Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Szkodniki upraw rolniczych oraz określenie progów ekonomicznej szkodliwości

Szkodniki upraw rolniczych oraz określenie progów ekonomicznej szkodliwości

Zwalczanie szkodników zbóż, w ostatnich latach nabrało większego znaczenia. Spowodowane to jest coraz wyższymi stratami  wyrządzanymi przez szkodniki oraz ich rolą w roz­przestrzenianiu się chorób, obniżaniu plonów, a tym samym zmniejszeniu opłacalności uprawy zbóż. Szczególnie dobre warunki rozwoju stwarzają owadom wszelkie monokultury roślinne, którymi także są uprawy rolnicze, prowadzone na dużych obszarach. W takich warunkach może do­chodzić do gradacji, czyli do masowego występo­wania poszczególnych gatunków szkodników.

Mszyce - zarówno larwy, jak i postacie dorosłe, uszkadzają rośliny przez wysysanie soków z liści, pochew liściowych, źdźbeł i kłosów, co prowadzi do więdnięcia i zasychania młodych roślin oraz do niewykłaszania się zbóż i bielenia kłosów u starszych roślin. W wyniku czego obniżają wielkość plonu, jakość ziarna, obniżenie zawartości niektórych aminokwasów, co powoduje spadek wartości wypiekowej mąki. Za szkodliwość pośrednią uważa się przenoszenie wirusów.

Nadzorowane zwalczanie szkodników polega na:

  • przeprowadzaniu regularnych lustracji upraw, identyfikacji i ocenie liczebności występujących szkodników i ich wrogów naturalnych,
  • próg ekonomicznej szkodliwości:

pszenica ozima owies - kłoszenie, kwitnienie 25 mszyc na 1 kłosie,

jęczmień jary - kłoszenie, kwitnienie 15 mszyc na 1 kłosie.

Niechemiczne metody ochrony - metoda agrotechniczna

izolacja przestrzenna, usuwanie chwastów, właściwe nawożenie mineralne, oprysk roślin

metody biologiczne, wczesny zbiór.

Ploniarka zbożówka - dorosła muchówka ma długość 2 mm, lśniąco-czarne ciało, czerwone oczy i brązowo-żółte odnóża. W ciągu roku rozwija trzy pokolenia. Zimują larwy na oziminach, samosiewach zbóż i  trawach. Lot pierwszego pokolenia odbywa się od końca kwietnia do początku czerwca, natomiast od końca czerwca do sierpnia występuje pokolenie letnie, a od sierpnia do końca października pokolenie jesienne. Larwy smukłe, lśniące, białe, do 5 mm, bez nóg. Larwy I i II pokolenia uszkadzają młode zasiewy, rośliny słabo rosną, nadmiernie się krze­wią, liść sercowy jest zżółkły, daje się łatwo wyjąć. Od końca czerwca do sierpnia wylatują osobniki dorosłe drugiego pokolenia. Muchówki drugiego pokolenia składają jaja na dolnych liściach pędów bocznych a także na górnych liściach i kłosach. Wylęgłe z nich larwy uszkadzają dokłosie co może prowadzić do jego zasychania jak również zawiązki ziaren. Od sierpnia do października muchówki trzeciego pokolenia składają jaja na oziminach, samosiewach zbóż i na trawach, a wylęgłe larwy żerują podobnie jak larwy pierwszego pokolenia.

Nadzorowane zwalczanie szkodników polega na:

  • przeprowadzaniu regularnych lustracji upraw, identyfikacji i ocena liczebności występujących szkodników,
  • próg ekonomicznej szkodliwości  6 jaj na 10 roślinach lub 6 larw na 100 roślinach w fazie rozwoju liści do początku krzewienia roślin zbożowych.

Niechemiczne metody ochrony - metoda agrotechniczna

unikanie uprawy zbóż po sobie, izolacja przestrzenna od traw i kukurydzy, opóźnianie siewu zbóż ozimych, a przyspieszanie siewu zbóż jarych, mechaniczne zabiegi uprawowe, niszczenie samosiewów, zbilansowane nawożenia.

Pryszczarek zbożowiec - szkodnik należący do muchówek, długość owłosionego ciała 5 mm, czarno-brązowy tułów, czerwony odwłok, długie odnóża. Dorosłe owady wydostają się z gleby około połowy maja. Larwy wnikają do pochwy liściowej, a następnie wędrują w dół źdźbła i zaczynają żer powyżej węzła na źdźble. Wczesne objawy żerowania to nabrzmiałe pochwy liściowe uszkodzonego źdźbła, pod nimi tworzą się siodłowate narośla, w których znajdują się larwy. Następstwem uszkodzeń są niedorozwinięte rośliny, przedwczesna dojrzałość i niewypełnione ziarno.

Nadzorowane zwalczanie szkodników polega na:

  • przeprowadzaniu regularnych lustracji upraw,
  •  identyfikacji i ocena liczebności występujących szkodników,
  • próg ekonomicznej szkodliwości 15 jaj na jednym źdźble.

