Uprawa dyni

Dynia pochodzi z Ameryki, gdzie była hodowana już około 3000 lat temu. Pierwszymi jej hodowcami byli Indianie z dzisiejszego Peru. Do Europy została przywieziona przez Krzysztofa Kolumba w XV wieku, na którym zrobiła tak duże wrażenie, że zanotował on w swym pamiętniku dokładną datę, kiedy to ją pierwszy raz ujrzał. Niestety, musiało minąć 100 lat sceptycyzmu nad egzotyczną dynią, aby Europejczycy przekonali się, jakim jest ona wspaniałym owocem. Tak, dynia jest owocem, i to jagodą, a nie warzywem – jak większość z nas myśli. Uprawia się ją niemal we wszystkich krajach naszego kontynentu. Historia dyni jest naprawdę interesująca.

Na przykład zanim pojawiła się nazwa dynia, a było to w XVII wieku, Grecy nazywali ją pepon, co oznaczało „gotowana w słońcu”. Francuzi mówili na nią potrion – czyli „duży grzyb”, a Anglicy określali ją pumpkin, co znaczy „duży melon”. Słowo squash Amerykanie zapożyczyli, tworząc skrót od indiańskiej nazwy askutasquash – „nadająca się do jedzenia na surowo”.

W Polsce uprawia się dynię olbrzymią i zwyczajną. W obrębie dyni zwyczajnej wyróżniane są odmiany botaniczne, o dużych, owalnych owocach (dynia makaronowa), o owocach spłaszczonych (patison) i cechujące się owocami silnie wydłużonymi (cukinia i kabaczek). Wśród odmian są formy o długich pędach płożących lub pnących się, albo o zwartej i wzniesionej formie krzaczastej lub półkrzaczastej (głównie dynia olbrzymia).

Warzywo to można uprawiać z siewu lub z rozsady. Dynia nie jest wrażliwa na przedplon – może być uprawiana po wszystkich roślinach, z wyjątkiem należących do tej samej rodziny. Istnieje jednak szereg reguł, których należy przestrzegać, aby uzyskać zadowalające plony.

Wymagania

Dynia ma najmniejsze wymagania cieplne ze wszystkich warzyw dyniowatych. Optymalna temperatura wzrostu roślin to 25°C. Pod uprawę trzeba wybrać stanowisko ciepłe i słoneczne. Rośliny potrzebują dużo wody. Związane jest to z dużą powierzchnią liści oraz płytkim systemem korzeniowym. Przy niedoborze wody owoce są mniejsze, zwierają jednak więcej suchej masy i są słodsze. Najlepsze gleby pod uprawę dyni to średnio zwięzłe, o znacznej zawartości próchnicy, żyzne, przepuszczalne i przewiewne, szybko nagrzewające się, o odczynie zbliżonym do obojętnego. Przy odpowiednim nawożeniu i dostatecznym zaopatrzeniu roślin w wodę na glebach tych uzyskuje się z reguły bardzo wysokie plony.

Przygotowanie pola i nawożenie

Pole pod uprawę dyni powinno być starannie przygotowane, aby stworzyć roślinom korzystne warunki powietrzne i wilgotnościowe. Uprawia się ją na stanowisku w pierwszym roku po przeprowadzonym jesienią nawożeniu organicznym. W drugim roku po oborniku może być uprawiana tylko na glebach bardzo żyznych, w dobrej kulturze i zasobnych w składniki pokarmowe. Nawozy fosforowe i potasowe można rozsiać jesienią lub w czasie wiosennego przygotowania pola. Lepszy jest siarczan potasu, ponieważ dynia, podobnie jak ogórek, jest wrażliwa na chlorki. Nawozy azotowe rozsiewa się wiosną 2/3 dawki przed siewem lub sadzeniem dyni, a 1/3 pogłównie, w okresie zawiązywania pierwszych owoców.

Siew i pielęgnacja

Dynię olbrzymią można uprawiać z siewu lub z rozsady. Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych należy też spulchnianie gleby, odchwaszczanie, podlewanie i dwukrotne nawożenie pogłówne (po pojawieniu się pierwszych zawiązków i po pierwszym zbiorze owoców. Ochrona chemiczna w zasadzie nie powinna być konieczna. Korzystny wpływ na wielkość i jakość plonu ma nawadnianie, zwłaszcza w okresie kwitnienia i zawiązywania owoców.

Dla przyspieszenia plonowania można młode rośliny ciąć za 5, 6 w pełni rozwiniętym liściem pędu głównego, co przyspiesza wyrastanie owocujących pędów bocznych. Zaleca się także uszczykiwanie w połowie sierpnia wierzchołków tych pędów nad drugim liściem za ostatnim owocem oraz wycinanie wszystkich pędów nieowocujących.

Często, by uzyskać większe i dorodniejsze owoce, przerzedza się również zawiązki i pozostawia na roślinie 3, 4 najsilniejsze — u odmian o dużych owocach. Zabieg ten przeprowadzamy gdy owoce, które chcemy pozostawić osiągną rozmiary piłki tenisowej. Równocześnie z usunięciem nadmiaru owoców skracamy też pędy, pozostawiając po 3 do 4 liście nad ostatnim owocem.

Zbiór i przechowywanie

Owoce dyni olbrzymiej zbiera się, gdy są całkowicie dojrzałe, co poznaje się po zmianie barwy skórki na intensywniejszy kolor i „pustym” dźwięku przy pukaniu. Zawierają wtedy najwięcej cukrów. Jesienią, przed spodziewanymi przymrozkami, należy zebrać owoce, gdyż przemarznięte szybko gniją. Przez 10–14 dni po zbiorze owoce powinny być przechowywane w temperaturze 26–30°C i wilgotności powietrza około 80% — takie warunki sprzyjają zabliźnianiu się skaleczeń skórki powstałych podczas zbioru i transportu. Później najlepiej przechowywać je w temperaturze 5–10°C i wilgotności powietrza 70–80%. W takich warunkach mogą być przechowywana nawet przez kilka miesięcy.

Owoce dyni są bogate w składniki odżywcze. Dynia jest też często uprawiana dla owoców, używanych do marynat i marmolady, a także różnych potraw. Miąższ owoców wpływa dodatnio na działanie przewodu pokarmowego, wydzielanie żółci, poprawia gospodarkę wodną organizmu i przemiany soli oraz wzmacnia system immunologiczny. Owoce zawierają węglowodany, białka, a także karoteny, stanowiące prowitaminę A i sole mineralne: fosfor, potas, cynk, sód, siarka i magnez. Nasiona mają działanie przeciwpasożytnicze. Działają skutecznie m.in. przeciw robaczycom i tasiemczycom u bydła i świń. W oleju z pestek dyni jest wysoka zawartość kwasów tłuszczowych nienasyconych i nasyconych oraz witaminy K, karotenoidów i tokoferoli.

Grażyna Janik, dn. 26.10.2018

źródło: internet