Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Lnianka - uprawa, właściwości i zastosowanie

Lnianka jest to roślina oleista należąca do rodziny kapustowatych. Nosi też inne nazwy takie jak rydz, rydzyk, lennica czy ryżyk. W przeszłości występowała w stanie naturalnym na terenie Syberii. Do Polski trafiła w XV wieku i jest uprawiana również obecnie lecz na niewielką skalę. Jeszcze w XIX wieku w Polsce był uznawany za typowy kwiat polny. Występuje w dwóch formach - ozimej i jarej. Nasiona zawierają dużo, bo około 30% tłuszczu. Choć smakowo ustępuje olejom rzepakowemu i słonecznikowemu, to jednak ze względu na swe prozdrowotne właściwości jest olejem poszukiwanym. Olej zawiera duże ilości nienasyconych kwasów tłuszczowych, witaminę A, E i witaminy z grupy B, lecytynę oraz wiele cennych mikroelementów. Obecnie jest uprawiana głównie w Kanadzie, z przeznaczeniem do tłoczenia oleju przemysłowego.

 

Budowa

Kwiatostanem lnianki jest długie grono o białych lub biało-żółtych kwiatach, kwitnących  do miesiąca czasu. Łodyga sztywna może osiągnąć aż 100 cm wysokości. Owocem zaś jest łuszczynka posiadająca 8 - 10 drobnych brązowo-żółtych nasionek. Korzeń wrzecionowaty o słabo rozwiniętym systemie korzeni bocznych.

 

Wymagania klimatyczne i glebowe

Roślina o małych wymaganiach glebowych. Choć ma małe wymagania glebowe, to jednak na glebach żyźniejszych plonuje lepiej. Wymagania wodne małe, odporna na mróz, radzi sobie z suszą i jest w małym stopniu porażana przez choroby i szkodniki. Kiełkuje już w temperaturze 1°C, wschodzi szybko, po kilku dniach. Niegroźne są dla niej wiosenne przymrozki. Przy zmianach klimatycznych, które coraz częściej dotykają nasze rolnictwo, jest to jedna z tych roślin, która dobrze sobie radzi w warunkach ekstremalnych. Dobrze sprawdza się w rolnictwie ekologicznym.

 

Uprawa roli i nawożenie

Najlepsze stanowisko dla lnianki jest po okopowych na oborniku, gdzie gleba jest zasobna i odchwaszczona, jednak przedplonem może być każda inna roślina. Warunkiem jest dobre odchwaszczenie gleby i jej zasobność. Jesienne przygotowanie gleby polega na wykonaniu głębokiej orki przedsiewnej, po niej należy pozostawić grunt przez około 3-4 tygodnie. Po tym czasie, przed przystąpieniem do siewów należy bardzo dokładnie przeprowadzić zabiegi wyrównujące pole. Zaleca się zastosowanie brony lub włóki, a następnie zwałowanie ziemi wałem gładkim. Natomiast wiosenny wysiew nasion powinien rozpocząć się  wyrównaniem gleby i wałowaniem. Lnianka ma bardzo małe nasionka, dlatego należy dobrze doprawić glebę, aby rośliny wysiane płytko na  1-1,5 cm głębokości wschodziły równo. Początkowy wzrost roślin jest bardzo powolny, dlatego do momentu zakrycia międzyrzędzi należy niszczyć  chwasty z uprawy.

 

Siew i pielęgnacja roślin

Siew nasion lnianki ozimej bezpośrednio do gruntu. Termin siewu  od 10 - 20 września, siewnikiem rzędowym w rozstawie 12 - 15 cm. Ilość wysiewu 3 - 5 kg / 1 ha. Nie należy przekraczać terminu siewu, gdyż odbija się na plonowaniu. Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych zalicza się bronowanie, które niszczy siewki uciążliwych chwastów takich jak: rdest, gorczyca polna, komosa biała, rzodkiew i inne. Lnianka dobrze radzi sobie z chorobami i szkodnikami stąd nadaje się do uprawy w rolnictwie ekologicznym.

 

Odmiany

W rolnictwie ekologicznym preferowane są trzy odmiany: Borowska, Przybrodzka i Przybrodzka II.

Borowska - odmiana jara

Przybrodzka - odmiana ozima

Przybrodzka II – odmiana ozima, cechuje ją duża odporność na białą rdzę, najlepsza do uprawy ekologicznej.

 

Zbiór

Lniankę zbiera się w okresie dojrzałości pełnej, gdy łuszczynki są brunatne a nasiona rdzawo-żółte i zasychają. Formy ozime Lnianki dojrzewają już na początku lipca, natomiast formy jare pod koniec lipca lub na początku sierpnia. Opóźnianie zbioru może obniżyć plony, gdyż mogą pękać łuszczynki i dochodzi do osypywania. Plony lnianki ozimej wynoszą 10-25 dt z ha, natomiast  lnianki jarej są niższe 5-15 dt na ha. Zaraz po zbiorze należy lniankę dosuszyć, aby jej wilgotność wynosiła od 10-12 %.

