Kraina jak baśń
Suwalszczyzny łączy cechy terenów podgórskich z niżem pojezierzy. Hasło promocyjne "kraina jak baśń” odzwierciedla piękno tego regionu. Urozmaicona rzeźba terenu, jary, wzgórza morenowe, największe w Polsce nagromadzenie głazów narzutowych i dziesiątki malowniczych jezior. Prawie 45% powierzchni województwa podlaskiego to tereny cenne przyrodniczo położone na Sieci Natura 2000. Jest to region o czystym środowisku naturalnym. Posiada dogodne warunki do rozwoju rolnictwa a szczególnie chowu bydła i przetwórstwa mleka. Spółdzielnie mleczarskie i ich produkty znane są w całym kraju i za granicą. Stąd Suwalszczyznę zwano także krainą serów. Dobrze rozwinięta jest tutaj również rolna infrastruktura rynkowa. Zachowało się dziedzictwo przyrodnicze i kulturowe wsi podlaskiej. Widać, z jakim pietyzmem dba się o bogatą historię tego regionu. Są tu ślady obecności wielu kultur – żydowskiej, litewskiej, niemieckiej.
W Suwalskiem mamy około 93 tys. gospodarstw rolnych. Z tego 86% to gospodarstwa od 1-20 ha, 12% gospodarstwa od 20 do 50 ha i tylko 2% to gospodarstwa duże powyżej 50 ha. Użytki rolne zajmują ponad 1 mln ha (1059385 ha). Ponieważ bardzo duży jest tu udział trwałych użytków zielonych stąd wysoka jest obsada bydła - 88 sztuk na 100 ha (w tym krów 42,9).Wysoka jest także obsada trzody chlewnej i wynosi 44 szt. na 100 ha.
Pierwszą miejscowością na naszej szkoleniowej trasie był Ciechanowiec .W tej miejscowości znajduje się wielkie Muzeum Rolnictwa im. księdza Krzysztofa Kluka. Pięknie odrestaurowany pałac Starzeńskich wraz z zabudowaniami skansenu zajmuje powierzchnię 16 ha. Ostatni z rodu Starzeńskich zmarł przed kilku laty. Tutaj prezentowane są wschodnio-podlaskie zagrody szlacheckie które pokazują przekrój ówczesnego społeczeństwa. Od chłopskich chałup (chaty biedne z 1 izbą) po chaty typu dworkowego (4 izby). Wszystkie chaty pokryte strzechą, spichrze, kuźnia i kościół z XVIII w. Wewnątrz meble i sprzęty z ubiegłego wieku. Na terenie dworku zlokalizowane jest Muzeum Pisanek. Ekspozycja pisanek ze zbiorów prof. Ireny Stasiewicz-Jasinkowskiej i Jerzego Jasinka z Warszawy obejmuje pisanki z całego świata m. inn. z Chin, Rosji, Ukrainy z krajów Afrykańskich, Ameryki i innych krajów dalekiego wschodu. Drewniane chaty skansenu sąsiadują z ogródkiem botanicznym, w którym znajduje się kolekcja 380 ziół używanych w wiejskiej medycynie XVIII wieku. Ponadto stajnie, owczarnia, stodoły, nadal pracujący młyn wodny, wiatrak i pasieka. W owczarni owce rasy wrzosówki i świniarki. W pawilonie wystawowym znajduje się kolekcja ciągników, maszyn i narzędzi rolniczych typowych dla tego regionu. Odremontowane stare ciągniki Ursusa, Buldoga i in. wyglądają jak nowe. W kolekcji skansenu są również małe i duże młocarnie, wialnie, siewniki, snopowiązałki, kosiarki, kopaczki, kieraty, sieczkarnie, żarna, powozy. Leciwe maszyny ciągnikowe i konne są sprawne i doskonale zachowane. Prezentowane powozy jeszcze w latach 60-70 ubiegłego wieku były w użyciu. W dworku znajduje się także, jedyne w Polsce Muzeum Weterynaryjne z bardzo bogatymi zbiorami historii weterynarii.
