MAŁOPOLSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO
z siedzibą w Karniowicach

Corocznie w pierwszej połowie marca (już od 2002 roku), Dział Ekologii i Ochrony Środowiska MODR, organizuje spotkania zainteresowanych tymi zagadnieniami. Staramy się tak dobierać tematy wykładów, aby każdy mógł znaleźć coś dla siebie. Sądząc po frekwencji (w tym roku ok. 250 gości), myślę, że pomysł i taką formułę imprezy warto dalej kontynuować. Na konferencji obecni byli rolnicy, przedsiębiorcy, pracownicy małopolskich samorządów wszystkich szczebli, doradcy z biur powiatowych MODR, przedstawiciele Izb Rolniczych, naukowcy z krakowskiego Uniwersytetu Rolniczego, Ekonomicznego i AGH, studenci, uczniowie, nauczyciele, oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych i różnych zainteresowanych instytucji.

Pierwszy ogólny wykład  o zmianach  klimatycznych, wygłosili prof. Tadeusz Zawora i dr Agnieszka Ziernicka z Katedry Meteorologii i Klimatologii Uniwersytetu Rolniczego w Krakowie. Naukowcy w sposób bardzo ciekawy i zrozumiały dostarczyli szczegółowych informacji „jak to się działo” w przeszłości i teraz, i co czeka nas i nasze rolnictwo w obliczu dalszego ocieplania się klimatu. Prognozy wzrostu temperatury do końca XXI wieku o 1,1 – 6,4 stopnia Celsjusza, na pewno brzmią groźnie( w skutkach). W trakcie dyskusji nie poparto stanowiska „liberałów”, którzy twierdzą że zmiany klimatyczne są procesem naturalnym i nie są powodowane działalnością ludzi.

Z tematów technicznych rozpoczęliśmy od kolektorów słonecznych, które od wielu lat stanowią w Polsce najszybciej (wzrost ok. 30 % rocznie) rozwijający się rynek urządzeń OZE. Swoją ofertę w formie wystawy, pokazały firmy BMK SOLAR z Chorzowa, INSBUD z Olkusza, oraz ECO-SCHUBERT z Krakowa. Przedstawiciel tej ostatniej, Pan Tomasz Sumera w trakcie swojego wykładu szczegółowo omawiał kolektory próżniowe i płaskie, podał także przykłady zastosowania pomp ciepła i wiatraków o różnej mocy, nie tylko dla budynków jednorodzinnych. Mówił też o pomocy finansowej na te inwestycje m.in. z Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska.

Następnie głos oddaliśmy samorządowcom. Gmina Mszana Dolna jest znana nie tylko dzięki ( dziś już pięciokrotnej) medalistce Justynie Kowalczyk, ale również z pasji radnych gminy do OZE. W dniu naszej konferencji wójt Tadeusz Patalita odbywał rozmowy w Ministerstwie Sportu w sprawie budowy dróg narciarstwa biegowego i nie mógł być wśród nasi. Jego przedstawiciel, Pan Maciej Liberda omówił przebieg realizacji oraz finansowanie instalacji solarnych zamontowanych w prawie wszystkich szkołach i budynkach użyteczności publicznej gminy (w sumie 25 budynków i 240 kolektorów). Wartość inwestycji wyniosła ok. 2,5 mln zł. Tym samym Gmina Mszana Dolna„przoduje” w Małopolsce na rzecz praktycznego wykorzystania energii słonecznej. Gmina planuje(poprzez Związek Gmin) ogromne inwestycje w OZE, tym razem w budynkach jednorodzinnych na kwotę ok. 15 mln zł.

Propozycje z zakresu finansowania inwestycji w OZE przedstawił Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego w osobach Pani Katarzyny Ździebko i Pani Katarzyny Sowińskiej. Omówiono Małopolski Regionalny Program Operacyjny, niestety na priorytet pod nazwą „Infrastruktura Ochrony Środowiska”przeznaczone są relatywnie małe środki, przy bardzo skomplikowanych procedurach dostępu. Duże nadzieje budzi Szwajcarsko-Polski Program Współpracy (uwaga nabór wniosków do 20.04.2009). Zaprezentowano również jedno z działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich(PROW) pod nazwą” Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej” w zakresie wytwarzanie i dystrybucji energii ze źródeł odnawialnych(nabór wniosków II kwartał 2009 r.) Powyższe środki pomocowe są dostępne dla gmin, różnych instytucji i podmiotów realizujących głównie cel publiczny. Prowadzący spotkanie zwrócił uwagę słuchaczy na materiały konferencyjne zawierające finansowanie pozostałych działań z PROW, z których mogą korzystać m.in. osoby fizyczne, rolnicy, domownicy, gospodarstwa agroturystyczne. W trakcie dyskusji ostro krytykowano polski system prawny i finansowy nie sprzyjający rozwojowi OZE.

