Erozja gleby i jej wpływ na ochronę środowiska
Erozja to proces zachodzący w glebie polegający na zubożeniu w składniki pokarmowe i degradacja gleby. Może być spowodowany przez przemieszczenie się wody lub występować pod wpływem wiatru. Jest procesem naturalnym. Tempo erozji jest zależne od warunków:
Klimatycznych
- położenie nad poziom morza
- ilości opadów i ich intensywności
- temperatury
- ukształtowaniu terenu
Glebowych
- kategorie gleb
- ilości cząsteczek spławianych i ich wielkości
- zawartości próchnicy glebie
- wysokiej kwasowości gleb
Antropogenicznych
- orka wzdłuż stoków
- zwiększanie powierzchni pól
- likwidacja miedz śródpolnych i zadrzewień
- przeznaczenie pod uprawę terenów, które należy zadarniać i zalesiać
- wprowadzanie monokultury uprawowej
- brak upraw po żniwach śródplonów i poplonów
- póżne siewy ozimin
- nadmierna dewastacja użytków zielonych przez zwierzęta gospodarskie
- niewłaściwe terminy zabiegów agrotechnicznych
Szkodliwość erozji wodnej polega na przemieszczaniu składników pokarmowych w głąb gleby i wód głębinowych i innych wód płynących i stojących, niszczenie warstwy ornej. W wyniku erozji wodnej następuje zanieczyszczenie wód czyli eutrofizacja zbiorników wodnych w składniki bagienne. Wzrasta żyzność wód szczególnie przez wzrost związków azotowych i fosforowych. Związki te ulegają rozkładowi i są nawozem dla roślinności wodnej, która obumierając wpływa szkodliwie na zwierzęta wodne. Eutrofizacja jest częstym zjawiskiem i można ją zaobserwować na naszych rzekach patrząc na omszenie kamieni w rzekach. Ujęcia wody pitnej ulegają zanieczyszczeniu w związki azotowe fosforowe które są szkodliwe dla zdrowia zwierząt i ludzi. Powodują choroby przewodu pokarmowego, wywołują choroby nowotworowe i schorzenia układu krwionośnego.
Szkodliwość erozji wietrznej polega na zwiewaniu warstwy ornej ,niszczeniu roślinności odkrywaniu korzeni. Przemarzanie w okresie zimy obumieranie roślin w okresie suszy. Erozja wietrzna przyczynia się do zanieczyszczenia powietrza i okolicznych wód. Cząstki gleby (drobiny) niesione przez wiatr zawierają organiczne i mineralne składniki oraz z pozostałości po środkach chemicznych. Ubytek materii organicznej z pewnością odbije się na spadku żyzności gleby i spadkach plonów .Najbardziej zagrożone na erozje są tereny górzyste gdzie nachylenie stoków uprawianych sięga często powyżej 20%. Zagrożeniem jest też intensyfikacja produkcji, ograniczenie nawożenia obornikiem na rzecz nawożenia gnojówką i gnojowicą w gospodarstwach specjalistycznych.
Działania przeciwerozyjne w gospodarstwach
- trwałe zazielenienie lub zadrzewienie stoków o nachyleniu powyżej 20%
- na niższych stokach do 20% nachylenia prowadzić działania przeciw erozyjne.
- stosować płodozmian przeciwerozyjny, w którym rośliny motylkowe, trawy oraz rośliny wcześniej wysiane jak (żyto ozime, pszenżyto, rzepak) odgrywają znacząca role.
- siać poplony i śródplony i pozostawić je na okres zimy niezaorane
- utrzymać zadrzewienia śródpolne i miedze i tereny leśne
- prowadzić prawidłową agrotechnike i terminowość zabiegów
- utrzymać trwałe użytki zielone
- prowadzić prawidłowy wypas przeżuwaczy na trwałych użytkach zielonych
- zmniejszać kwasowość gleb
Gospodarka przeciwerozyjna wymaga teoretycznych i praktycznych umiejętności, których musimy się uczyć. Zmiany klimatyczne, które widzimy ograniczajmy przez naszą działalność rolniczą z pożytkiem dla nas (zmniejszenie nawożenia, utrzymanie zasobności gleb). Dbając o nasze środowisko zmniejszamy jego degradacje poprawiamy nasze otoczenie. Nasze zdrowie jest zależne od środowiska w którym żyjemy.
Stanisław Gniadek, dn. 2.12.2015 r.
Na podstawie literatury:
P. Dobrzański ,G Dobrzański ,,Ochrona środowiska przyrodniczego wydanie PWN Warszawa
Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej 2002 Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Środowiska red. J. Duer M. Fotyma, A .Madej Warszawa