Przed wieczorem dotarliśmy do pięknie położonego wśród zieleni dużego gospodarstwa agroturystycznego (40 ha) z ogrodem ziołowym (11 ha) Pana Mirosława Angielczyka w Korycinach. Ciekawe drewniane zabudowania gospodarcze. Domy mieszkalne kryte strzechą przeznaczone dla turystów. Duży ogród z tysiącem gatunków ziół. Gospodarz posiada szeroką wiedzę i doświadczenie w tej dziedzinie. W jego sklepiku zielarskim znajduje się szeroki wachlarz ziół. Ponadto właściciel posiada gospodarstwo z uprawami ekologicznymi i chowem trzody chlewnej i drobiu oraz znaną w całym kraju przetwórnię ekologicznych ziół "Dary Natury”. A całe to gospodarstwo z częścią agroturystyczną zbudował w ciągu kilkunastu lat (baza noclegowa 110 osób).
Kolejnym miejscem był Wigierski Park Narodowy. Położony jest na północnym skraju Puszczy Augustowskiej i zajmuje powierzchnię około 15 tys. ha gdzie około 60% stanowią lasy i około 20% wody. Jest to najdalej wysunięty skrawek Polski, gdzie zbiegają się granice Rosji, Litwy i Białorusi. Przeplata się tutaj historia polska, litewska i krzyżacka. Region słynie z litewskich smakołyków: kartaczy, kołdunów i sękaczy, których też mogliśmy posmakować. Teren ten bezcenny i niepowtarzalny jest jednym z najciekawszych krajobrazów naszego kraju. Wigierski Park Narodowy to jezioro Wigry z czterdziestoma przylegającymi doń mniejszymi jeziorami oraz półwysep z barokowym klasztorem Kamedułów majestatycznie wznoszącym się nad jeziorem. Kameduli wznosili go przez 50 lat. Po połowie XVII wieku klasztor należał do najbogatszych w Polsce. Kameduli także założyli miasto Suwałki. W 1989 roku w klasztorze przebywał z wizytą Papież Jan Paweł II. Dziś statek "Kameduła’’ pływa właśnie tą trasą papieską którą płynął podczas pielgrzymki Papież Jan Paweł II. Wigry to teren bezcenny, niepowtarzalny jeden z najciekawszych krajobrazów naszego kraju. Jest to jedyne w Polsce jezioro o tak krętej linii brzegowej, która liczy aż 72 km długości. Park Wigierski leży w Sieci Natura 2000. Posiada bogatą florę i faunę. Na terenie Parku stwierdzono 205 gatunków ptaków, 50 gatunków ssaków i dużo, bo aż 120 rodzin bobrów. Wśród ptaków: błotniaki, rybołów, czajki, kormorany i in. Zamieszkuje go dużo drapieżników: wydry, wilki, szopy, kuny, jenoty. Także łosie i jelenie. Przed wojną z Puszczy Augustowskiej wywożono drewno do innych krajów Europy. Tym celom służył Kanał Augustowski i Wigierska Kolej Wąskotorowa. Zarówno kolej wąskotorowa jak i Kanał Augustowski dzisiaj służą celom turystycznym. Jezioro Wigry to jezioro polodowcowe powstałe 14-12 tys. lat temu. Nie ma ono dopływu ani odpływu i zasilane jest tylko wodą opadową. Podobnie jak przylegające powytopowe jeziorka są również bez odpływu i dopływu. Żyje w nim około 30 gatunków ryb: sumy, leszcze, sieje, węgorze, sielawy, liny i szereg innych gatunków. Mieszkańcy tych terenów to potomkowie Jaćwingów, plemion litewskich. Na terenie parku rośnie sosna, świerk, wiąz, lipa, klon, jesion i bogate runo leśne. Ciekawostką Wigierskiego Parku Narodowego są tzw. suchary co najprawdopodobniej w miejscowej nomenklaturze oznacza jałowy, czyli suchy. Brzegi małych jeziorek porośnięte są suchymi drzewami. Suchary przypominają naturalną tundrę. Park Wigierski powstał w roku 1989. Na terenie parku można spotkać także torfowiska. Opisano tu około tysiąca gatunków roślin. Charakterystyczne to np. sasanka i zawilec żółty. W parku można spotkać nawet Orła Bielika.