Nie mogliśmy pominąć tematu biomasy z odpadów drzewnych, rolniczych (np. słomy)  i z upraw energetycznych, najbardziej  perspektywicznych  źródeł energii odnawialnej, dające ciepło z bezpośredniego  spalania w kotłach, lub biomasy jako surowca do produkcji biopaliw płynnych takich jak biodiesel, biometanol czy też biomasy jako surowca do produkcji biogazu. Pan Zdzisław Ginalski z Centrum Doradztwa Rolniczego w Radomiu referujący temat, zwrócił uwagę na nie wykorzystany potencjał 2 mln ha gruntów w Polsce, z których obecnie tzw. celowe plantacje energetyczne objęły obszar o powierzchni zaledwie ok. 10 000 ha. W trakcie dyskusji, dotychczasowe doświadczenia rolników z uprawami energetycznymi zostały ocenione negatywnie. Określenie „wpuszczeni w wierzbę” niestety jest prawdziwe, szczególnie w odniesieniu do małych plantacji, które liczyły na dochód ze sprzedaży tego surowca energetycznego. Prelegent przedstawił wyniki badań własnych z uprawą roślin energetycznych takich jak: wierzba wiciowa, miscanthus (trawa słoniowa), ślazowiec (malwa pensylwańska), topinambur (słonecznik bulwiasty), mozga trzcinowata i rdest sachaliński.

Biogazownie rolnicze w Polsce to najważniejsze inwestycje wymagające natychmiastowej realizacji. Przede wszystkim to sposób na utylizację bioodpadów ze śmieci, z osadów ściekowych, z przetwórstwa spożywczego (mięsnego, mlecznego, owocowo-warzywnego), z rolnictwa(gnojowica, zbędna roślinność, nieużytki). Pani Dorota Szczepanik z firmy Centrum Elektroniki Stosowanej w Krakowie, przedstawiła gotowe założenia projektowe, organizacyjne, technologię i efekty ekonomiczne, na bazie typowej biogazowni niemieckiej pracującej w oparciu o kiszonkę z kukurydzy uprawianej na powierzchni 440 ha (instalacja o mocy ok.1MW en. elektrycznej i 1MW en. cieplnej jednocześnie). Oczywiście dodatkowo można w niej utylizować wymienione wcześniej odpady. Korzyści dla inwestora np. Spółki gminnej to dochód 1 255 000 zł rocznie, po odjęciu wszystkich kosztów, w tym kosztów zakupu u rolników kiszonki z kukurydzy, po cenie 80 zł za tonę świeżej masy. Rolnicy dodatkowo otrzymują bezpłatnie (lub za symboliczną złotówkę) bezzapachowy odpad pofermentacyjny czyli doskonały płynny nawóz naturalny.

W Małopolsce aż 38 Gmin mogłoby inwestować w źródła geotermalne. Typową instalacją zawodową jest PEC- Geotermia Podhalańska S.A. Zakopane. Z odwiertu w Bańskiej płynie gorąca woda o temperaturze 80 stopni, do 1300 odbiorców(w tym 75 % to domy mieszkalne),w gminie Szaflary, a także do Zakopanego i do oddanego ostatnio do użytku zespołu basenów termalnych w Bukowinie Tatrzańskiej. Koszty opłat mieszkańców za C.O. i podgrzewanie(w wymiennikach ciepła)ciepłej wody użytkowej, są porównywalne z opłatami za gaz. Według zapewnień prelegenta Pana Wojciecha Wartaka, ceny ciepła nie będą rosły obecnie tak szybko jak ceny gazu, a więc można mieć nadzieję że do instalacji będą przyłączać się następni użytkownicy, jest to warunek zachowania konkurencyjności na rynku dostawców energii.

Słoma jest najtańszym źródłem energii odnawialnej, dlatego warto ponosić koszty jej przetwarzania i jeszcze z dużym zyskiem ją sprzedawać. Tematem ostatniego wykładu było brykietowanie i peletowanie (granulacja) słomy ze zbóż, z rzepaku, łodyg kukurydzy, słonecznika, trzciny, traw z łąk i pastwisk, a także z trocin i z celowych upraw energetycznych. Na sali wykładowej pozostało bardzo duże audytorium, osób chcących zapewne zająć się tym rodzajem działalności gospodarczej. Pracownik naukowy AGH w Krakowie, jednocześnie współwłaściciel rodzinnej firmy EST, Pan dr Rafał Mięso, bardzo ciekawie przedstawił ofertę różnych linii do przerobu biomasy. Urządzenia stacjonarne, bułgarskie typu „BM” firmy Andromeda o wydajności od 130, 240, 1000 kg/h, posiadają nowatorskie rozwiązania zapewniające bardzo dobrą jakość produktów końcowych. Otrzymywane brykiety i pelety mają wysoką gęstość w granicach 1,15 – 1,25 g/cm3 i kaloryczność od 14,5 – 19 Mj/kg. Gorącą dyskusję spowodowała zapowiedź pojawienia się w sprzedaży przewoźnych brykieciarko – peleciarek dostosowanych do zbioru słomy prosto z pola, z pokosów.

Dziękujemy wszystkim, którzy przyjęli nasze zaproszenie i przyczynili się do sukcesu, jakim była tegoroczna Konferencja. Łączy nas pasja do „czystej energii”, dążenie do upowszechniania wiedzy i praktycznego jej wykorzystania. Chcemy pokazywać dobre przykłady, dlatego prosimy o informacje. Zapraszamy ponownie za rok.