Niechemiczne metody ochrony - metoda agrotechniczna

zabiegi uprawowe, izolacja przestrzenna od innych roślin zbożowych, zrównoważone nawożenie.

Śmietka ozimówka - wiosną można zaobserwować rzędowe żółknięcie liści sercowych, spowodowane podgryzaniem i przegniciem u podstawy, liście te można łatwo wyciągnąć z gleby. Larwy są kremowo-białe, długości do 9 mm, cylindryczne. Postacie dorosłe są szaro-żółte z licznymi czarnymi włoskami. Zimują jaja, znajdujące się w glebie. Na wiosnę wylęgają się larwy wnikające do środka źdźbła i wyżerające całą wewnętrzną część. W ten sposób niszczą kolejne rośliny do przełomu maja i czerwca,  następnie przepoczwarczają się  w glebie na głębokość od 5 do 10 cm. Dorosłe muchówki wylatują w czerwcu i lipcu, a w sierpniu i wrześniu są składane jaja. Najbardziej zagrożone są rośliny z siewów bardzo wczesnych, przeprowadzonych w pierwszej połowie września. Pszenica ozima zasiana w październiku uszkadzana jest w stopniu małym.

Nadzorowane zwalczanie szkodników polega na:

  • przeprowadzaniu regularnych lustracji upraw ,identyfikacji i ocena liczebności występujących szkodników,
  • próg ekonomicznej szkodliwości to 10 roślin uszkodzonych w 30 badanych lub 80 larw na 1 m2.

Niechemiczne metody ochrony - metoda agrotechniczna

zabiegi uprawowe, izolacja przestrzenna od innych roślin zbożowych.

Skrzypionki - chrząszcze z rodziny stonkowatych, ciało wydłużone, metalicznie błyszczące, zielonkawe lub niebieskie, czułki długie, nitkowate. Zimują w ściółce i korzeniowych częściach roślin. Postacie dorosłe wiosną prowadzą żer uzupełniający na liściach zbóż i traw. Larwy brunatno-żółte z czarną głową, odżywiają się miękiszem, zdrapując go wzdłuż nerwów liści. Prowadzi to do powstawania białych plam i podłużnych dziurek na liściach. Chrząszcze pojawiają się w lipcu, żyją do jesieni, żerując na zbożach i trawach.

Nadzorowane zwalczanie szkodników polega na:

  • przeprowadzaniu regularnych lustracji upraw, identyfikacji i ocena liczebności występujących szkodników,
  • próg ekonomicznej szkodliwości który wynosi  1-2 larwy na jednym  źdźble zbóż ozimych, a na zbożach jarych 1 larwa na 2-3 źdźbłach.

Niechemiczne metody ochrony - metoda agrotechniczna

zabiegi uprawowe, izolacja przestrzenna od innych roślin zbożowych, zrównoważone nawożenie, opryskiwanie roślin, zwłaszcza na brzegu pola.

Wciornastki - owady wielkości od 1 do 5 mm, o ciele wydłużonym, skrzydła wąskie z długimi frędzlami, zaopatrzone w aparat kłująco-ssący. Zarówno postacie dorosłe, jak i larwy, wysysają soki z liści, źdźbeł, pochew liściowych i kłosów. Wiosną samice składają jaja w górnej części źdźbeł, tam też żerują wylęgające się larwy. Po przeobrażeniu następuje krótki okres żerowania i zejście w glebę, gdzie zimują.

Nadzorowane zwalczanie szkodników polega na:

  • przeprowadzaniu regularnych lustracji upraw, identyfikacji i ocena liczebności występujących szkodników,
  • próg ekonomicznej szkodliwości to - w okresie strzelania w źdźbło - 10 larw na źdźble, w okresie do pełni kwitnienia - 5-10 owadów dorosłych lub 5-10 larw na 1 kłosie oraz w okresie wypełniania ziarna 40- 50 larw na 1 kłosie, w okresie kłoszenia 4 owady dorosłe na 1 kłosie.

Niechemiczne metody ochrony - metoda agrotechniczna

poprawny płodozmian, poprawne nawożenie, prawidłowa podorywka i orka.

Łokaś garbatek - po przezimowaniu w glebie jasnożółte larwy zaczynają żer na zbożach ozimychi trawach, następnie na zbożach jarych. Larwy żerują o zmierzchu, nocą i w pochmurne dni. Liście są uszkadzane nie wskutek zjadania, lecz poprzez żucie i wysysanie. Objawy żerowania larw łokasia to rośliny o postrzępionych lub przeżartych liściach i połamanych źdźbłach. Największe straty są powodowane przez żerowanie larw na wiosnę. Żerują na kłosach traw i zbóż (na owsie rzadko), odżywiając się miękkim ziarnem. Skutkiem tych uszkodzeń jest szczerbatość kłosów. Jeden chrząszcz może w ciągu nocy wyjeść ziarno nawet z całego kłosa. W lipcu i sierpniu samice składają do gleby białe jaja wielkości ziarna prosa. Po około dwóch tygodniach wylęgają się larwy, które objadają kiełkujące zboża, aż po powierzchnię gleby. Łokasia mo żna spotkać najczęściej na zaperzonych polach, pastwiskach, miedzach i łąkach.