Drugi Park, który zobaczyliśmy, to Narwiański Park Narodowy obejmujący dolinę Górnej Narwi. Rzeka tworzy unikalny system charakteryzujący się występowaniem sieci połączonych koryt. Narew wije się zygzakami dzieląc swe koryto na wstęgi. To prawdziwy wodny labirynt, który można pokonywać łodzią pychówką odpychając się od dna tyczką. Występuje tu duża bioróżnorodność flory i fauny. Teren jest trudnodostępny gdyż dolinę wypełniają torfowiska. Aby ułatwić zwiedzanie i jego poznanie powstały kładki, wytyczono szlaki turystyczne i wieże widokowe. Park powstał w 1996 roku, zajmuje 7350 ha rozciąga się na długości 46 km od Suraża do Rzędzian. Na terenie parku mamy 50 gatunków ważek, 50 gatunków motyli i aż 150 gatunków pająków. W wodach Narwi występują 22 gatunki ryb m.in. szczupak, sum, lin, leszcz, różanka. Z płazów: kumak nizinny i grzebiuszka drzewna. Z gadów jaszczurki i zaskrońce. Park jest ważną ostoją szczególnie ptaków wodno-błotnych. W szuwarach można spotkać bataliony, czajki, rycyki, czaple, czarne bociany, krwawodzioby i in. Wiosenne rozlewiska to miejsca odpoczynku i żerowania dużych stad gęsi i kaczek. Na terenie parku dominują trzcinowiska i turzycowiska a dalej od rzeki zbiorowiska łąkowe z kukułką, mieczykiem dachówkowatym i goryczką wąskolistną. Te piękne widoki ubarwiają pływające liście grzybieni białych i grążeli żółtych. Siedziba Parku mieści się w XIX wiecznym dworku w Kurowie. Tu znajduje się bogata ekspozycja przyrodnicza. Zaś z baszty widokowej dworku roztacza się piękny widok na całą dolinę Narwi. Stąd można podziwiać walory przyrodnicze doliny i obserwować narwiańskie ptaki.
We wsi Pentowo pomiędzy Narwiańskim Parkiem Narodowym a Biebrzańskim znajduje się Europejska Wieś Bociania. Tutaj jest stary dwór i majątek szlachecki. Na małej powierzchni można oglądać z platformy widokowej 33 gniazda bociana białego. Jak okiem sięgnąć wokół na dachach stodół i na połamanych sosnach podworskiego parku bocianie gniazda. Specyficzna atmosfera tego miejsca sprzyja artystom. Tu odbywają się plenery, wystawy malarskie i fotograficzne, a także warsztaty edukacyjne dla dzieci i młodzieży i konferencje przyrodnicze. W sklepiku można zakupić rzeźbione z drewna bociany różnej wielkości.
Suwalszczyzna to tereny polodowcowe wszędzie widać ogromną ilość głazów, które wykorzystuje się do różnych celów najczęściej budowlanych. Z tych głazów zbudowano m.in. bunkier Hitlera. W czasie II wojny światowej duże ilości tych kamieni wywożono z Suwalszczyzny do Niemiec. Około 11700 lat temu lodowiec sięgał do Biebrzy a cofając się formował krajobraz. Ocenia się, że grubość pokrywy osadowej lodowca wynosiła 250 m. Suwalszczyzna przechodziła 8 zlodowaceń. Lodowiec pozostawił po sobie dużo jezior i unikalnych pomników przyrody. Bez wątpienia taką osobliwością jest Jezioro Hańcza. Leży wysoko bo 227 m n.p.m. Jezioro to ma powierzchnię 304 ha i jest bardzo głębokie 108 metrów. Co ciekawe jest to również jezioro bez dopływu i odpływu. Jego dno jest tak szczelne, że woda ani nie przesiąka ani nie podsiąka. Brzegi jeziora są bezleśne i na brzegach nie ma drzew a fauna i flora, która tu występuje jest typowa dla jezior skandynawskich. Geolodzy stwierdzili, że na głębokości 600-700 m pod dnem jeziora istnieje do tej pory zmarzlina.