 

Przechowywanie oleju

Dobre proporcje kwasów tłuszczowych oraz obecność witaminy E sprawiają, że olej można dość długo przechowywać, bez utraty jego właściwości. Warto jednak zadbać o ochronę przed światłem słonecznym i nie przechowywać go w temperaturze powyżej 20°C. Oczyszczony olej z lnianki jest bardzo odporny na jełczenie i utlenianie, a jego trwałość zwykle wynosi 18 - 24 miesięcy. Produkty tłoczone na zimno należy przechowywać w niższych temperaturach – ok. 6-10°C, a ich trwałość wynosi około 6 miesięcy.

 

Zastosowanie i właściwości

Występujący w tej roślinie olej ma działanie wielostronne i może być stosowany w wielu schorzeniach i dolegliwościach. Jest tłoczony na zimno. W ten sposób zachowuje wszystkie swoje prozdrowotne właściwości. Przechowuje się go w chłodzie. Olej z lniankimaszerokie zastosowanie w medycynie, w kuchni, w kosmetyce idermatologii, składnik suplementu diety dla zwierząt oraz źródło energii.

 

lecznicze:

Olej z lnianki sporządza się z całych ziaren. Obfituje on w kwasy omega-3 i omega-6, przez co stanowi pożądany dodatek do diet. Kwasy tłuszczowe omega-3 oraz omega-6 wpływają dobroczynnie na wzrok i układ nerwowy. Reguluje pracę układu odpornościowego, przez co zapewnia ochronę przed chorobami, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Poza tym, olej z lnianki działa pozytywnie na układ krwionośny, obniża zły cholesterol ( LDL ) oraz optymalizuje poziom cukru we krwi. Przeciwdziała chorobom skóry, łagodząc podrażnienia (np. po goleniu), zapalenie mieszków włosowych i objawy trądziku. Delikatnie wmasowany w skórę przeciwdziała wysuszaniu jej. Stosując jako odżywkę  poprawia kondycję włosów. Wystarczy spożyć dziennie 1 łyżeczkę, lnianki aby zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na nienasycone kwasy tłuszczowe.

 

w kuchni:

Oczyszczony olej lniankowy ma dość wysoką temperaturę spalania, wynoszącą ok. 246°C, która jest wyższa od popularnej oliwy, oleju kokosowego, oleju rzepakowego, oleju z pestek winogron i większości innych olejów kuchennych. Dlatego można go używać do głębokiego smażenia i pieczenia. Nie należy jednak podgrzewać nieoczyszczonego oleju tłoczonego na zimno, ponieważ zawiera składniki, które znacznie szybciej ulegają spaleniu i tworzą się substancje toksyczne dla organizmu. Olej z lnianki ma charakterystyczny orzechowy posmak, który sprawia, że ​​doskonale nadaje się do smażenia żywności i różnych przysmaków.

 

W kuchni często polecany jest jako:

  • dodatek do dressingów sałatkowych,
  • zdrowa i smaczna baza do różnego rodzaju marynat,
  • zdrowy dodatek do kasz, makaronów i ziemniaków,
  • dodatek do sosów i zup.

 

w kosmetyce idermatologii:

  • do pielęgnacji skóry (suchej, łuszczącej się, wrażliwej, przetłuszczającej się),
  • poprawia elastyczność i wilgotność skóry,
  • reguluje pracę gruczołów łojowych,
  • działa regenerująco,
  • łagodzi podrażnienia i stany zapalne,
  • do produkcji kremów,
  • do produkcji preparatów przeznaczonych do pielęgnacji cery alergicznej,
  • wchodzi w skład balsamów do ciała, pomadek do ust, odżywek do włosów.

 

zdrowie zwierząt domowych

Olej lniankowy można również stosować jako suplement diety dla psów.

biopaliwo

Olej z lnianki jest również źródłem energii, który może być wykorzystywany w celach przemysłowych. Prowadzone są badania pod kątem potencjału w zakresie masowej produkcji alternatywnego paliwa. W Japonii naukowcy przymierzają się do wykorzystania lnianki do ekologicznej produkcji energii elektrycznej.

 

Nie są znane żadne istotne efekty uboczne działania oleju lniankowego. Warto pamiętać jednak, że podobnie jak w przypadku wszystkich innych produktów spożywczych, należy stosować go z umiarem.

 Mirosława Rogacz, dn. 15.10.2019 r.

Opracowano na podstawie:

  1. Prawie wszystko o ziołach i ziołolecznictwie - Mateusz E. Senderski
  2. Uprawa wybranych starych gatunków roślin uprawnych – Barbara Sadzońska
  3. Wielka Księga Ziół Bremnessa”- Lesley Bremness.
  4. Encyklopedia internetowa- Wikipedia.