Szkolenie nt. roślin kapustowatych
29 maja 2024 r. na terenie Warzywniczej Stacji Doświadczalnej Uniwersytetu Rolniczego w Mydlnikach koło Krakowa odbyło się szkolenie pt. Kapustowate – odżywiają, leczą i zdobią zorganizowane wspólnie przez dział TPRiD MODR z s. w Karniowicach oraz UR w Krakowie. Szkolenie otworzyli prof. dr hab. Edward Kunicki, dziekan Wydziału Biotechnologii i Ogrodnictwa, Wiesław Grochal, zastępca dyrektora Małopolskiego Ośrodka Doradztwa Rolniczego i dr inż. Piotr Bucki, pracownik działu TPRiD. W szkoleniu uczestniczyli zarówno pracownicy uczelni, MODR i innych instytucji związanych z ogrodnictwem, a także studenci i rolnicy. Głównym sponsorem wydarzenia była firma Rol-Spec, dostarczająca na rynek polski nasiona warzyw, a partnerem szkolenia była firma Farmer CO., znana głównie z produkcji i montażu tuneli foliowych.
Kierownik PZDR Tarnów, Eugeniusz Tadel prezentuje rzodkiew uprawianą z siewu i z rozsady. fot. Daniel Begović
Przybyli goście mogli zapoznać się z doświadczeniami prowadzonymi w wysokich tunelach foliowych na roślinach kapustowatych. Tegoroczne badania obejmowały m.in. porównanie wczesnych odmian kapust mieszańcowych (Baggins i Gaja) i coraz chętniej spożywanej w Polsce rukoli, również o smaku wasabi. Jednym z przedstawionych doświadczeń agrotechnicznych było porównanie uprawy rzodkwi japońskiej odmiany Fujiama F1 z rozsady i siewu nasion wprost do gruntu. Okazuje się, że w tym pierwszym przypadku rośliny wyrosły znacznie okazalsze, niemniej ich korzeń w dolnej części został skrócony i zdeformowany. Uprawa z rozsady tego warzywa w tunelu foliowym umożliwia znaczne przyspieszenie rozwoju roślin i uzyskanie większego plonu, jednak kosztem jakości części jadalnej. Wszystkie prezentowane doświadczenia pod osłonami prowadzone na UR w Krakowie są prowadzone zgodnie z zasadami rolnictwa ekologicznego. Jak poinformowali: dr hab. Iwona Domagała-Świątkiewicz, prof. UR oraz prof. dr hab. Piotr Siwek istotą prowadzonych wieloletnich badań (od 2015 r.) było wykazanie pozytywnego wpływu roślin okrywowych i nawozów zielonych uprawianych w postaci przedplonów na wielkość i jakość plonu roślin warzywnych w perspektywie długofalowej. Założenia te z czasem osiągnięto, dzięki szeregowi zalet wprowadzania biomasy przedplonów do gleby, z których warto wymienić m.in. poprawę jej właściwości fizyko chemicznych oraz zwiększenie zawartości materii organicznej i składników pokarmowych.
Drugą część spotkania stanowił cykl wykładów tematycznych. Pierwszy z nich dotyczący wartości odżywczej i leczniczej roślin kapustowatych wygłosiła dr hab. Elżbieta Jędrszczyk. W Polsce do najczęściej spożywanych roślin z tej grupy zalicza się oczywiście warzywa kapustne, w tym kapustę głowiastą białą, brokuła i kalafiora. Charakteryzują się one m.in. wysoką zawartością białka, witaminy C, B i K, soli mineralnych oraz specyficznych związków opartych na siarce. Glukozynolany reprezentuje ponad 120 związków, które występują w roślinach kapustowatych (kapustnych i rzepowatych) w różnych ilościach. Posiadają one szerokie spektrum działania w profilaktyce chorób. Niemniej osoby cierpiące na choroby tarczycy nie powinny spożywać zbyt dużej ilości warzyw kapustnych, ze względu na działanie wolotwórcze ww. związków.
Kwestie ochrony warzyw kapustnych przed szkodnikami i chorobami omówili dr hab. Elżbieta Wojciechowicz-Żytko i dr hab. Jacek Nawrocki. Do najbardziej uciążliwych szkodników tej grupy roślin należą tantniś krzyżowiaczek, śmietka kapuściana, wciornastki, pchełki, mączliki, mszyce oraz ślimaki. Z kolei często występujące choroby pojawiające się na plantacjach kapustowatych to kiła kapusty, zgnilizna twardzikowa, szara pleśń, bakteriozy, mączniaki i alternarioza. Prelegenci zwrócili uwagę m.in. na konieczność częstej lustracji pól i zachęcali do korzystania z możliwości wczesnego ostrzegania przed zagrożeniami ze strony agrofagów. Jest to możliwe poprzez ustawienie pułapek np. feromonowych oraz korzystanie z modeli chorobowych - systemów przewidywania wystąpienia infekcji na podstawie przebiegu pogody. Takie działania sprzyjają zrównoważonej produkcji warzyw poprzez optymalizację zabiegów środkami ochrony roślin przed chorobami i szkodnikami.
Mgr inż. Piotr Zawada z firmy Rol-Spec przybliżył charakterystykę odmian uprawianych w tunelach warzyw z rodziny kapustowatych. Prezentowana rzodkiew Fujiama F1 typu daikon jest ciekawą alternatywą do wprowadzenia do płodozmianu. Jest łatwa w uprawie i charakteryzuje się wysoką tolerancją na jarowizację. Można ją z powodzeniem uprawiać zarówno pod osłonami jak i w otwartym gruncie. Spośród kapust, Baggins F1 to najwcześniejsza odmiana koreańskiej hodowli NongWoo Bio do nasadzeń tunelowych. Wiąże główki średnio po 50 dniach od wysadzenia rozsady na miejsce stałe. Ta odmiana z uwagi na wyjątkową wczesność jest popularna wśród producentów uprawiających kapusty na tzw. pierwszy zbiór. Można ją sadzić w zagęszczeniu 35-55 tys./ha. Z kolei Gaja F1 jest nieco późniejsza i o ciemniejszym ubarwieniu liści. Jej główki osiągają do 2,5 kg. Atutem odmiany jest zwiększona tolerancja na pękanie.
Reprezentujący firmę Farmer CO., mgr inż. Sławomir Bryk podzielił się m.in. swoimi wieloletnimi spostrzeżeniami nt. produkcji warzyw w Polsce. W obliczu zmian klimatu i coraz mniej przewidywalnych warunków w uprawie polowej coraz więcej producentów warzyw (i nie tylko) decyduje się na budowę tuneli foliowych pojedynczych i zblokowanych. Uwzględniając przedłużający się okres wegetacji uprawę pod trwałymi konstrukcjami tego typu można prowadzić niemal przez cały rok. Ponadto tunele umożliwiają znaczne przyspieszenie produkcji, co niejednokrotnie rzutuje na ekonomiczną opłacalność gospodarstw, a także uprawę gatunków o bardzo wysokich wymaganiach termicznych.
Po oficjalnej części spotkania był czas na zadawanie pytań do prelegentów w kuluarach, a także posiłek tematyczny w postaci kapuśniaku.
Piotr Bucki
Fot. P. Bucki, E. Tadel