Tykociny, Augustów, Suwałki to urocze miasta na naszej drodze związane z królem Zygmuntem II Augustem. Tykociny położone nad Narwią zwane były miastem spichrzów. Stąd odpływały miejscowe towary rolnicze do Gdańska. Tutaj znajduje się dobrze zachowana, znana w świecie Synagoga Wielka (obecnie muzeum). Ponadto jest tu wiele zabytkowych budowli takich jak kościół Bernardynów, pomnik Stefana Czarnieckiego, siedziba rodu Branickich i wiele starych zabytkowych kamieniczek. Tu znajduje się także ufortyfikowany potężny zamek zbudowany dla Zygmunta II Augusta. Zamek choć wcześniej zniszczony, niedawno został odbudowany i przywrócono mu częściowo dawną świetlność.
Inne ciekawe miejsca które zasługują na uwagę to: Punkt widokowy "U Pana Tadeusza” w Smolnikach z widokiem na panoramę Suwalskiego Parku Krajobrazowego. Tutaj kręcono przemarsz wojsk napoleońskich w filmie "Pan Tadeusz” stąd nazwa. Smolniki to takie turystyczne Zakopane Suwalszczyzny które corocznie odwiedza tysiące turystów.
Góra Cisowa inaczej Góra Sypana to wybrzuszenie o wysokości 70 m nad poziomem Jeziora Kleszczowieckiego. Z góry tej można obserwować na dużej przestrzeni przekonujące, bardzo zróżnicowane ukształtowanie terenu powstałe na skutek zmian polodowcowych.
W Puszczy Rominckiej w czasie I wojny światowej wybudowano (akwedukty) dwa mosty kolejowe o długości 200m i wysokości 40m trudne do zniszczenia przez saperów. Dotrwały do naszych czasów i są obecnie najwyższymi mostami w Polsce.
Augustów to letnia stolica województwa podlaskiego, znana z romantycznych piosenek "Augustowskie Noce” czy "Beata z Albatrosa”. Piękne miasto, które otaczają lasy pełne grzybów
i urocze jeziora: Necko, Białe, Rospuda, Studzieniczne, Sajno oraz Sajenek z rzeką Nettą. Puszcza Augustowska to największy zwarty kompleks leśny na Europejskim Niżu. Nad jeziorem Studzieniczne w miejscowości o tej samej nazwie znajduje się Sanktuarium Matki Boskiej Studzieniczańskiej oraz Kaplica na Wyspie. Stoi także pomnik papieża Jana Pawła II, który odprawił pamiętną mszę świętą podczas pielgrzymki w roku 1989 r.
Suwałki to miasto wielokulturowe, o czym świadczą cmentarne nekropolie: rzymskokatolicka, prawosławna, ewangelicka, żydowska i mahometańska. W mieście pozostało małomiasteczkowe budownictwo z dwu ostatnich stuleci. Ciekawie prezentują się budynki koszarowe z przełomu XIX i XX wieku. Tutaj urodziła się i tu spędziła dzieciństwo Maria Konopnicka. W tym budynku mieści się obecnie muzeum imienia poetki.
Nie zobaczylibyśmy tych wszystkich ciekawych miejsc Suwalszczyzny gdyby nie Doradca Pani Małgorzata Wróblewska z Suwalskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego w Szepietowie, która była naszym przewodnikiem po Suwalszczyźnie. Pani Małgosia zna doskonale swoje województwo jest doskonałym doradcą i przewodnikiem za co Pani Małgosi serdecznie dziękujemy. Jesteśmy Suwalszczyzną, jej przyrodą i rolnictwem zachwyceni. Suwalszczyzna to "kraina jak baśń”.
autorzy: Jan Pajdzik, Józef Rusnak
zdjęcia: Jan Pajdzik
Drukuj
PDFPolecamy
