Zgadzam się na przechowywanie na urządzeniu, z którego korzystam tzw. plików cookies oraz na przetwarzanie moich danych osobowych pozostawianych w czasie korzystania przeze mnie ze stron internetowych lub serwisów oraz innych parametrów zapisywanych w plikach cookies w celach marketingowych, w tym na profilowanie i w celach analitycznych przez Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach oraz zaufanych partnerów.

Administratorzy danych:

Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego
z siedzibą w Karniowicach
ul. Osiedlowa 9, 32-082 Karniowice

Zaufani partnerzy:

Cele przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie i cele analityczne
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną
  3. dopasowanie treści stron internetowych do preferencji i zainteresowań
  4. wykrywanie botów i nadużyć w usługach
  5. pomiary statystyczne i udoskonalenie usług (cele analityczne)

Podstawy prawne przetwarzania danych:

  1. marketing, w tym profilowanie oraz cele analityczne – zgoda
  2. świadczenie usług drogą elektroniczną - niezbędność danych do świadczenia usługi
  3. pozostałe cele - uzasadniony interes administratora danych

Odbiorcy danych:
Administrator Danych Osobowych MODR, zaufani partnerzy

Prawa osoby, której dane dotyczą:
Prawo żądania sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania danych; prawo wycofania zgody na przetwarzanie danych osobowych. Inne prawa osoby, której dane dotyczą

Zmiana polityki prywatności

Uwaga:

Od 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016 r (RODO). Potrzebujemy Twojej zgody na przetwarzanie Twoich danych osobowych przechowywanych w plikach cookies. Poniżej znajdziesz pełny zakres informacji na ten temat.

Close GDPR info
Menu główne

Rozwój obszarów wiejskich a środowisko naturalne

Każde działanie człowieka wywiera wpływ na otoczenie. Jest to często wpływ pogarszający stan środowiska naturalnego. Nierozumne stosowanie nawozów, środków ochrony roślin, wadliwe urządzenia do ogrzewania obiektów, źle urządzone składowiska odpadów, dzikie wysypiska i setki innych przykładów pogarszają jakość gleby, wód, powietrza, wpływają na zmiany klimatu. Zebrane łącznie wracają, szkodząc lub zabijając winowajcę.

W polskim i unijnym prawie procedura niektórych inwestycji wymaga określenia przez fachowców wpływu jej oddziaływania na środowisko. Rozporządzenie Rady Ministrów z 2010 r. zawiera listę przedsięwzięć inwestycyjnych mogących znacząco oddziaływać na środowisko naturalne.

Na etapie procedowania PROW 2014-2020 powstała konieczność opracowania raportu oddziaływania na środowisko naturalne, działań zapisanych w tym programie. Takie są wymagania unijne w dyrektywie 2001/42/WE i przeniesione do ustawy z dnia 3 października 2008 o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko. Warto zatrzymać się nad dokumentem, który jest mało znany beneficjentom, a obrazuje jak zmieniło się i jak zmieni środowisko naturalne na przestrzeni lat w wyniku inwestowania w obszary wiejskie ogromnych kwot z kolejnych programów ich rozwoju, a także w wyniku naturalnych procesów uwarunkowanych np. względami ekonomicznymi w rolnictwie.

Analizowany PROW 2014-2020, którego celem jest poprawa konkurencyjności rolnictwa, a także zrównoważony rozwój terytorialny oraz zrównoważone zarządzanie zasobami naturalnymi zawiera 6 priorytetów rozpisanych na 15 działań i 41 poddziałań. Dla Polski zadysponowane jest blisko 8,7 mld EURO z funduszu UE. Połączone z blisko 5 mld EURO własnych środków daje prawie 13,7 mld EURO na rozwój obszarów wiejskich w Polsce w tej perspektywie.

W IUNG Puławy w 2014 r. powstało opracowanie pt. „Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020”. Wskazuje ono na pozytywy i zagrożenia, a także tendencje w zakresie wpływu tych działań na środowisko naturalne. Dokument jest obszerny, dlatego warto wskazać najważniejsze wnioski z niego płynące.

Powierzchnia zagospodarowana rolniczo w naszym kraju to 48,1% powierzchni Polski. W okresie 1990-2008 ubyło 2,5 mln ha użytków rolnych (UR). Stało się tak za sprawą ograniczenia powierzchni uprawy ziemniaka, roślin pastewnych i buraków cukrowych, a także przekazywania ziemi na cele nierolnicze. W okresie 2005-2013 pow. UR zmniejszała się rocznie o 47 tys. ha.

Jak ustalili autorzy dokumentu, działania PROW w odniesieniu do gleb wpływają na poprawę ich jakości, ograniczają erozję przez upowszechnianie programów rolnośrodowiskowych lub zalesienia gruntów wrażliwych.  29% obszaru kraju jest zagrożona erozją wodną. Pakiety „Ochrona gleb i wód” oraz „Rolnictwo zrównoważone” przeciwdziałają tym zagrożeniom.