Nadzorowane zwalczanie szkodników polega na:

  • przeprowadzaniu regularnych lustracji upraw, identyfikacji i ocena liczebności występujących szkodników,
  • próg ekonomicznej szkodliwości jest następujący: jesienią po wschodach roślin kiedy znajdują się 1-2 larwy lub 4 uszkodzone rośliny na 1 m2, a wiosną na zbożach jarych gdy występują 3-5 larw lub 8-10 uszkodzonych roślin na 1 m2.

Niechemiczne metody ochrony - metoda agrotechniczna

zabiegi agrotechniczne (głęboka orka, wczesne przygotowanie ziemi pod siew) zmniejszają ryzyko masowych pojawów, niszczenie chwastów, przyorywanie ścierniska, izolacja przestrzenna, właściwe nawożenie, zmianowanie roślin.

Niezmiarka paskowana - muchówka koloru żółtego, o ciele długości około 3-4 mm, z pięcioma czarnymi paskami na grzbiecie. W warunkach Polski rozwijają się dwa pokolenia:

I - wylot muchówek pierwszego pokolenia następuje w maju i czerwcu. Samice składają jaja na liściach zbóż ozimych i jarych.

II - wylot drugiego pokolenia ma miejsce w sierpniu – przed żniwami. Składnie jaj następuje we wrześniu i październiku na perzu, samosiewach zbóż i zasiewach zbóż ozimych. Muchówka pokolenia drugiego jest wyraźnie ciemniejsza od osobników pierwszego pokolenia.

Główne szkody w zasiewach zbóż są powodowane przez larwy pierwszego pokolenia. W czasie kłoszenia zbóż ozimych na dokłosiu widoczna jest bruzda wyżarta przez larwę. Dochodzi także do utrudnienia w kłoszeniu. Obniżka plonów może sięgać 30%. Larwy pokolenia zimującego (drugiego) mogą atakować wcze­sne zasiewy zbóż ozimych. Za­atakowane rośliny nadmiernie się krzewią, niekiedy zamierają. Nie są atakowane rośliny owsa.

Nadzorowane zwalczanie szkodników polega na:

  • przeprowadzaniu regularnych lustracji upraw, identyfikacji i ocena liczebności występujących szkodników,
  • próg ekonomicznej szkodliwości 1 jajo na 10% roślin lub 10% uszkodzonych źdźbeł.

Niechemiczne metody ochrony - metoda agrotechniczna

zabiegi agrotechniczne zmniejszają ryzyko masowych pojawów, niszczenie chwastów, traw i perzu, przyorywanie ścierniska, późniejszy siew zbóż ozimych, natomiast wcześniejszy siew zbóż jarych.

Żółwinek zbożowy, lednica zbożowa.

Lednica zbożowa to pluskwiak wielkości 8-9 mm, o ciele spłaszczonym barwy żółtej z ciemnymi prążkami na głowie i tarczce tułowiowej. Larwy są podobne do owadów dorosłych, tylko mniejsze i z niewykształconymi jeszcze skrzydłami. W ciągu roku rozwija się jedno pokolenie tego szkodnika. Po przezimowaniu, na przełomie maja i czerwca następuje przelot owadów dorosłych na zboża, głównie oziminy. Tam ma miejsce żerowanie, a następnie składanie jaj na liściach. Larwy żerują podobnie do postaci dorosłych, szybko osiągając pełny rozwój.

Żółwinek zbożowy  jest pluskwiakiem wielkości około 10 mm, ma płaskie szerokie ciało, barwy szarej z czarnymi plamkami tworzącymi smugi. Szkodliwe są zarówno larwy, jak i postacie dorosłe, nakłuwające i wysysające soki głównie z ziarniaków kłosów, także z liści i pochew liściowych. Na zboża przelatują na przełomie kwietnia i maja. Młode larwy początkowo są jasnozielone, po kilku godzinach czernieją. Przepoczwarzenie następuje pod koniec maja i w czerwcu, postacie dorosłe po krótkim żerowaniu poszukują na miedzach i przydrożach miejsc do zimowania.

Nadzorowane zwalczanie szkodników polega na:

  • przeprowadzaniu regularnych lustracji upraw, identyfikacji i ocena liczebności występujących szkodników,
  • próg ekonomicznej szkodliwości: 

krzewienie na wiosnę - 2-3 osobników dorosłych na 1m2

formowanie ziarna dojrzałość mleczna - 2 larwy na 1m

Niechemiczne metody ochrony- metoda agrotechniczna

niszczenie chwastów, traw na miedzach i przydrożach, przyorywanie ścierniska po zbiorze, wczesny wysiew zbóż, sianie odmian wczesnych, wykonywanie podorywki, zwalczając skrzypionki i pryszczarki na zbożach ogranicza  liczebność żółwinka zbożowego i lednicy zbożowej.

Opracowali: Mirosława Rogacz, Józef Rusnak, dn. 8.08.2017 r.
na podstawie materiałów otrzymanych na z szkolenia w Radomiu