MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Jajko jest cudem natury. Pod jego skorupką znajdują się niezbędne substancje do powstania życia. To kolebka i spiżarka dla pisklaka. Zawiera dużo białka, cenne witaminy A, D, E, K, B12, luteinę, kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6, żelazo, cynk, fosfor, chrom i potas. Jaja to jedne z najbardziej  bogatych i wszechstronnych pokarmów jakie zna człowiek. Jajko doczekało się nawet pomników. Są takie pomniki w mieście Sant Antoni de Portmany w Hiszpanii czy w Ogrodzie Królowej w Londynie.

Przez zawartość cholesterolu spożywanie jaj budzi kontrowersje. Owszem, jajko zawiera cholesterol, ale zawiera także lecytynę, która przeciwdziała jego odkładaniu się w tętnicach. Dietetycy są podzieleni co do tego cholesterolu. Twierdzą, że kilka czy kilkanaście jaj w tygodniu możemy zjadać bez obawy o cholesterol, zwłaszcza jaj od kury zielononóżki. Jaja poprzez swa dużą wartość odżywczą mają szerokie zastosowanie: jako składnik śniadań, ciast, omletów , makaronów, naleśników, kremów.

Jakość produktów rolnych, jak wiemy, zależy przede wszystkim od tego w jaki sposób są wyprodukowane. Jeżeli mamy, np. intensywną uprawę zbóż, stosujemy wysokie nawożenie i chemiczne środki ochrony roślin,  to takie zboże w mniejszym lub większym stopniu może zawierać szkodliwe substancje w swoim składzie chemicznym. Jeśli będziemy żywić takim zbożem kury, to zarówno do budowy swych organizmów jak i do produkcji jaj wykorzystują szkodliwe substancje, które częściowo pozostają w mięsie jak i jajach kur.

Inaczej powstają produkty ekologiczne. Rolnictwo ekologiczne to rolnictwo zbliżone do naturalnych sposobów gospodarowania. w naszych ekologicznych gospodarstwach kury żywione są tylko paszami ekologicznymi: zbożem, ziemniakami, zielonką. Co ważne kury przebywają cały czas na wybiegach, na świeżym powietrzu. Kury należą do ptactwa grzebiącego i w ziemi szukają owadów , wapnia, mikroelementów. W Małopolsce chów drobiu w gospodarstwach ekologicznych prowadzi się zazwyczaj na niewielką skalę więc kury mają doskonałe warunki  bytowania: grzebania ,zjadania zielonki, ziół, owadów oraz innych pasz które decydują o jakości biologicznej jaj i żywca drobiowego.

Szczególne walory mają jaja zielononóżki, jaja pochodzące z  gospodarstw ekologicznych, od „kur szczęśliwych” karmionych paszami naturalnymi i przebywającymi cały czas na wybiegach na wolnym powietrzu. Zielononóżka kuropatwiana jest rasą pierwotną, rdzennie polską o doskonałej zdrowotności, odporną na choroby i niskie temperatury. Dobrze radzi sobie z poszukiwaniem pokarmu w naturalnym środowisku i doskonale wykorzystuje pastwiska. Doskonale sprawdza się w małych gospodarstwach ekologicznych. Jaja pochodzące od takich niosek oprócz funkcji żywieniowej pełnią rolę żywności leczniczej. Spożywanie jaj wpływa korzystnie na zęby i zapobiega próchnicy. Obniża także ciśnienie. Nawet skorupki jaja zmielone są doskonałym łatwo przyswajalnym źródłem wapnia i mikroelementów w leczeniu osteoporozy, gośćca czy astmy.

Rolnictwo ekologiczne charakteryzuje dobra jakość paszy, wolniejsze tempo przyrostów wagi i większa pracochłonność. Wydłuża się również okres chowu. Wszystko to powoduje, że jaja ekologiczne muszą być droższe od konwencjonalnych.

W ostatnich latach zwiększa się popyt na jaja ekologiczne i  uzyskują one ceny dwukrotnie wyższe niż jaja konwencjonalne czyli około 1,5 zł / szt. Przyzagrodowy chów drobiu, to dobry sposób na rozwijanie produkcji ekologicznej w małych gospodarstwach rolnych u nas w Małopolsce. Jest to kierunek łatwy i opłacalny. Chciałbym zachęcić rolników  do poszerzenia oferty o jaja ekologiczne, gdyż jest to kierunek z wielu względów warty prowadzenia w gospodarstwie ekologicznym. Nie wymaga dużych inwestycji i taką produkcje można szybko rozpocząć.

A oto kilka ważniejszych wymagań dotyczących chowu kur niosek w gospodarstwach ekologicznych:

- ogólna powierzchnia użytkowa budynków dla drobiu nie może przekraczać 1600 m2

- zabrania się trzymania drobiu w klatkach

-   w kurniku przynajmniej 1/3 powierzchni podłogi musi być lita, nie może być zbudowana z listew ani krat, oraz musi być pokryta ściółką (słoma, wióry, torf)

- powierzchnia dla niosek musi zapewniać miejsce do gromadzenia odchodów

- kurnik musi być zaopatrzony w grzędy o odpowiednich rozmiarach w zależności od wielkości grupy i wielkości ptaków (na 1 kurę należy przyjąć 18 cm grzędy)

- jedno gniazdo do znoszenia jaj na 7 kur niosek

- jeden kogut na 10-15 kur

- stosunek okien do podłogi  w kurniku   1:20

- otwory wyjściowe i wejściowe  ilością i wielkością mają być dostosowane do wielkości ptaków, a łączna ich długość przynajmniej 4 m na 100 m2 powierzchni pomieszczeń przeznaczonych dla ptaków

- dostępność poidła -  2,5-3 cm /szt., dostępność do paszy 9-11 cm/szt.  brzegu karmidła

- w kurniku może przebywać  nie więcej niż 4800 szt. piskląt a do 3000 szt. niosek

- obsada do 6 kur na 1 m2 wolnej powierzchni podłogi

- kury muszą mieć łatwy dostęp do  obszarów zielonej otwartej przestrzeni wybiegu (4 m2/szt.)

- światło naturalne może być uzupełnione światłem sztucznym maksymalnie do 16 godzin z nieprzerwanym ośmiogodzinnym odpoczynkiem nocnym bez światła sztucznego

- do dziennej dawki pokarmowej należy dodawać paszę objętościową, zieloną lub susz

Podsumowując, jaja są łatwe do sprzedaży i transportu , zajmują mało miejsca, można je przechować. Do chowu kur wykorzystujemy tylko pasze własne, co ma duże znaczenie w zdrowotności i żywotności kur. Co ważne również, nie ma specjalnych sanitarnych obostrzeń przy sprzedaży jaj, jak to bywa z innymi produktami ekologicznymi. Produkcja jest przewidywalna i niezależna od warunków pogodowych. Mamy przy tym stały całoroczny przypływ gotówki. Ceny jaj na rynku są bardziej atrakcyjne niż innych produktów ekologicznych. Niektóre z gospodarstw ekologicznych już hodują  co po 200 kur nieśnych i nie mają problemu ze zbytem. Można zatem sprzedawać jaja z gospodarstw ekologicznych o wysokiej wartości biologicznej jaja które są równocześnie produktem spożywczym i lekiem.

Jan Pajdzik, dn. 19.09.2018 r.