ekonomicznego, społecznego jak i środowiskowego. Podstawę wsparcia rozwoju obszarów wiejskich w naszym kraju stanowi koncepcja wielofunkcyjnego charakteru rolnictwa i obszarów wiejskich. Zakłada ona wzmocnienie ekonomiczne gospodarstw rolnych i wzrost konkurencyjności sektora rolno – spożywczego, z jednoczesnym zapewnieniem instrumentów na rzecz różnicowania działalności gospodarczej w kierunku tworzenia alternatywnych źródeł dochodów, polepszania jakości życia mieszkańców obszarów wiejskich, a także zachowania dziedzictwa kulturowego wsi. Równie ważnym aspektem, poza funkcjami ekonomicznymi i dobrymi warunkami dla rozwoju społecznego, jest ich rola w zachowaniu i odtwarzaniu walorów krajobrazowych oraz zasobów przyrody tj. zachowanie dobrego stanu ekologicznego wód i gleb, bogactwa siedlisk i różnorodności biologicznej. W związku z tym istotne jest kontynuowanie wsparcia dla obszarów wiejskich, w tym zarówno dla sektora rolniczego, jak i pozarolniczego ”rozwoju wsi” przy wykorzystaniu potencjału rozwojowego tychże obszarów i uwzględnieniu doświadczeń i ich potrzeb.

W latach 2007-2013 Polska jest największym beneficjentem programów rozwoju wsi w UE. Sytuacja ta jednak może ulec zmianie w kolejnej perspektywie finansowej po roku 2013, poprzez zmniejszenie transferów do Polski i przeniesienie ich np. do Bułgarii, Rumunii, to nie jedyne z zagrożeń nie tylko dla polskich obszarów wiejskich, ale także dla pozostałych krajów nowo przyjętych do UE w 2004 r.

W perspektywie czekającej oceny funkcjonowania WPR, która ma się odbyć na przełomie 2008/2009 oraz opracowaniu zaleceń i wskazówek do jej reformy, istotnym dla Polski jak i pozostałych nowych krajów członkowskich stają się kierunki przeprowadzenia tej reformy. Nowe państwa członkowskie (10 która weszła do UE w 2004r) „odziedziczyły „ unijną politykę rolną w kształcie odpowiadającym potrzebom UE 15 (starej Unii).Stan sektora rolnego oraz obszarów wiejskich nowych państw członkowskich różni się istotnie od UE – 15, z czego wynika inne spojrzenie oraz odmienne oczekiwania w odniesieniu do WPR i jej reform. Najważniejszymi kwestiami dla krajów UE-15 są: zachowanie odpowiedniej pozycji netto w relacji do budżetu unijnego, postęp w liberalizacji handlu artykułami rolnymi, uniknięcie degradacji obszarów wiejskich, zachowanie krajobrazu wiejskiego oraz ochrona środowiska. Dla nowych państw członkowskich w tym Polski do najważniejszych spraw można zaliczyć: stworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarstw towarowych, przeprowadzenie zmian strukturalnych i technologicznych w produkcji rolnej, wsparcie dochodów najsłabszych gospodarstw oraz aktywizacja społeczności obszarów wiejskich. Przyszła reforma WPR powinna, zatem uwzględniać potrzeby wszystkich krajów UE, wprowadzając większą elastyczność w wykorzystaniu instrumentów i programów unijnej polityki rolnej, w zależności od lokalnych potrzeb. W interesie Polski jak również pozostałych nowych państw członkowskich jest, zatem utrzymywanie ścisłej współpracy w tworzeniu nowej wizji WPR po 2013 roku, a następnie w trakcie prowadzenia negocjacji na ten temat na forum unijnym. Z dotychczasowych doświadczeń wynika, że nie zawsze udawało się budować koalicje wśród tej grupy państw. Nowe państwa członkowskie powinny nie tylko odpowiadać na propozycje ze strony Komisji Europejskiej, ale również formować własne koncepcje przyszłości WPR.

Rozalia Niedośpiał, dn. 31.02.2008
Źródło: materiały UKIE