W PROW brak bezpośrednich instrumentów wpływających na poprawę kwasowości gleb.  Autorzy wskazują na to, że tylko 8 % gospodarstw w Polsce stosuje nawozy wapniowe i 60% gleb wymaga b. pilnej zmiany pH. Wyrażają nadzieję, że tworzenie planów nawozowych i optymalizacja nawożenia azotowego oraz działania uświadamiające poprawią ten stan. Autorzy wskazują na pozytywny wpływ różnicowania płodozmianu, wysiewu poplonów, rolnictwa ekologicznego na zachowanie poziomu próchnicy, która decyduje o właściwościach sorpcyjnych, retencyjnych i biologicznych gleby.

Innym problemem jest woda. Produkcja polowa zużywa rocznie 65 mld m3 wody. Nowe technologie nawadniania upraw i produkcja biomasy energetycznej mogą zwiększyć to zużycie o kolejne 10-20% do 2020 r. Zużycie powiększa rosnąca powierzchnia lasów. W zakresie ochrony powietrza i wody autorzy wskazują na znaczenie świadomości uczestników procesu produkcji rolnej. Część ryzyka można złagodzić działaniami inwestycyjnymi o charakterze innowacyjnym. To może finansować PROW. Tu ważna jest rola nauki, jednostek doradztwa rolniczego. Polska posiada małe zasoby wody. Można jednak powiększyć jej zasoby kolejnymi inwestycjami w zbiorniki zaporowe, jeziora, stawy, sadzawki, które ograniczą spływ wód powierzchniowych. Na te cele są również środki w regionalnych programach będących w gestii samorządu województwa.

Rolnictwo ma swój udział w produkcji gazów cieplarnianych (GC). Jego emisja w 2011 r. wynosiła 8,6% produkcji krajowej. Głównymi źródłami są gleby, fermentacja jelitowa zwierząt i odchody zwierzęce. Pogłowie bydła spadło od 1989 do 2002  r. o połowę, wzrosła jednak produkcja mleka. Wydajność mleka wynika z intensywnego żywienia, a to ma wpływ na skalę emisji gazów jelitowych. Od 2004 r. rośnie nieznacznie wielkość emisji gazów cieplarnianych z rolnictwa. Trzeba jednak pamiętać, że produkcja roślinna opiera się na przechwytywaniu z atmosfery CO2 i związków azotu. Część gazów jest ponownie absorbowana w produkcji roślinnej. Autorzy wskazują, że do 2030r. rolnictwo może ograniczyć emisję GC nawet o 30%. PROW pozwala na finansowanie zakupów inwestycyjnych wpływających na zmiany w agrotechnice, na upowszechnianie rolnictwa zrównoważonego, wprowadzanie systemu bezorkowego, mulczowania itp. Te technologie i kierunki gospodarowania także ograniczają degradację gleb oraz zanieczyszczanie wód i atmosfery.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich pozwala na utrzymanie i zwiększanie tzw. różnorodności biologicznej. Od 2004 roku podejmowane są przez doradztwo rolnicze i samorząd rolniczy, a także wyższe uczelnie działania edukacyjne w zakresie cross compliance, programów rolnośrodowiskowych oraz racjonalnych zachowań na obszarach Natura 2000. Edukacja jest prowadzona permanentnie i służy poprawie świadomości w zakresie niepogarszania istniejącego stanu siedlisk przyrodniczych oraz liczebności występujących tam gatunków roślin i zwierząt. Polska ma rozdrobnioną gospodarkę rolną. Dzięki tej ułomności strukturalnej mamy znakomite warunki do ratowania istniejących zasobów genetycznych lokalnych gatunków roślin i ras zwierząt tak bardzo potrzebnych w hodowli zachowawczej i twórczej, a także w produkcji metodami zgodnymi z prawami natury. Ważnym elementem w zachowaniu bioróżnorodności i walorów krajobrazowych jest utrzymanie rolniczego użytkowania gruntów na obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW), a także przeznaczenie gruntów marginalnych pod zalesienia.

PROW 2014-2020 wspiera finansowo te działania. Autorzy opracowania analizują wpływ na środowisko każdego z działań PROW 2014-2020. Są działania, które mają krótkotrwale negatywne oddziaływania. Wskazują tu „scalanie gruntów” i „Pomoc na inwestycje w gospodarstwach rolnych”. W większości pozostałych przypadków jest on słabo lub średnio pozytywny. Jak wskazują autorzy w podsumowaniu: „…ocenia się, że realizacja całości projektu PROW 2014-20 będzie pozytywnie oddziaływać na środowisko”. To ważna dla każdej żywej istoty i następnych pokoleń konkluzja. Teraz rolnicy i przetwórcy czekają na kolejne nabory wniosków na działania wspierające rozwój obszarów wiejskich bez szkody dla środowiska naturalnego.

Wacław Majcher, dn. 24.07.2017

Źródło: Prognoza oddziaływania na środowisko projektu Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 – IUNG Puławy – praca zbiorowa 2014 r.